Ομιλία του Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικού Εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη στο προσυνέδριο ΟΤΑ ΕΧΡΟ
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που έχω την ευκαιρία να βρίσκομαι μαζί με τους ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ανθρώπους οι οποίοι στηρίζουν την Αυτοδιοίκηση. Είναι εκείνοι που εργάζονται καθημερινά για τους συμπολίτες τους, που προσπαθούν να ενώνουν, να συνθέτουν κάτω από πολύ πιεστικές συνθήκες και με απαιτήσεις οι οποίες είναι αυτό που λέμε όχι για παραδοτέα εντός κάποιων μηνών, αλλά μέσα στην ημέρα. Αυτή είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Περισσότερο παρά ποτέ έχουμε πλήρη επίγνωση της κατάστασης των προβλημάτων αλλά και των βημάτων που κάναμε ως χώρα και παρά τις πολλές κρίσεις, εξωγενείς κρίσεις, προκλήσεις που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα μας βρουν τα τελευταία χρόνια, συνεχίζουμε και έχουμε ένα σχέδιο φιλόδοξο, ρεαλιστικό, το οποίο είναι απολύτως αντίστοιχο με τις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών.
Γνωρίζουμε, παρά τις πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ακόμα οι πολίτες και ξέρουμε ότι πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε κατάματα, ότι η Ελλάδα του 2019 δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα του 2024, μετά από αυτά τα πέντε χρόνια και κάτι παραπάνω διακυβέρνησης από την Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με Πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ήτανε μία απόφαση των πολιτών το 2019 που επανεπιβεβαιώθηκε το 2021 και πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά. Είναι δεδομένο ότι δεν μπορούμε να απαντήσουμε στις προκλήσεις του 21ου αιώνα με τις δομές και τις λογικές του προηγούμενου.
Ουσιαστικά αυτό προσπαθεί να κάνει και η Κυβέρνηση αυτή σε συνεργασία με τους ανθρώπους των επιμελητηρίων, τους ανθρώπους της εργασίας αλλά κυρίως με τους ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι πάρα πολύ σημαντική λοιπόν η θεματολογία και ο διάλογος και στο πλαίσιο της σημερινής ημερίδας. Να συγχαρώ και πάλι τους διοργανωτές για ένα ακόμα στοιχείο, γιατί προσπαθείτε να κάνετε μια σημαντική συζήτηση κάτω από μια ομπρέλα.
Δεν μαζευόμαστε μία μέρα να πούμε ο καθένας αυτό το οποίο πιστεύει, αλλά θέλουμε να βάλουμε στη συζήτηση την αίσθηση της διάρκειας. Κάτι το οποίο έχοντας την τιμή να συνεργάζομαι, να είμαι δίπλα, να είμαι στο πλευρό του Πρωθυπουργού, καταλαβαίνω πόση ξεχωριστή σημασία δίνει και ο ίδιος στη λέξη συνέπεια, συνέχεια και σταθερή προσήλωση σ’ έναν στόχο. Ειδικότερα θέλω να σταθώ στη δημιουργία του πρώτου συνεργατικού σχηματισμού cluster τοπικής αυτοδιοίκησης που θα αξιοποιήσει εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία. Θα διευκολύνει δηλαδή την ενσωμάτωση καινοτομιών που θα επιτρέπουν την υλοποίηση αναπτυξιακών πολιτικών με την παράλληλη χρηστή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών.
Φίλες και φίλοι αυτό που σήμερα ονομάζουμε πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και φαίνεται πάρα πολύ σύνθετο στον κόσμο, είναι ταυτόχρονα μονόδρομος. Για να λειτουργήσει όμως αυτός ο σχεδιασμός και να παράξει θετικά αποτελέσματα που έχει ανάγκη η χώρα πρέπει όλοι, μηδενός και μηδεμιάς εξαιρουμένης, να διαμορφώσουμε μια νέα ισορροπία.
