Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, παρουσίασε το Βαρόμετρο των Περιφερειών και των Δήμων της ΕΕ για το 2021 και τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού στις τοπικές κοινωνίες της Ευρώπης, κηρύσσοντας την έναρξη της συνόδου της Ολομέλειας της Επιτροπής στις Βρυξέλλες, παρουσία Περιφερειαρχών και Δημάρχων από όλη την Ευρώπη.
Το φετινό Βαρόμετρο καταγράφει τον αντίκτυπο της πανδημίας του κορονοϊού στις Περιφέρειες και τους Δήμους της Ευρώπης, παρέχοντας σημαντικά ευρήματα, στοιχεία και δεδομένα για τις οικονομικές, κοινωνικές, υγειονομικές, ακόμη και ψηφιακές συνέπειες στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Ο κ. Τζιτζικώστας προειδοποίησε ότι η πανδημία του κορονοϊού πλήττει τις τοπικές οικονομίες και δημιουργεί κενό 180 δισεκατομμυρίων ευρώ στις Περιφέρειες και τους Δήμους. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Βαρόμετρου η ανάκαμψη συνολικά της ΕΕ από την πανδημία υπονομεύεται από τη στάση ορισμένων κυβερνήσεων, που αρνούνται τη συμμετοχή των Περιφερειών και των Δήμων στα σχέδιά τους για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Όπως τόνισε μάλιστα ο κ. Τζιτζικώστας, «η προοπτική να μην κατευθυνθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι εκεί που εντοπίζονται οι πραγματικές ανάγκες των κοινωνιών απειλεί με νέους κινδύνους. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι γνωρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών καλύτερα από τον καθένα και εάν δεν συμμετέχουν στην κατάρτιση των σχεδίων ανάκαμψης, τότε αυτά κινδυνεύουν να αποτύχουν. Επίσης ελλοχεύει ο κίνδυνος να επιδεινωθούν οι επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες, καθώς η πανδημία δημιουργεί χάσμα χρηματοδότησης, ύψους 180 δισ. ευρώ, μεταξύ δαπανών και εσόδων.
Το 2020 η πανδημία αύξησε το κόστος των Περιφερειακών και Δημοτικών Αρχών κατά 125 δισ. ευρώ, ενώ μείωσε τα έσοδά τους κατά 55 δισ. ευρώ. Το συνολικό κενό των 180 δισ. ευρώ μπορεί να οδηγήσει σε περιστολή των δημοσίων υπηρεσιών, εκτός εάν χορηγηθούν επειγόντως περισσότερα χρήματα από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για την υποστήριξη έργων και προγραμμάτων σε τοπικό επίπεδο».
Το Βαρόμετρο των Περιφερειών και των Δήμων της ΕΕ 2021 είναι το δεύτερο που εκπονεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών και πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες έρευνες της γνώμης των Ευρωπαίων πολιτών στην ΕΕ.
«Ένα από τα πιο κρίσιμα συμπεράσματα του φετινού Βαρόμετρου είναι η διεύρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων όχι μόνο μεταξύ Περιφερειών στην Ευρώπη, αλλά και μεταξύ Περιφερειών στην ίδια χώρα. Όπως με μεγάλη προσοχή πρέπει να εξετάσουμε το ψηφιακό χάσμα που καταγράφεται ανάμεσα στις αστικές περιοχές και την ύπαιθρο, το οποίο υπονομεύει τις φιλοδοξίες και τους στόχους της ΕΕ για μια πράσινη και ψηφιακή οικονομική μετάβαση», υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών.
Παρουσιάζοντας το Βαρόμετρο ο κ. Τζιτζικώστας επισήμανε: «Το Βαρόμετρο καταγράφει τον αντίκτυπο της πανδημίας στις τοπικές ευρωπαϊκές κοινωνίες και λειτουργεί ως οδηγός για όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης –ΕΕ, Εθνικές Κυβερνήσεις, Αυτοδιοίκηση- ώστε να είναι σε θέση να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες ενέργειες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων όλων των Ευρωπαίων πολιτών. Το Βαρόμετρο προσφέρει σε όλους μας μια νέα προοπτική για την πραγματική κατάσταση της ΕΕ, αποτυπώνοντας με τον καλύτερο τρόπο την ποικιλομορφία, την πολυπλοκότητα και τελικά τον πλούτο της Ευρώπης».
