ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥΣ
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στους συνεταιρισμούς είναι απογοητευτική. Από τους 6.500 καταγεγραμμένους συνεταιρισμούς μόνο 1042 λειτουργούν οι δε υπόλοιποι 5.400 είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτοι συνεταιρισμοί – σφραγίδες, που έπαψαν να λειτουργούν από καιρό. Στην κατάσταση αυτή προστίθεται και η υπερχρέωσή τους που σημαίνει ότι από τους 1042 μόνο 15-20 εμφανίζουν υγιή οικονομικά στοιχεία ενώ οι υπόλοιποι είτε είναι υπερχρεωμένοι είτε βρίσκονται σε μείωση της εμπορικής δραστηριότητας. Η εικόνα αυτή του συνεταιριστικού κινήματος έχει συμβάλει στο να απαξιωθεί, δικαίως ή αδίκως, η έννοια του συνεταιρίζεσθαι, στα μάτια του αγροτικού κόσμου αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας.
Όμως η λειτουργία υγιών και δυνατών συνεταιρισμών είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, ειδικά στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη λειτουργία και ενδυνάμωσή τους αποτελεί πολιτική απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Με το νομοσχέδιο που δίνουμε τις επόμενες ημέρες σε δημόσια διαβούλευση έχουμε δύο στόχους:
1.Ο πρώτος είναι να προσπαθήσουμε να εξαλείψουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που έχουν συντελέσει στην απαξίωση του συνεταιριστικού κινήματος και να θέσουμε τις βάσεις για την μη επανάληψη τους .
2.Και ο δεύτερος είναι να βοηθήσουμε τους μικρούς αγρότες να επιβιώσουν στο σημερινό περιβάλλον της ακραίας ανταγωνιστικής παγκόσμιας αγοράς δημιουργώντας υγιείς συνεταιριστικές επιχειρήσεις που θα μπορούν και να τους βοηθούν να επιτύχουν χαμηλότερο κόστος παραγωγής και καλύτερες τιμές για τα αγροτικά τους προϊόντα.
Έτσι, το νομοσχέδιο περιέχει διατάξεις που επιδιώκουν από τη μια να ξεκαθαρίσουν το τοπίο όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση των συνεταιρισμών και από την άλλη να δώσουν μια σοβαρή βάση εκκίνησης για δημιουργία υγιών συλλογικών επιχειρηματικών μονάδων.
1ος στόχος: Η αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης και η αποφυγή της επανάληψης των παθογενειών του παρελθόντος
- Η αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης με το πρόβλημα των συνεταιρισμών – σφραγίδων και των εύθραυστων οικονομικά συνεταιρισμών επιχειρείται να λυθεί με τις παρακάτω ρυθμίσεις:
Α. Με τον επανακαθορισμό του Εθνικού Μητρώου Αγροτικών Συνεταιρισμών και άλλων Συλλογικών Φορέων που προβλέπει την καταγραφή σε μια ενιαία βάση δεδομένων όσων συνεταιρισμών πληρούν τις προϋποθέσεις εγγραφής, δηλ. έχουν εγγραφεί στο Ειρηνοδικείο, έχουν παρουσιάσει ένα επιχειρησιακό πλάνο διάρκειας 3 ετών και έχουν δεσμευτεί να υποβάλουν κάθε χρόνο τις οικονομικές τους καταστάσεις.
Με τη δημιουργία αυτής της βάσης δεδομένων των Αγροτικών Συνεταιρισμών στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχουμε
την εικόνα των συνεταιρισμών που έχουν υγιή οικονομικά στοιχεία και σχέδιο ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους.