Μια νέα, αν θέλετε, ισοτιμία μεταξύ των τριών διοικητικών επίπεδων του κεντρικού, του περιφερειακού και του δημοτικού. Σε αυτό το πεδίο έχουμε επικεντρώσει τις παρεμβάσεις και τις αλλαγές που επιχειρούμε και στην πρώτη τετραετία αλλά και σε αυτά τα πρώτα χρόνια της δεύτερης τετραετίας για να εκσυγχρονίσουμε το κράτος, να ρυθμίσουμε τις αρμοδιότητες, να απλουστεύσουμε τις διαδικασίες, να βελτιώσουμε την καθημερινότητα των πολιτών. Σε αυτή τη διαρκή προσπάθεια είναι εμφανές ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση κατέχει τον απόλυτα κεντρικό ρόλο, που προκύπτει από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή και εθνική πραγματικότητα.
Είναι ο θεσμός με τη μεγαλύτερη εγγύτητα στον πολίτη, είναι ο θεσμός που στήριξε την κοινωνία στα χρόνια της κρίσης. Μην ξεχνάμε τη συμβολή των αυτοδιοικητικών, όχι μόνο στην πανδημία, αλλά και στις πολλές προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, που είναι εδώ και δεν πρόκειται να φύγει, όσο και αν κάποιοι αντιμετωπίζουν τις συνέπειές της με ευχολόγια. Γι’ αυτό λοιπόν είναι και στρατηγική μας και αναγκαιότητα η αναβάθμιση του ρόλου της Αυτοδιοίκησης.
Θυμίζω τις ήδη ψηφισθείσες παρεμβάσεις μας, που είναι νόμοι του κράτους και είναι πρωτοβουλίες που έδωσαν οξυγόνο στην Αυτοδιοίκηση, όπως η κατάργηση της απλής αυτοδιοίκησης, που επέτρεψε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να επιβιώσει. Πρώτα πρέπει να επιβιώσεις και μετά να δεις πώς θα ζήσεις καλύτερα. Αυτό κάναμε κι εμείς και αφού το ψηφίσαμε, προχωρήσαμε σε μια σειρά από χρηματοδοτικά εργαλεία, γιατί ξέρετε καλά τα λόγια, καλύτερα, όμως, τα στοιχεία και τα δεδομένα.
Ειδικά αυτή η θέση μου το έχει μάθει πολύ περισσότερο. Το 2019 οι Κεντρικοί μόνο Αυτοτελείς Πόροι για τους Δήμους, ανέρχονταν στα 1,78 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2024 είναι 2,38 δισεκατομμύρια ευρώ, 34% αύξηση μέσα σε πέντε χρόνια, χωρίς να συνυπολογίζουμε χρηματοδοτήσεις από αναπτυξιακά προγράμματα και επιδοτήσεις αντιμετώπισης έκτακτων συνθηκών. Βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, μπορούμε να υποστηρίξουμε βάσιμα ότι προσεγγίζουμε τα επίπεδα χρηματοδότησης προ-κρίσης. Στόχος είναι να τα φτάσουμε, προς το οποίο πηγαίνουμε και να τα ξεπεράσουμε. Προσέξτε όμως, όχι με τις λογικές του εντός «ένδοξου» παρελθόντος, σας παραπέμπω σε κάποιες δεκαετίες πίσω.
Δεν θέλει τέτοια ανάπτυξη ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Δεν θέλει τέτοια ανάπτυξη η Κυβέρνηση αυτή. Και είμαι βέβαιος ότι ασχέτως πολιτικών καταβολών, ούτως ή άλλως μας ενώνει ο κοινός στόχος, κανείς από εσάς και από τους συναδέλφους σας σε όλη την Ελλάδα δεν θέλετε μια λογική πρόσκαιρης ευημερίας.
Έχουμε λοιπόν ένα στόχο για μια νέα διοικητική, αναπτυξιακή, ψηφιακή, περιβαλλοντική και κοινωνικά δίκαιη πραγματικότητα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Με λίγα λόγια, στόχος είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και η μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων.
Η προσαρμογή της χώρας μας σε νέες συνθήκες. Μια προσαρμογή που δεν αφορά μόνο τις μεγάλες πόλεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ή τους μεγαλύτερους δήμους των περιφερειακών αυτών ενοτήτων, αλλά το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Ορεινή, νησιωτική και κυρίως παραμεθόρια.
