Με αφορμή την πρόσφατη κοινή σύσκεψη των τεσσάρων «μεγάλων» του ελληνικού ποδοσφαίρου με την πολιτική ηγεσία αλλά και τους αξιωματούχους της ΟΥΕΦΑ και της ΦΙΦΑ, σκεφτόμουν πόσο έχει καταπέσει το ποδόσφαιρο στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας, των φιλάθλων, ακόμη και των φανατικών οπαδών. Η αλητεία έχει φωλιάσει για τα καλά μέσα στο ποδόσφαιρο, οι ηγεσίες δεν είναι στο ύψος των περιστάσεων, απαιτήσεων ή και της παράδοσης των ομάδων, τα γήπεδα είναι σχεδόν άδεια ενώ σοβαρός άνθρωπος δεν πατάει σ’ αυτά αφού δεν γνωρίζει τι θα του… ξημερώσει…
Παλιότερα, στην αθηναϊκή και πειραϊκή κοινωνία (ομολογώ ότι δεν γνωρίζω για την Θεσσαλονίκη κι είναι ευκαιρία όσοι γνωρίζουν να καταπιαστούν με το θέμα) υπήρχαν κάποια στερεότυπα που δεν επιδέχονταν αμφισβήτηση. Ένα από αυτά ήταν ότι ο διπλανός μας στο γήπεδο είχε δικαίωμα να μην υποστηρίζει την ομάδα που υποστηρίζαμε εμείς. Ουδείς θα σκεφτόταν να του σπάσει το κεφάλι γι αυτό!
Παλιότερα, λοιπόν, σε Αθήνα και Πειραιά, οι «ελίτ» υποστήριζαν με σθένος δυο αθλητικούς συλλόγους. Στην Αθήνα τον Παναθηναϊκό και στον Πειραιά τον Εθνικό.
Τα θυμήθηκα αυτά με αφορμή το αφιέρωμα στον Δημήτρη Καρέλλα που έκανε ο Δημήτρης Καπράνος αλλά και τη συμπλήρωση 22 χρόνων από τη «φυγή» του κορυφαίου Έλληνα ηθοποιού Δημήτρη Χορν. Ο οποίος ήταν ένας εκ των πιο πιστών οπαδών του Παναθηναϊκού.
Η αλήθεια είναι ότι μέχρι πριν 30-35-40 χρόνια, το να είναι κάποιος μέλος του Παναθηναϊκού ή του Εθνικού αποτελούσε εξόχως τιμητικό γεγονός. Μπορεί και τίτλος τιμής. Χώρια που εθεωρείτο πρόσωπο μέγιστης κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής επιρροής. Στα διοικητικά χρόνια του Μαντζαβελάκη στον Παναθηναϊκό ή αργότερα στα πρώρα χρόνια του μέγιστου Παύλου Γιαννακόπουλου, γινόταν «σκοτωμός» ποιος θα τους πλησιάσει για να τους σφίξει το χέρι. Τα ίδια και στον Εθνικό με τον Καρέλλα.
Ειδικά στον Παναθηναϊκό, λόγω και του μεγαλύτερου ειδικού του βάρους σε σχέση με τον έτερο των «ελίτ» Εθνικό, υπήρξαν και συνυπήρξαν κορυφαίες προσωπικότητες από όλους τους χώρους της κοινωνίας. Μεγαλογιατροί, μεγαλοδικηγόροι, μεγαλοεφοπλιστές, μεγαλοβιομήχανοι, δήμαρχοι, βουλευτές, υπουργοί, πρωθυπουργοί. Μέλη όλοι αυτοί. Ευεργέτες! Ο Γεώργιος Ράλλης, επί παραδείγματι, όχι μόνο υπήρξε κορυφαίος Παναθηναϊκός, όχι μόνο πήγαινε τακτικότατα στο γήπεδο, αλλά πολλές φορές διέκοπτε έναν συνομιλητή του για να μάθει πόσο είναι το αποτέλεσμα ενός παιγνιδιού των «πρασίνων»! Λέγεται ότι κι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε μια συμπάθεια προς το τριφύλλι, αλλά κάτι τέτοιο δεν εκδηλώθηκε δημοσίως ποτέ. Ο Νικόλαος Πλαστήρας, επίσης, υπήρξε «άρρωστος» Παναθηναϊκός ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη κι ο εκ των ιδρυτών και πρώτος πρόεδρος του Ολυμπιακού, ο Μιχάλης Μανούσκος , ήταν μέλος του Παναθηναϊκού πριν την ίδρυση των ερυθρόλευκων αλλά και μετά!
