Mε ιδιότητες που το κατατάσσουν σε ένα από τα πολύ σημαντικά για τον άνθρωπο θεραπευτικά βότανα, το βαλσαμόχορτο από την αρχαιότητα είναι γνωστό για την αποτελεσματική αντιμετώπιση δερματολογικών προβλημάτων, την επούλωση πληγών και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Στις μέρες μας, όμως, είναι ένα από τα βότανα που έχουν ερευνηθεί περισσότερο και με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης και άλλων ψυχικών και νευρολογικών διαταραχών.
Το σπαθόλαδο ή αλλιώς βαλσαμόχορτο ή βαλσαμέλαιο (St. John’s Wort/ το βότανο του Αγίου Ιωάννη) πήρε το όνομά του από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Λένε ότι κόκκινες κηλίδες εμφανίζονται στα φύλλα του φυτού στο βόρειο ημισφαίριο στις 29 Αυγούστου, επέτειος του θανάτου του Ιωάννη του Βαπτιστή αντιπροσωπεύοντας το αίμα που χύθηκε όταν αποκεφαλίστηκε Μερικοί λένε ότι το βότανο είχε χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία των τραυματιών στις σταυροφορίες από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη.
Το βαλσαμόχορτο έχει χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες χρόνια πριν στη λαϊκή ιατρική, ιδίως για την επούλωση των πληγών. Χρησιμοποιήθηκε για να ξορκίσουν τον διάολο στη μεσαιωνική εποχή. Ο Paracelcus (c1525), ένας φιλόσοφος, πρότεινε το βότανο για παραισθήσεις και δράκους, καθώς και για την επούλωση πληγών.
Το 1959 και το 1971 οι αντιβακτηριδιακές ιδιότητες του βοτάνου τεκμηριώθηκαν επιστημονικά, καθώς αναλύθηκε η αντιβακτηριδιακή ουσία του, η υπερφορίνη. Μάλιστα, το βαλσαμόχορτο είναι γνωστό ευρέως στην Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία, ως βοτανική θεραπεία για την κατάθλιψη.
Η θεραπευτική χρήση του έχει αυξηθεί και σε άλλα μέρη του κόσμου κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν το βότανο είτε σε μορφή δισκίου είτε κάψουλας, αλλά είναι επίσης διαθέσιμο σε φακελάκια και βάμματα. Ποια είναι τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του βοτάνου; Σύμφωνα με την κλινική Mayo στις ΗΠΑ, και κάποιες άλλες πηγές, το βαλσαμόχορτο έχει ελεγχθεί για τις ακόλουθες συνθήκες:
Το βαλσαμόχορτο έχει μελετηθεί εκτενώς στην Ευρώπη τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, ενώ μελέτες στις ΗΠΑ έχουν διεξαχθεί πρόσφατα για την καταθλιπτική διαταραχή.
Για τη θεραπεία ήπιας έως μέτριας κατάθλιψη, οι μελέτες διάρκειας έως και 12 εβδομάδες (βραχυπρόθεσμες μελέτες) δείχνουν ότι το βότανο είναι πιο αποτελεσματικό από ένα placebo, αλλά και εξίσου αποτελεσματικό όπως τα TCA (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά).
Για τη ΔΕΠΥ (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα) στα παιδιά η έρευνα είναι ασαφής. Επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Bastyr, Kenmore και Washington διαπίστωσαν ότι το βαλσαμόχορτο δεν ήταν περισσότερο αποτελεσματικό από ένα placebo για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ. Ατοπική δερματίτιδα. Μια μελέτη που εξέτασε την αποτελεσματικότητα του βάλσαμου (υπερικό) πρότεινε ότι η ήπια έως μέτρια ατοπική δερματίτιδα μπορεί να ανταποκριθεί θετικά στην τοπική θεραπεία.
Κατάθλιψη στα παιδιά.
Οι περισσότεροι επιστήμονες και οι ειδικοί λένε ότι δεν υπάρχουν αρκετά πειστικές αποδείξεις για να διαπιστωθεί αν το βότανο είναι αποτελεσματικό για τη θεραπεία της κατάθλιψης στα παιδιά. Νευρόπονοι.
Κάποιες προκαταρκτικές μελέτες έχουν δείξει ότι βαλσαμόχορτο μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία του νευροπαθητικού πόνου. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω έρευνα. Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ/OCD). Μερικές εκθέσεις δείχνουν ότι το βότανο ωφελεί τους ασθενείς με ΙΨΔ. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες. Σωματόμορφες Διαταραχές. Αυτές είναι διαταραχές με σωματικά συμπτώματα και δεν μπορούν να συνδεθούν με μια οργανική νόσο, ενώ φαίνεται ότι είναι ψυχικής προέλευσης.
Προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι το βαλσαμόχορτο είναι χρήσιμο για την αγωγή ορισμένων σωματόμορφων διαταραχών. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να επιβεβαιωθούν με πιο εκτεταμένες δοκιμές. Μετεγχειρητικός πόνος. Απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε αυτόν τον τομέα. Μέχρι στιγμής τα στοιχεία είναι ασαφή. HIV.
Αν και μελέτες σε ζώα ανέφεραν κάποια αντι-ιικά αποτελέσματα από το βαλσαμόχορτο, η ανθρώπινη δοκιμή δεν το έκανε. Λόγω των πολλαπλών εκθέσεων σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων με φάρμακα για τον HIV/AIDS, συμπεριλαμβανομένων των αναστολέων πρωτεάσης και NNRTIs, οι γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς του HIV/AIDS να αποφεύγουν τη λήψη βαλσαμόχορτου.
Επιπλέον, το βαλσαμόχορτο έχει δοκιμαστεί για το κάπνισμα, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS), ημικρανίας και άλλων τύπων πονοκεφάλων, τον μυϊκό πόνο και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Χρησιμοποιήθηκε, επίσης, για τον καρκίνο και την ηπατίτιδα C. Η κλινική Mayo προσθέτει ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τις θεραπείες των περι-εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, του PMS (προεμμηνορροϊκό σύνδρομο), της ΕΔΕ (εποχιακή συναισθηματική διαταραχή), της αγοραφοβίας και της σοβαρής καταθλιπτικής διαταραχής Μερικοί άνθρωποι εφαρμόζουν σπαθόλαδο στο δέρμα τους για να θεραπεύσουν μώλωπες και γρατζουνιές, φλεγμονές και εγκαύματα πρώτου βαθμού, πληγές, δαγκώματα, αιμορροΐδες και νευρόπονους.
Βέβαια, η εφαρμογή βαλσαμόχορτου απευθείας στο δέρμα είναι επικίνδυνη, καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ευαισθησία στο φως του ήλιου.
Πιθανές παρενέργειες
άγχος ζάλη
ξηροστομία
πονοκέφαλος
ευαισθησία στο φως
ανησυχία νάρκωση
σεξουαλική δυσλειτουργία
δερματικές αντιδράσεις στομαχικές διαταραχές
κούραση (κόπωση)
Μελέτες δείχνουν ότι έως και το 3% των ασθενών μπορεί να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι παρενέργειες είναι γενικά πολύ μικρότερες από ό, τι εκείνες που βίωσαν με τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
Σκευάσματα
Αρκετά είναι τα σκευάσματα του φυτού αυτού που είτε χρησιμοποιούνται από παλιά και ως τις μέρες μας και προέρχονται από τη λαϊκή θεραπευτική, είτε έχουν τη βάση τους στις σημερινές γνώσεις των επιστημόνων. Αυτά διακρίνονται σε εγχύματα, βάμματα, οίνους, αφεψήματα, έλαια, ηδύποτα, αποστάγματα, μίγματα κ.ά. Ακολουθούν διάφορες συνταγές για κάθε σκεύασμα.
Εγχύματα
• Δύο κουταλάκια ψιλοκομμένο φυτό ή φύλλα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Πίνεται ζεστό. Ιδιαίτερα χρήσιμο για τα παιδιά που παθαίνουν ακράτεια ούρων τη νύχτα. Ένα φλιτζάνι πριν πάνε για ύπνο, αλλά να μην πίνουν άλλο νερό το βράδυ [Μπαζαίος 1986].
• 5-10 δράμια σε 300 δράμια νερό [Πρινέας κ.α. 1983].
Βάμματα
• Βάμμα οινοπνευματώδες (16-32 σταγόνες, μέσα σε ποτό), κατά της αιμοπτυσίας και σαν αντιπυρετικό [Πρινέας κ.α. 1983].
Οίνοι
• Οίνος (10 δράμια σε 300 δράμια άσπρου κρασιού, σε κατεργασία), σε δόση 15-30δραμιών την ημέρα, κατά των διαλειπόντων πυρετών [Πρινέας κ.α. 1983].
Αφεψήματα
• Υπολογίστε ένα κουτάλι για κάθε φλιτζάνι. 2 με 3 φλιτζάνια την ημέρα [Μπαζαίος 1986].
Έλαια
• Κατεργασία των ανθέων μέσα σε λάδι ελαίων 10% για εντριβές και επαλείψεις [Πρινέας κ.α. 1983].