Είναι ξεκάθαρο ότι η ενέργεια, η διαχείριση απορριμμάτων, η κυκλική οικονομία, η ανθεκτικότητα, οι υποδομές, οι μεταφορές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι έξυπνες πόλεις, το δημογραφικό, η κοινωνική πρόνοια, όλα με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση. Γνωρίζουμε και το αναγνωρίζουμε ότι οι ανάγκες των ΟΤΑ έχουν αυξηθεί. Όπως επίσης γνωρίζουμε και αναγνωρίζουμε ότι για να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις νέες πιεστικές συνθήκες και προκλήσεις, ενδεχομένως να απαιτούνται περισσότερα.
Γι’ αυτό είμαστε εδώ, σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ, εξετάζουμε, σύμφωνα πάντοτε με τα οικονομικά περιθώρια, γιατί, ξέρετε, οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι, πως θα πετύχουμε τους κοινούς μας στόχους. Από την άλλη, όμως, για να τα λέμε όλα, πρέπει να γίνει απολύτως σεβαστή, όπως είπα και πριν, η επιλογή της υπευθυνότητας προς την ελληνική κοινωνία και τις μελλοντικές γενιές, για να μην επανέλθουμε σε εποχές ελλειμμάτων και σε εποχές που δεν μπορούσε το κράτος να χρηματοδοτήσει και στην αυτοδιοίκηση ούτε τις αυτονόητες ανάγκες. Υπάρχει δρόμος, υπάρχει τρόπος. Πρώτοι εσείς, και είμαι βέβαιος για αυτό, οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης, γνωρίζετε ότι δεν σχετίζονται όλα τα ζητήματα μόνο με το ύψος της χρηματοδότησης, αλλά και μια σειρά άλλων παραμέτρων.
Και επίσης θέλω να κάνω σαφές κάτι ξανά, και το έχει αποδείξει προσωπικά ο Πρωθυπουργός και νομίζω συνολικά η κυβέρνηση, ότι για εμάς, παρά τις ξεκάθαρες καταβολές μας τις πολιτικές, δεν αντιμετωπίζουμε κανέναν αυτοδιοικητικό με βάση την κομματική του προέλευση, ειδικά πάνω στο πεδίο, και δεν κατανέμουμε οποιαδήποτε χρηματοδότηση, το έχει αποδείξει η Κυβέρνηση αυτή και δεν δίνουμε κάποια προτεραιότητα με βάση την πολιτική ταυτότητα ενός αυτοδιοικητικού.
Πριν λίγες μέρες ψηφίστηκε στην Βουλή το Νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών με το οποίο ρυθμίζονται μια σειρά καίριων ζητημάτων που αφορούν την βελτίωση της λειτουργίας των Δήμων και των Περιφερειών της χώρας, τις ρυθμίσεις χρεών, και μια σειρά από παρεμβάσεις.
Ακολουθεί το εμβληματικό έργο της σύνταξης του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, που θα έρθει προς ψήφιση, αν δεν κάνω λάθος, εντός του 2025. Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι αλλαγές, οι πρωτοβουλίες έχουν μόνο έναν στόχο. Να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα των πολιτών. Ο νέος αυτοδιοικητικός κώδικας θα δώσει όλα τα απαραίτητα εργαλεία στους φορείς για τον εκσυγχρονισμό και την εύρυθμη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Και κάτι περισσότερο, όμως. Την δυνατότητα για ουσιαστική μετεξέλιξη, σε ένα πραγματικά συμμετοχικό θεσμό με τη δημιουργία, μεταξύ άλλων, μηχανισμών λογοδοσίας και διαφάνειας. Θα ήθελα να σταθώ λίγο σε αυτές τις δύο έννοιες. Λογοδοσία σημαίνει καθημερινή αξιολόγηση, σημαίνει ευθύνη, σημαίνει σεβασμός στους οικονομικούς πόρους, στα χρήματα των φορολογουμένων, αποδοτικότητα, ανταποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα, αξιοπιστία, εμπιστοσύνη.