Β. Με την εισαγωγή τριών ρυθμίσεων για τους συνεταιρισμούς που δεν είναι σε καλή οικονομική κατάσταση ή είναι ιδιαίτερα υπερχρεωμένοι:
α) τη συγχώνευση
β) τη πτώχευση
γ) και τη διάλυση
α) Με τη συγχώνευση δίνεται η δυνατότητα να συγχωνευθούν δύο ή περισσότεροι συνεταιρισμοί είτε με σύσταση ενός νέου είτε με την απορρόφηση του ενός ή των άλλων σε έναν ήδη υφιστάμενο και με τη μεταφορά των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού των συγχωνευόμενων ΑΣ στον νέο ΑΣ σύμφωνα με την τρέχουσα λογιστική τους αξία και με την αντίστοιχη προσαρμογή των συνεταιριστικών μερίδων. (Άρθρο 23 συγχώνευση)
β) Με τη κήρυξη ενός συνεταιρισμού σε κατάσταση πτώχευσης, ο ΑΣ προχωρεί στη διάλυσή του αφού αρχίσει η διαδικασία της εκκαθάρισης των περιουσιακών του στοιχείων από τους διορισμένους προς τούτο εκκαθαριστές εκτός και εάν γίνει προσπάθεια σωτηρίας του είτε με την επιβολή έκτακτης εισφοράς στα μέλη είτε με την επιτυχία πτωχευτικού συμβιβασμού. (Άρθρο 24, Πτώχευση). Ο συνεταιρισμός εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα χρέη του από το προϊόν της εκκαθάρισης. (Άρθρο 26, Εκκαθάριση- Ενέργειες εκκαθαριστών)
γ) Τέλος ένας συνεταιρισμός προχωρεί σε λύση του, είτε όταν πτωχεύσει ή όταν το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων του καταστεί κατώτερο από το 1/5 του συνεταιριστικού κεφαλαίου, ή μετά από απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης όταν διαπιστωθεί μετά από έλεγχο ότι η λειτουργία του απέβη παράνομη ή αν αδράνησε για τρεις (3) τουλάχιστον συνεχείς διαχειριστικές χρήσεις ή αν συνάγεται εγκατάλειψη του σκοπού του, λόγω μειωμένης δραστηριότητάς του (Άρθρο 25, Λύση)
Οι τρεις αυτές δυνατότητες θεωρούμε ότι θα ξεκαθαρίσουν το θολό τοπίο που έχουμε κληρονομήσει και θα επιτρέψουν στην Ελληνική Πολιτεία στο μέλλον να ελέγξει την εξέλιξή τους αλλά και να παρέμβει όταν χρειαστεί για να προλάβει τα φαινόμενα εκφυλισμού που συναντήσαμε κατά το παρελθόν σε όλο το συνεταιριστικό κίνημα. Σήμερα η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει καταλογισμούς και ανακτήσεις του παρελθόντος γιατί τόσο οι διοικήσεις των συνεταιρισμών όσο και οι εκάστοτε κυβερνήσεις με πράξεις ή παραλείψεις οδήγησαν τους συνεταιρισμούς σε υπερχρέωση με αποτέλεσμα οι ρυθμίσεις που ακολούθησαν στα δάνειά τους να είναι αντίθετες στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Σήμερα 600 περίπου εκ, ζητούνται πίσω από τις ευρωπαϊκές αρχές, γεγονός που δημιουργεί κίνδυνο για οικονομικό αδιέξοδο πολλών συνεταιρισμών. Είμαστε αποφασισμένοι να μην επαναληφθεί πια αυτό το φαινόμενο και θα κάνουμε οτιδήποτε για να μπορέσουν οι συνεταιρισμοί να ξανασταθούν στα πόδια τους πάνω σε υγιείς οικονομικά βάσεις και με καθαρή συνεταιριστική νοοτροπία.
- Η αποφυγή των παθογενειών του παρελθόντος
Το νομοσχέδιο προβλέπει τις παρακάτω ρυθμίσεις που αντλήθηκαν από την εμπειρία των προηγούμενων χρόνων και στόχο έχουν να δημιουργήσουν ένα αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας που θα δυσκολέψει πολύ στο μέλλον το να αναπαραχθούν παρόμοιες εκφυλιστικές καταστάσεις.
Α. Θεσπίζεται ο έλεγχος των συνεταιρισμών σε τρία επίπεδα:
α) σε επίπεδο λειτουργίας του συνεταιρισμού με τη δημιουργία του Εποπτικού Συμβουλίου στα όργανα διοίκησης , του οποίου ο ρόλος είναι να ελέγχει τις πράξεις του Διοικητικού Συμβουλίου και την τήρηση των διατάξεων του νόμου, του καταστατικού και των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης.
β) σε επίπεδο τακτικού και έκτακτου διαχειριστικού, λογιστικού και οικονομικού ελέγχου των ετησίων χρηματοοικονομικών καταστάσεων των ΑΣ από διορισμένους ελεγκτές,
γ) σε επίπεδο κρατικής εποπτείας με
-τη δημιουργία του Εθνικού Μητρώου ΑΣ και άλλων Συλλογικών φορέων και της Αρμόδιας Ελεγκτικής αρχής στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τη παρακολούθηση της σύννομης λειτουργίας και της δράσης τους, της νομιμότητας των πράξεών τους, την αξιολόγησή τους, τον έλεγχο του ισολογισμού, των λοιπών ετήσιων οικονομικών καταστάσεων και γενικά των βιβλίων και στοιχείων που τηρούνται από τους ΑΣ και εξακρίβωση της καταβολής της αξίας των συνεταιρικών μερίδων ή άλλων ληξιπρόθεσμων οικονομικών υποχρεώσεων των μελών τους και για να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση μη σύννομης λειτουργίας,
-τη δημιουργία του Κλάδου Επιθεωρητών στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (άρθρο 41)
Β. Θεσπίζεται η δυνατότητα των μελών του ΑΣ, του Εποπτικού Συμβουλίου και των Ελεγκτών να συγκαλούν Γενική Συνέλευσηεάν διαπιστώσουν ορισμένες παραβάσεις τόσο σε επίπεδο λειτουργίας όσο και οικονομικής διαχείρισης του συνεταιρισμού.
