Τα αγαπημένα μας μελομακάρονα έχουν την δική τους ιστορία που μαθαίνουμε από τον κ. Ιωσήφ Τσιμισκή
Μελομακάρονα τα “κόλλυβα” των Αρχαίων Ελλήνων
Τα μελομακάρονα έχουν την δική τους ιστορία και ετυμολογικά η ονομασία τους έχει αρχαιοελληνική προέλευση. Στα λεξικά αναφέρεται ότι η λέξη «μακαρόνι» παράγεται από τη μεσαιωνική ελληνική λέξη «μακαρωνία» (επρόκειτο για νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά, όπου μακάριζαν το νεκρό).
Η μακαρωνία με τη σειρά της έρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «μακαρία» ή «μακάρια » που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα, δηλαδή, ένα κομμάτι άρτου, στο σχήμα του σύγχρονου μελομακάρονου, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία.
Στον Επιτάφιο λόγο που εκφώνησε ο Περικλής το 430 π.Χ. για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου υπάρχουν μαρτυρίες οτι με τα το τέλος της ομιλίας του στον Κεραμεικό μοιράστηκαν «μακάρια».
Στον χώρο του Κεραμεικού βρίσκονταν γυναίκες που θρηνούσαν όπως ήταν τα έθιμο τους νεκρούς του πολέμου , κάτι παρόμοιο με τις σημερινές μοιρολογίστρες, αυτές οι ίδιες δε στο τέλος μοίραζαν και τα «μακάρια» τα οποία είχαν προετοιμάσει απο το σπίτι τους. Σύμφωνα με τα ισχύοντα, ένας εκλεγμένος πολίτης που η γνώμη του ήταν συνετή και άξια, έλεγε τον έπαινο τον πρέποντα και η τελετή έληγε. Στην περίπτωση αυτή «ορίστηκε να μιλήσει ο Περικλής, ο γιος του Ξανθίππου, που ανέβηκε στο βήμα ώστε η φωνή του να φτάνει στα αυτιά όσο το δυνατόν περισσότερων.
Οι Αρχαίοι ημών Αθηναίοι θεωρούσαν ατιμωτικό να μην κηδευτούν εάν πέθαιναν στην μάχη και δεν εύρισκαν τις σωρούς τους. Σύμφωνα με το έθιμο τα οστά μεταφέρονταν σε λάρνακα από κυπαρίσσι σε μία άμαξα για κάθε φυλή των Αθηναίων και στο τέλος τιμητικά μια λάρνακα μεταφερόταν με τα χέρια και σκεπασμένη με σεντόνι, για όσους τα σώματα δεν μπόρεσαν να περισυλλεγούν και να ταφούν, «τῶν ἀφανῶν» όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, για αυτή την τόσο ευαίσθητη ή πολιτικά ευφυή μεταχείριση που προσέφερε παρηγοριά στους συγγενείς και κουράγιο στους στρατιώτες, ότι ακόμα κι αν δεν βρεθεί το νεκρό σώμα τους αν σκοτωθούν σε μάχη ή ναυμαχία, δεν θα μείνουν άταφοι.
Αυτά λοιπόν που σήμερα μοιράζουμε στις κηδείες για αυτούς που έφυγαν και έγιναν μακάριοι ή μακαρίτες, τα κόλυβα δηλαδή είναι η συνέχεια του αρχαίου εθίμων των « μακαρίων» τα οποία μετεξελίχθηκαν σε μελομακάρονα όπως φαίνεται και παρακάτω.
Τα μακαρία ή μακάρια αργότερα περιλούστηκαν με σιρόπι μελιού και ονομάστηκαν : μέλι+μακαρία =μελομακάρια= μελομακάρονα, κατά τους βυζαντινούς. Τα μελομακάρονα καθιερώθηκαν ως γλύκισμα του Δωδεκαημέρου, κυρίως από τους Μικρασιάτες Έλληνες και με το όνομα «φοινίκια» επειδή αρχικά στο Βυζάντιο έβαζαν λίγο χουρμά στην ζύμη που είναι ο καρπός του φοίνικα.
Ο λόγος ήταν ότι με την γέννηση του Χριστού, ένας παλιός κόσμος χάθηκε και έδινε την θέση του σε μια καινούργια γλυκιά ζωή για αυτό και τα «μακάρια» πασπαλίστηκαν με μέλι, που είναι το σύμβολο της ευζωίας.
Οι Λατίνοι και αργότερα οι Ιταλοί χρησιμοποιούσαν τη λέξη μακαρωνία ως maccarone. Τέλος, από το μεσαίωνα και μετά στη Γαλλία και την Αγγλία, ένα είδος αμυγδαλωτού μπισκότου ονομάστηκε «macaron» ,το γνωστό σε όλους σήμερα «μακαρόν».