Αναφερόμενος στην πανδημία και τον αντίκτυπο της, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών έκανε λόγο για κατακλυσμικές επιπτώσεις στις οικονομίες και στις κοινωνίες: «Οι νέοι και οι εργαζόμενοι χαμηλής κατάρτισης έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τους υπόλοιπους πολίτες, όπως δείχνει το Βαρόμετρο. Έτσι, αυξάνεται ο κίνδυνος να χαθεί μια γενιά λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Η κατάσταση επίσης των ατόμων με αναπηρίες και των ηλικιωμένων έχει επιδεινωθεί δραματικά.
Διαπιστώνουμε ότι το 65% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι οι τοπικές κοινωνίες, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι, δεν έχουν την αναγκαία επιρροή στο μέλλον της ΕΕ. Με λίγα λόγια δεν διαμορφώνουν από κοινού το ευρωπαϊκό αύριο, δεν συμμετέχουν ισότιμα και δεν έχουν λόγο στο κοινό μας μέλλον. Εννέα στους δέκα μάλιστα πιστεύουν ότι η ενίσχυση της συμμετοχής των Περιφερειών και των Δήμων στη λήψη των αποφάσεων της ΕΕ θα βελτίωνε τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Θα είναι μεγάλο λάθος να αγνοήσουμε αυτά τα μηνύματα, διότι θα συμβάλλουμε στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ της ΕΕ και των κοινοτήτων της.
Η ΕΕ είναι πολύ πιο πλούσια, πολύ πιο διαφορετική, με τοπικές ιδιαιτερότητες και πιο πολύπλοκη, από τα 27 κράτη μέλη της. Η ΕΕ είναι οι 300 Περιφέρειές της, οι 90.000 Δήμοι της, οι άνω του 1,1 εκ. τοπικά εκλεγμένων πολιτικών της, οι οποίοι εκπροσωπούν πάνω από 400 εκατομμύρια πολίτες. Αυτή είναι μια αλήθεια που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε μαζί ένα πιο δίκαιο μέλλον, ένα μέλλον ευημερίας για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, δίχως εξαιρέσεις».
Βασικά ευρήματα του Βαρόμετρου των Περιφερειών και των Δήμων της ΕΕ 2021:
-Τα οικονομικά των Περιφερειών και των Δήμων είναι σε κίνδυνο. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι επωμίζονται την παροχή δημοσίων υπηρεσιών και υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες, σε μια εποχή που οι τοπικές οικονομίες βρίσκονται στο ναδίρ. Η αύξηση των δαπανών σε συνδυασμό με τη μείωση των εσόδων δημιούργησε κενό 180 δισ. ευρώ, το οποίο επιμερίζεται σε 130 δισ. ευρώ στις Περιφέρειες και σε 50 δισ. ευρώ στους Δήμους. Η ΕΕ και οι Εθνικές Κυβερνήσεις πρέπει επειγόντως να συνδράμουν τις αυτοδιοικητικές αρχές, ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς στα οικονομικά τους, μέσω των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης.
-Αγνοώντας την τοπική διάσταση της υγειονομικής κρίσης τίθενται σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Ο καλύτερος τρόπος για να επιταχυνθεί η ανάκαμψη είναι η διασφάλιση ότι οι προσπάθειες που γίνονται λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Για να προστατευτούμε καλύτερα πρέπει να επαναξιολογήσουμε τις υγειονομικές αρμοδιότητες ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης. Η ΕΕ πρέπει να επενδύσει περισσότερο στα περιφερειακά συστήματα υγείας, με δοκιμές στην ικανότητά τους όταν λειτουργούν υπό πίεση και αξιολόγηση της ετοιμότητάς τους σε συνθήκες κρίσης.
-Με τη μη συμμετοχή των Περιφερειών και των Δήμων σε εθνικά σχέδια ανάκαμψης μπαίνει σε κίνδυνο η ανάκαμψη της ΕΕ συνολικά και οι στόχοι που έχουν τεθεί. Ο κίνδυνος να χαθούν οι στόχοι της ανάκαμψης που έχει βάλει η ΕΕ είναι υπαρκτός, επειδή τα σχέδια ορισμένων χωρών δεν λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικές ανάγκες, τη διαφορετικότητα και τις ανισότητες των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Οι Εθνικές Κυβερνήσεις πρέπει να σχεδιάζουν μαζί με τις Περιφέρειες και τους Δήμους, που γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και επιπλέον έχουν την ευθύνη σε μια σειρά από κρίσιμους τομείς, όπως οι δημόσιες συμβάσεις, οι μεταφορές, οι δράσεις για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η υγεία και η εκπαίδευση.