α) Με τη δυνατότητα σύγκλισης ΓΣ εάν ζητηθεί από το ένα πέμπτο (1/5) των μελών του ΑΣ και από το 1/20 τουλάχιστον των μελών σε περίπτωση αντιπροσωπευτικής ΓΣ για σπουδαίους λόγους που αφορούν την οικονομική κατάσταση ή/ και τη σημαντική μείωση των δραστηριοτήτων του ΑΣ και
β) Με το δικαίωμα του Εποπτικού Συμβουλίου ή των ελεγκτών να συγκαλέσουν ΓΣ χωρίς έγκριση του ΔΣ, (Άρθρο 11, Γενική Συνέλευση – Αρμοδιότητες – Σύγκληση)
γ) Με το δικαίωμα του 1/5 των μελών της ΓΣ ή του Υπουργού για έκτακτο διαχειριστικό, λογιστικό και οικονομικό έλεγχο και υποβολή στην αρμόδια Εισαγγελική αρχή και στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης του πορίσματος των ελεγκτών όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχουν τελεστεί πράξεις, που τιμωρούνται από τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα ή των άλλων ειδικών ποινικών νόμων, (Άρθρο 20, Έλεγχος)
Γ. Θεσπίζεται η ευθύνη των μελών σε σχέση με τον συνεταιρισμό:
α) με την αποχή του μέλους από δραστηριότητες ανταγωνιστικές στον ΑΣ, (άρθρο 7, δικαιώματα και υποχρεώσεις μελών)
β) με την ευθύνη των μελών και μετά την έξοδό τους από τον ΑΣ, για υποχρεώσεις που δημιουργήθηκαν όταν ήταν μέλη (άρθρο 9, ευθύνη και υποχρεώσεις των μελών προς τρίτους)
γ) με την ευθύνη των μελών του ΔΣ για κάθε ζημιά που προκάλεσαν με υπαιτιότητά τους στον ΑΣ κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και παραγραφή της ζημιάς από δόλο μετά από 10 έτη,
Δ. Δημιουργείται θεσμικό πλαίσιο για την αποφυγή φαινομένων κατάχρησης εξουσίας από μέλη του συνεταιρισμού ή του ΔΣ
α) με την απαγόρευση συγγενικής σχέσης μεταξύ των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και του Εποπτικού Συμβουλίου,
β) με την απαγόρευση ψήφισης από μέλος του ΔΣ για προσωπικό ή συγγενικό θέμα,
γ) με την έγκριση μόνο εξόδων κίνησης και παράστασης στις συνεδριάσεις του ΔΣ
δ) με την απαγόρευση για 3 χρόνια εκλογής των μελών του ΔΣ σε αιρετή θέση (Άρθρο 15, Διοικητικό και Εποπτικό Συμβούλιο)
ε) με τη θέσπιση αριθμού σταυρών προτίμησης στα 2/5 του όλου αριθμού των μελών του Διοικητικού ή Εποπτικού Συμβουλίου,
στ) με τη μη εκλογή μελών ΔΣ και ΕΠ εάν έχουν καταδικαστεί ή δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους στον συνεταιρισμό,
ζ) με την έκπτωση μέλους από ΔΣ ή ΕΣ εάν διαπιστωθεί οποιοδήποτε κώλυμα εκλογιμότητας ( Άρθρο 16, Αρχαιρεσίες)
η) και με την εκπαίδευση του ΔΣ και των μελών του συνεταιρισμού στο συνεταιριστικό πνεύμα
Ε. Θεσπίζονται ποινικές διατάξεις για μια σειρά από παραπτώματα
– με φυλάκιση από 3 μήνες έως ένα έτος μέλη του ΔΣ ή υπάλληλοι του ΑΣ εφόσον έχουν παράξει ψευδή στοιχεία ή έχουν κάνει εικονικές εγγραφές σε βιβλία ή δεν παραδίδουν βιβλία σχετικά με την οικονομική κατάσταση του ΑΣ
-με φυλάκιση από 1 μήνα έως 1 έτος εάν ο ελεγκτής κατά την άσκηση των καθηκόντων του παρέχει εν γνώσει του ψευδή στοιχεία ή αποκρύπτει ή αρνείται αληθή γεγονότα ή περιστατικά, που αφορούν στη διαχείριση ή στην οικονομική κατάσταση των ΑΣ
-με φυλάκιση από ένα μήνα έως ένα έτος εάν μέλος α) ενεργεί πράξεις διοίκησης ή διαχείρισης ή ελέγχου μετά τη λήξη της θητείας του β) ψηφίζει χωρίς δικαίωμα ή ψηφίζει πολλές φορές ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο προκαλεί την παραγωγή μη γνήσιου αποτελέσματος εκλογής για την ανάδειξη Διοικητικών Συμβουλίων, Εποπτικών Συμβουλίων και άλλων οργάνων και αντιπροσώπων των ΑΣ .