Έτσι φτάσαμε στα σημερινά μελομακάρονα, τα οποία ορισμένοι καταναλώνετε με τρόπο ”ανεπαίσχυντα βουλιμιαίο” κατά δωδεκάδες, όπως και εγώ.
Μελομακάρονα
Από την Κατερίνα Ξηρού, Μεσολόγγι
Υλικά
1 λίτρο ελαιόλαδο εκλεκτό
1 κούπα ζάχαρη άχνη
1 κ.γ. γαρίφαλο
1 κ.σ. κανέλα
1 κ.σ σόδα
1 ποτήρι κρασιού κονιάκ
2 ποτήρια νερού χυμό πορτοκάλι
Ξύσμα από 2 πορτοκάλια
Ξύσμα από 2 λεμόνια
2 βανίλιες σε σκόνη
2 κιλά αλεύρι μαλακό, καλά κοσκινισμένο
200 γρ. φρέσκα καρύδια, χοντροσπασμένα
Για το φινίρισμα
200 γρ. φρέσκα καρύδια, ψιλοσπασμένα
Για το σιρόπι
1 κιλό ζάχαρη
1500 γρ. μέλι εκλεκτό
3 ποτήρια νερό
Δυο ξυλάκια κανέλα
5-6 γαρίφαλα
1 φέτα φλοίδα λεμονιού
Τρόπος Παρασκευής
Σε μεγάλο μπολ βάζουμε το ελαιόλαδο, το κονιάκ, τη ζάχαρη, το ξύσμα πορτοκαλιού και λεμονιού, την κανέλα και το γαρύφαλο. Τα αφήνουμε 10 λεπτά να σταθούν.
Με το σύρμα χτυπάμε δυνατά μέχρι να λιώσει η ζάχαρη εντελώς, όσο περισσότερο χτυπήσουμε τόσο πιο μπισκοτένια υφή θα έχουν τα μελομακάρονα.
Στο ποτήρι με το χυμό πορτοκαλιού διαλύουμε τη σόδα ανακατεύοντας με ένα πιρούνι δυνατά μέχρι να διαλυθεί. Τότε την ρίχνουμε στο μπολ με το μίγμα και χτυπάμε και πάλι δυνατά.
Η ζύμη για τα μελομακάρονα πρέπει να είναι αφράτη, εύπλαστη και λαδερή.Δεν την ζυμώνουμε πολύ ώρα γιατί τα μελομακάρονα θα είναι ξεραμένα.
Σκεπάζουμε το μπολ και το αφήνουμε για 30 λεπτά να «ξεκουραστεί» η ζύμη.
Ξαναζυμώνουμε για μερικά δευτερόλεπτα και προσθέτουμε τα καρύδια.
Κόβουμε κομματάκια όσο ένα καρύδι και πλάθουμε τα μελομακάρονα στο σχήμα που θέλουμε.
Τα κάνουμε ακόμα και αστεράκια αν θέλουμε ή κάνουμε σχήματα με το πιρούνι.
Τα αραδιάζουμε σε λαμαρίνα χωρίς να τη λαδώσουμε και αν θέλουμε δεν χρειάζεται να βάλουμε λαδόκολα γιατί είναι λαδερή η ζύμη.
Τα τρυπάμε με το πιρούνι για να περάσει πιο εύκολα το σιρόπι.
Ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στον αέρα στους 160οC για 25 λεπτά μέχρι να ροδίσουν και να είναι τραγανά.
Τα βγάζουμε από το φούρνο και τα αφήνουμε να κρυώσουν καλά χωρίς να τα σκεπάσουμε.
Ετοιμάζουμε το σιρόπι.
Βάζουμε όλα τα υλικά στη κατσαρόλα και αφήνουμε να πάρουν βράση και βράζουμε για 3 λεπτά ακόμα.
Ξαφρίζουμε με τρυπητή κουτάλα και κατεβάζουμε τη θερμοκρασία.
Σιροπιάζουμε τα κρύα μελομακάρονα βυθίζοντάς τα στο καυτό σιρόπι για 15 δευτερόλεπτα κάθε μεριά. Εξαρτάται πόσο θέλουμε να είναι σιροπιασμένα.
Αφού τα σιροπιάσουμε, όπως ακόμα είναι ζεστά τα πασπαλίζουμε με ψιλοκομμένα καρύδια.
Στη Βόρεια Ελλάδα στα μελομακάρονα βάζουν και καβουρδισμένο σουσάμι μαζί με το καρύδι.
Μικρά μυστικά
Τα ψημένα μελομακάρονα τα διατηρούμε σε μεγάλο αεροστεγές κουτί ή μεταλλικό και στρώνουμε μια σειρά από πάνω λαδόκολλα μέχρι να τελειώσουν έτσι δεν θα τρίβονται μεταξύ τους.
Μπορούμε να τα σιροπιάζουμε λίγα λίγα για να διατηρούνται πάντα φρέσκα.
