της Margaret MacMillan*
Όλοι οι πόλεμοι αποτελούν πράξεις οργανωμένης βίας και ο συγκεκριμένος πόλεμος συνιστά εισβολή που προκλήθηκε από το ένα μέρος. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αυστροουγγαρία προσπάθησε να εισβάλει στη Σερβία, ενώ η Γερμανία εισέβαλε στο Βέλγιο. Αλλά και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε με την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία.
Όπως συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία, η στρατιωτική αντίσταση με άτακτες δυνάμεις ήταν η απάντηση όταν η Γερμανία εισέβαλε στη Ρωσία το 1941. Όπως και τώρα, οι εισβολείς κατέφυγαν στη βία κατά των αμάχων.
Η ειρήνη των τελευταίων δεκαετιών δεν αφορούσε όλο τον κόσμο, αλλά μόνο την Ευρώπη, με εξαίρεση τα Βαλκάνια. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι ο πόλεμος δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο αλλού, είναι πάντα εδώ, και μπορεί να πλήξει αυτή την πλευρά του κόσμου. Στην Ουκρανία υπήρξε μια απρόκλητη εισβολή και οι δικαιολογίες της Ρωσίας περί αποναζιστικοποίησης και καθεστώτος τοξικομανών στο Κίεβο είναι παρανοϊκές.
Τούτων λεχθέντων, δεν νομίζω ότι θα δούμε στο μέλλον μεγάλους πολέμους, όπως μια σύγκρουση μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών. Θα δούμε όμως συχνότερη χρήση των όπλων υψηλής ακρίβειας, όπως αυτά που χρησιμοποίησε η Ρωσία εναντίον αμάχων στη Συρία, τη Γεωργία ή την Τσετσενία.
Θεωρώ ότι αυτός είναι ένας «πόλεμος του Πούτιν», όσο κι αν ο Ρώσος Πρόεδρος είναι και ο ίδιος προϊόν της κοινωνίας του. Αυτός, και κανένας άλλος, λαμβάνει τις πιο σημαντικές αποφάσεις και θα συνεχίσει να τις λαμβάνει. Ο βασικός λόγος είναι ότι θεωρεί την Ουκρανία ένα παράνομο κράτος, αλλά υπάρχουν βέβαια και οικονομικά κίνητρα, η Ουκρανία είναι μια πλούσια χώρα.
Ο Πούτιν ήταν ένα νεαρό μέλος της KGB στη Γερμανία όταν έπεσε το Τείχος, και χαρακτήρισε το γεγονός αυτό τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ού αιώνα. Γι’ αυτόν, η ΕΕ είναι ένας εχθρός. Και δεν ανέχεται η Ουκρανία να κοιτάζει στη Δύση αντί για την Ανατολή. Όσο για τη ρωσική κοινή γνώμη, είναι άγνωστη η στάση της. Οι αυτοκτονίες μεταξύ των νεοσύλλεκτων είναι πολλές. Οι άνθρωποι που έχουν ζήσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και συγκινούνται από τις συγκρίσεις του σημερινού πολέμου μ’ εκείνον είναι όλο και λιγότεροι.
Ο άλλος εχθρός του Πούτιν είναι το ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία είναι μια χώρα πολύ πιο ανοιχτή από τη Ρωσία και αυτό έχει εκληφθεί ως απειλή. Αλλά αυτό που ισχυρίζονται οι Ρώσοι για το ΝΑΤΟ, ότι δηλαδή τους είχε δοθεί η υπόσχεση ότι η Ατλαντική Συμμαχία δεν θα διευρυνόταν προς ανατολάς, δεν είναι σωστό. Η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ουγγαρία ήθελαν πολύ να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ γιατί αισθάνονταν πολύ ευάλωτες απέναντι στη Ρωσία.
Όπως συμβαίνει με πολλούς αυταρχικούς ηγέτες, ο Πούτιν έπεσε στην παγίδα να πιστέψει όσους του έλεγαν ότι οι Ουκρανοί θα δέχονταν την εισβολή. Οι στρατιώτες πίστευαν ότι θα γίνονταν δεκτοί με χειροκροτήματα και ο πόλεμος θα κρατούσε λίγο. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς για το επίπεδο της ρωσικής αντικατασκοπείας: δεν γνώριζαν ότι οι Ουκρανοί εκπαιδεύονταν και προετοιμάζονταν για μια επίθεση;
Ο Ρώσος Πρόεδρος έπαιξε κορώνα-γράμματα το κύρος του με τον πόλεμο στην Ουκρανία και αυτή τη γελοία ιδέα της αποκατάστασης της αυτοκρατορίας. Εξευτελίστηκε όμως από την ουκρανική αντίσταση, όπως και από τη βύθιση του «Mόσκβα». Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι λοιπόν πολύ κρίσιμες, θα σημειωθούν μεγάλες καταστροφές.
*Η 78χρονη Μάργκαρετ ΜακΜίλαν είναι Καναδή ιστορικός, ομότιμη καθηγήτρια στα πανεπιστήμια του Τορόντο και της Οξφόρδης
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Repubblica