– με φυλάκιση από ένα μήνα μέχρι ένα έτος, ή με χρηματική ποινή όποιος παρεμποδίζει τις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου ή του Εποπτικού Συμβουλίου ή της Γενικής Συνέλευσης των μελών των ΑΣ, με χρήση ή με απειλή σωματικής βίας ή με άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη. (Άρθρο 27, Ποινικές διατάξεις)
2ος στόχος: Η παροχή ευνοϊκού νομικού πλαισίου προκειμένου οι μικροί αγρότες να δημιουργήσουν μια συνεταιριστική επιχείρηση στο πνεύμα του συνεργατισμού και της κοινωνικής οικονομίας σε οικονομικά υγιείς βάσεις.
- Ο σεβασμός των αρχών της ισότητας, του συνεργατισμού και της κοινωνικής οικονομίας γίνεται με τις παρακάτω διατάξεις:
α) Με τη σύνθεση του κεφαλαίου του Συνεταιρισμού από συνεταιρικές μερίδες που μοιράζονται ισόποσα όλα τα μέλη. Κάθε μέλος κατέχει μία συνεταιρική μερίδα και μία ψήφο στη Γενική Συνέλευση του συνεταιρισμού. Η συνεταιρική μερίδα είναι αδιαίρετη και ίση για όλα τα μέλη. Δίνεται δηλ. η δυνατότητα σε όλους τους αγρότες, ανεξάρτητα από το μέγεθος της αγροτικής τους εκμετάλλευσης, να συμμετάσχουν στη διοίκηση του συνεταιρισμού .
β) με το δικαίωμα των μελών να συμμετέχουν άμεσα στη λήψη των αποφάσεων και να μπορούν να εκλεγούν στα όργανα του ΑΣ. (Άρθρο 11, Γενική Συνέλευση – Αρμοδιότητες – Σύγκληση).
γ) με το σεβασμό των συλλογικών αποφάσεων εφόσον ανώτατο όργανο του συνεταιρισμού είναι η ΓΣ της οποίας οι αποφάσεις είναι υποχρεωτικές για όλα τα μέλη του ΑΣ, έστω και αν διαφωνούν ή είναι απόντα (Άρθρο 13, Αποφάσεις Γενικής Συνέλευσης)
δ) με τη συνεταιριστική εκπαίδευση για όλα τα μέλη και κυρίως για όσα κατέχουν θέσεις στο ΔΣ και ΕΣ στα πλαίσια του συνεταιριστικού πνεύματος και της συνεργασίας ( Άρθρο 7, Δικαιώματα και υποχρεώσεις μελών)
ε) με τη καθολική και μυστική ψηφοφορία από τα έχοντα δικαίωμα μέλη (Άρθρο 16, Αρχαιρεσίες )
- Η δημιουργία ευνοϊκού πλαισίου προκειμένου οι συνεταιρισμοί να καταστούν υγιείς οικονομικά επιχειρήσεις
α) Η υποχρέωση του μέλους να παραδίδει το 80% της ετησίας παραγωγής του και να προμηθεύεται τα εφόδιά του από τον ΑΣ, δημιουργεί την απαραίτητη βάση για την ουσιαστική λειτουργία του συνεταιρισμού. Η διάταξη αυτή παρόλο που είναι αυτονόητη για τους συνεταιρισμούς κρίνεται απαραίτητη.
β) Η δυνατότητα επένδυσης από μη μέλη να μπορούν να αγοράσουν προαιρετικές μερίδες χωρίς δικαίωμα ψήφου.
γ) Η λειτουργία του ΑΣ σύμφωνα με το πλαίσιο μιας σύγχρονης επιχείρησης
-με το διορισμό Γενικού Διευθυντή εάν ο κύκλος εργασιών του ΑΣ είναι πάνω από ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ,
-με το πρόγραμμα δράσης και ανάπτυξης που συντάσσει το ΔΣ για την επόμενη χρήση, το οποίο συνοδεύεται από προϋπολογισμό εσόδων – εξόδων και το υποβάλλει για έγκριση στη Γενική Συνέλευση.
-με τη διάθεση του υπολοίπου των πλεονασμάτων για την ανάπτυξη του ΑΣ, την υποστήριξη δραστηριοτήτων κοινωνικού σκοπού και την εκπαίδευση των μελών του ΑΣ.