Και στέκομαι σε αυτή τη συζήτηση γιατί υπάρχει μια κακή συνήθεια σε αυτή τη χώρα και δεν βγάζω κανέναν από αυτή τη διαπίστωση, να ισοπεδώνουμε ανθρώπους, καταστάσεις και η ισοπέδωση αδικεί τους συνεπείς, αδικεί τους αποτελεσματικούς και στην κεντρική Κυβέρνηση και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δεν ήταν λίγες οι φορές που εκλήθην να απαντήσω πού πάνε τα λεφτά για τους καθαρισμούς, αν όλοι οι δήμαρχοι ανταπεξέρχονται και η αλήθεια είναι ότι η εικόνα που είχα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία δίνει μια μάχη. Πολλές φορές με αντίξοες συνθήκες, όμως αυτό έπρεπε κάπως να είναι μετρήσιμο και να μπορεί να μεταφράζεται και στην πολιτική της κυβέρνησης, να μπορούμε να το μετράμε και να το αξιολογούμε.
Είμαι βέβαιος ότι θέλουμε όλοι σε αυτή την αίθουσα την τοπική αυτοδιοίκηση πρωτοπόρα, οικονομικά ανεξάρτητη, επιχειρησιακά ικανή, με οικονομική αυτοτέλεια και τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων. Με δίκαιες διεκδικήσεις και αιτήματα, αλλά παράλληλα με εκσυγχρονισμό δομών και διαδικασιών. Με αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων, αλλά και με έτοιμα επικαιροποιημένα και στοχευμένα σχέδια.
Τοπικά περιφερειακά σχέδια, απολύτως συμβατά με τα αντίστοιχα εθνικά, ώστε να διασφαλίζεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Και αυτό είναι ακόμα μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας. Να υπερβούμε την ασυνέχεια, την αποσπασματικότητα, την έλλειψη συντονισμού για να φτάσουμε στο μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.
Κάποιος έγραψε ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερο αν κυβερνιόταν από αυτοδιοικητικούς. Όχι γιατί οι αυτοδιοικητικοί είναι επί της αρχής καλύτεροι, αλλά γιατί αναγκάζονται να αποφασίσουν, να συνθέσουν και να κινηθούν γρήγορα. Το ΄πα στην αρχή. Η ταχύτητα ανεβάζει τον πήχη της δυσκολίας μιας απόφασης.
Και βέβαια κρίνονται άμεσα για το αποτέλεσμα των επιλογών τους σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη, σε κάθε νομό. Θέλω να γνωρίζετε ότι σε αυτή την προσπάθεια η κυβέρνηση και προσωπικά ο Πρωθυπουργός είναι σύμμαχός σας. Και όπως προκύπτει και από στοιχεία που σας έδωσα, όχι με λόγια, αλλά με πράξεις. Και να επιβεβαιώσουμε προφανώς τη σχέση αυτή και να την επιβεβαιώνουμε μέρα με τη μέρα. Να ενώσουμε τις δυνάμεις στον κοινό μας στόχο, να έχουμε μετρήσιμο αποτέλεσμα και βέβαια, το κυριότερο, το ξαναλέω, κάθε φορά που συναντιόμαστε είτε στο Δημαρχείο, είτε στο Δήμο σας, σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας, να ξέρετε ότι έχετε απέναντί σας μία Κυβέρνηση, -πολλές φορές σ΄ αυτές τις περιοδείες είναι ο Πρωθυπουργός, κυβερνητικά στελέχη και αυτό είναι και υποχρέωση να ξέρουμε ότι γίνεται και να το γνωρίζουμε, που δεν ήρθαν μόνο για να πουν τι έχουν κάνει. Είναι σημαντικό να το λένε, αλλά κυρίως να ακούσουν τα προβλήματα τα οποία, είναι δεδομένο, θα συνεχίσουν να υπάρχουν,- στόχος να είναι όλο και λιγότερα. Σας ευχαριστώ πολύ.