-Το ψηφιακό χάσμα αστικού χώρου – υπαίθρου μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη. Απαιτείται επειγόντως δράση για την ψηφιακή συνοχή. Η συνολική κάλυψη των νοικοκυριών της ΕΕ με δίκτυα πολύ χαμηλής χωρητικότητας είναι 44% στις αστικές περιοχές, έναντι 20% στις αγροτικές. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να επενδύσουν επειγόντως στην κάλυψη αυτού του χάσματος, καθώς η ψηφιακή συνοχή είναι κρίσιμη για μια σταθερή και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη.
-Η φτωχοποίηση λόγω πανδημίας του κορονοϊού γίνεται πραγματικότητα. Ο κίνδυνος για μια «χαμένη» γενιά λόγω κορονοϊού αυξάνεται. Οι νέοι και οι εργαζόμενοι χαμηλής εξειδίκευσης πλήττονται περισσότερο. Άτομα που ζουν σε άσχημες συνθήκες, άτομα με αναπηρίες και ηλικιωμένοι πλέον αναγκάζονται σε ακόμη χειρότερες συνθήκες διαβίωσης. Η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει με στοχοπροσήλωση και με αλληλεγγύη για να επιτύχει μια πιο δίκαιη ανάκαμψη για όλους.
-Οι αιρετοί των Περιφερειών και των Δήμων θεωρούν ότι δεν ακούγονται όσο θα έπρεπε στα κέντρα αποφάσεων της ΕΕ και πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή σε τομείς όπως η οικονομία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η κλιματική κρίση και το περιβάλλον. Όσο η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει αυτή την κατάσταση διευρύνεται το χάσμα μεταξύ των θεσμών της και των τοπικών κοινωνιών. Χρειάζεται μια νέα ώθηση για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη και για την ενίσχυση των κοινών ευρωπαϊκών αξιών. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης πρέπει να είναι η αρχή για έναν ουσιαστικό προβληματισμό σχετικά με το δημοκρατικό μοντέλο της ΕΕ.
Στην Ολομέλεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, συμμετείχε και ο Πρωθυπουργός της Σλοβενίας Janez Janša, ο οποίος συζήτησε κατ’ ιδίαν με τον κ. Τζιτζικώστα τις προτεραιότητες της σλοβενικής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα διαρκέσει έως την 31η Δεκεμβρίου. Τα θέματα που απασχόλησαν τους δυο άνδρες ήταν η κατανομή περισσότερων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης στις Περιφέρειες και τους Δήμους, η ενίσχυση του ρόλου των Περιφερειών και των Δήμων στη διαμόρφωση της Ευρώπης του αύριο, με την ενεργό συμμετοχή τους στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης και τρόποι για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Μιλώντας στην Ολομέλεια, σε συζήτηση για τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, ο κ. Janša έκανε τον απολογισμό του μέχρι σήμερα έργου της χώρας του στην Προεδρία, καθώς η Σλοβενία προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ από την 1η Ιουλίου 2021.
Στην έναρξη της Ολομέλειας συμμετείχε επίσης ο Αντιπροέδρος της Κομισιόν Maroš Šefčovič.
Στη σύνοδο της Ολομέλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, σήμερα, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία Virginijus Sinkevičius συμμετείχε με την Δήμαρχο του Τουρκού της Φινλανδίας και Αντιπρόεδρο του διεθνούς μη κυβερνητικού οργανισμού για την προώθηση της αειφορίας ICLEI Minna Arve σε συζήτηση για τις προσπάθειες προστασίας της βιοποικιλότητας, αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και προώθησης της πράσινης ανάκαμψης.
Επίσης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη Μείωση των Κινδύνων από Φυσικές Καταστροφές, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Διαχείρισης Κρίσεων Janez Lenarčič και η Ειδική Εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τα θέματα Μείωσης του Κινδύνου των Καταστροφών Mami Mizutori συζήτησαν για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε τοπικό επίπεδο, αλλά και για τις επιπτώσεις που είχαν καταστροφές που σημειώθηκαν προσφάτως σε ευρωπαϊκές Περιφέρειες και Δήμους.
Αύριο Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 2021, τελευταία ημέρα της συνόδου, οι Περιφερειάρχες και οι Δήμαρχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών θα ανταλλάξουν απόψεις με την Αντιπρόεδρο της Κομισιόν Dubravka Šuica σχετικά με τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης.
*Το Βαρόμετρο των Περιφερειών και των Δήμων της ΕΕ 2021 στον εξής σύνδεσμο:
https://cor.europa.eu/en/our-
