Το πρόσφορο έχει την δική του ιστορία και συμβολή στο θαυμαστό μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Αυτές τις ημέρες πριν από την μεγάλη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το Πάσχα του Καλοκαιριού, διατηρείται το έθιμο σε πολλούς τόπους να παρασκευάζουμε και να προσφέρουμε την λειτουργιά, όπως αλλιώς λέγεται το πρόσφορο για το καλό της οικογένειάς μας.
Εννοείται ότι το πρόσφορο παρασκευάζεται και προσφέρεται στην εκκλησία για κάθε λειτουργία, σε όλη την διάρκεια του χρόνου. Είναι το σταρένιο αγιασμένο ψωμί που προσφέρεται στην Θεία Ευχαριστία για να αγιαστεί και να γίνει Σώμα Χριστού. Αυτό το ψωμί ονομάζεται πρόσφορο ή ευλογία ή προσφορά ή αναφορά ή λειτουργιά. Κατά το εθιμικό της Ορθόδοξης εκκλησίας πρέπει να ζυμώνεται με επιμέλεια στο σπίτι και στην παρασκευή του πρόσφορου επιβάλλεται να τηρούνται οι βασικές προϋποθέσεις. Δηλαδή, ο άνθρωπος που θα ασχοληθεί με αυτήν οφείλει να είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, πιστός, ευλαβής, μετανοών για τις αμαρτίες του και καθαρός στο σώμα του. Μάλιστα στα μοναστήρια υπάρχει ένας συγκεκριμένος μοναχός που ασχολείται με αυτό το διακόνημα και λέγεται προσφοράρης.
Στο πρόσφορο χρησιμοποιείται αυστηρά και μόνο σταρένιο αλεύρι καλής ποιότητας. Την ώρα που το ζυμώνουμε λέμε την προσευχή «Πάτερ Ημών» και σταυρώνουμε τη ζύμη πριν μπει στο φούρνο.
Τότε σφραγίζεται με ειδική ξύλινη σφραγίδα που εικονίζει ένα σταυρό. Το κάθετο τμήμα της απαρτίζεται από τρία ισομερή τετράγωνα κομμάτια που το καθένα αναπαριστά σταυρό. Στα τέσσερα άκρα του τα γράμματα ΙΣ-ΧΡ-ΝΙ-ΚΑ δηλ. Ιησούς Χριστός Νικά. Στο οριζόντιο τμήμα του, ο σταυρός περιλαμβάνει δύο τετράγωνα δίπλα και στις δύο μεριές του κεντρικού, που εικονίζουν το ένα την Παναγία, σε σχήμα τριγώνου με τα αρχικά Μ και Θ, Μήτηρ Θεού και το διπλανό του τα 9 τάγματα των αγγέλων σε σχήμα 9 μικρών τριγώνων, σε σειρές από τρία τριγωνάκια σε κάθε σειρά. Οι σφραγίδες αυτές, που είναι ξύλινες και σκαλιστές, κατασκευάζονται βασικά στο Αγ. Όρος ή και σε άλλα μοναστήρια και κάποιες είναι εξαιρετικής τέχνης. Υπάρχουν στο εμπόριο και πλαστικές αλλά η ζύμη κολλάει επάνω τους και δεν απεικονίζονται σωστά πάνω στο πρόσφορο.
Αφού ψηθεί το πρόσφορο και κρυώσει το τυλίγουμε σε λευκή πετσέτα και το προσφέρουμε στον ιερέα μαζί με ελαιόλαδο, κρασί κόκκινο γλυκό το ΝΑΜΑ και κεριά.
Σύμφωνα με το τελετουργικό της εκκλησίας μας χρειάζονται 2 πρόσφορα για κάθε Θεία Λειτουργία, κατά τον Αγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Από το πρόσφορο ο Ιερέας θα «προσκομίσει» θα κόψει δηλαδή, με την Αγία Λόγχη 5 κομμάτια. Το πρώτο είναι το κεντρικό τετράγωνο στο σταυρικό σχήμα και αφαιρείται με προσοχή αφού συμβολίζει τον Αμνό, δηλαδή τον Ιησού Χριστό. Ο Ιερέας βάζει τον Αμνό πάνω στο Αγ. Δισκάριο και ακριβώς στη μέση. Αμέσως μετά βγαίνει η «μερίδα» της Θεοτόκου και έπειτα κόβονται οι «μερίδες» των Αγγέλων, 9 τον αριθμό. Τέλος ένα κομμάτι κόβεται για την μνημόνευση των ζώντων και ένα για τους κεκοιμημένους αδελφούς.
Η συνταγή δική σας.
Πρόσφορο Αγιορείτικο
Υλικά
1 κιλό αλεύρι τύπου 70%
20 γρ. αλάτι
50 γρ. μαγιά
200 γρ. προζύμι
300 ml νερό εμφιαλωμένο ή νερό πηγής
Τρόπος Παρασκευής
- Διαλύουμε σε μπολ τη μαγιά με το νερό και προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά. Ζυμώνουμε μέχρι η ζύμη να γίνει ομοιογενής και σκληρή.
- Ζυγίζουμε 500 γρ. ζύμη για κάθε πρόσφορο και την πλάθουμε σε καρβέλια.
- Αφήνουμε τα καρβέλια να «ξεκουραστούν» για 15 λεπτά και μετά τα πατάμε με τα χέρια μας για να ανοίξουν, η ζύμη λεπταίνει και μεγαλώνει η περίμετρος του καρβελιού.
- Χαράζουμε γύρω γύρω το καρβέλι με μαχαίρι, ώστε να μην γίνει καμπυλωτό όταν ψηθεί και το βάζουμε σε αντικολλητικό ταψί ή σε ταψί με αντικολλητικό χαρτί.
- Τα αφήνουμε 30 λεπτά μέχρι η ζύμη να κάνει πέτσα και μετά σφραγίζουμε με την ειδική σφραγίδα για πρόσφορα. Γύρω από την σφραγίδα τρυπάμε με οδοντογλυφίδα για να φύγει ο αέρας πιο σωστά.
- Τα ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 180-200°C για 40- 50 λεπτά.
Μικρά μυστικά
Για να είναι σωστό το πρόσφορο πρέπει να είναι ξεκάθαρη η σφραγίδα και να έχει σωστή εσωτερική δομή, δηλαδή να μην κάνει φουσκάλες στο εσωτερικό του.