Κορυφαίοι οπαδοί μα και μέλη του Παναθηναϊκού ήταν και πολλοί άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης. Ο κορυφαίος Δημήτρης Χορν ήταν αυτό που σήμερα και στη γλώσσα της εποχής θα χαρακτηρίζαμε «τρελή βαζέλα»! Μιλούσε για τον Παναθηναϊκό μέχρι και στις συχνές κυριακάτικες συναντήσεις του για φαγητό με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ενώ σύχναζε σε στέκια πέριξ του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και «ξεκοκάλιζε» την «Αθλητική Ηχώ» ακόμη και στα διαλλείματα των γυρισμάτων των ταινιών του! Τα ίδια έκαναν κι ο Αλέκος Αλεξανδράκης με τον Γιώργο Φούντα και τον Κούρκουλο, ενώ κι η Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε την «πετριά» της με την «πράσινη φανέλα με το τριφύλλι». Δηλωμένη βαζέλα ήταν κι η Ρένα Βλαχοπούλου. Κι ο Γκιωνάκης. Κι ο Παράβας. Κι ο Σπύρος Καλογήρου. Κι ο Φέρτης.
Τα τελευταία χρόνια ο μεγαλύτερος Παναθηναϊκός θεωρείται ο Αιμίλιος Χειλάκης! Κοντά του ο Γιάννης Στάνκογλου, ο Πέτρος Φιλιππίδης, ο Γιώργος Παρτσαλάκης, η Βάσια Τριφύλλη, ο Κωνσταντίνος Καζάκος, η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης κι ο Γιάννης Ζουγανέλης. Ενώ εδώ και πολλά χρόνια πιο «βάζελοι κι από βάζελους» είναι ο Γιάννης Πάριος, ο Πάνος κι ο Χάρης Κατσιμίχας κι ο Στέλιος με τον Άγγελο Διονυσίου. Κι οι Γιώργηδες: Κατσαρός και Χατζηνάσιος.
Ο Παναθηναϊκός, κατά κύριο λόγο, άνοιξε τον δρόμο της συνύπαρξης φίλων και μελών του με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και καταβολές. Όλοι έβαζαν μπροστά το τριφύλλι κι όχι την ΕΡΕ, την ΕΚ ή την ΕΔΑ. Για πολλά χρόνια ο Παναθηναϊκός ήταν η ομάδα των αστών, της αστικής τάξης. Επί παραδείγματι, ο Απόστολος Νικολαΐδης, πατριάρχης του Παναθηναϊκού ήταν οπαδός του Βενιζέλου μέχρι το μεδούλι ενώ κομμουνιστής ο Γκιουράνοβιτς. Αργότερα, ο Παύλος κι ο Θανάσης ήταν Κεντροδεξιοί και συνυπήρξαν πολλές φορές με πρόσωπα που είχαν διαφορετικές πολιτικές καταβολές.
Ακόμη και στα πρόσφατα χρόνια η πολιτική διαμάχη σταματούσε μπροστά στο τριφύλλι. Επανειλημμένως οι πολιτικοί συντάκτες έχουν ακούσει να συζητούν για τον Παναθηναϊκό ο Κώστας Καραμανλής με τον Αλέξη Τσίπρα. Η Αλέκα Παπαρήγα με τον Προκόπη Παυλόπουλο. Ο Σταύρος Θεοδωράκης με τον Νίκο Παππά. Ο Νικήτας Κακλαμάνης με τη Λιάνα Κανέλλη. Ο Άδωνις Γεωργιάδης με τον Χρήστο Παπουτσή. Ενώ παλιότερα η Μελίνα Μερκούρη (παρά το ότι είχε συνδεθεί με τον Πειραιά κι εκλεγόταν για χρόνια εκεί) «τσακωνόταν» συχνά πυκνά τους Ολυμπιακούς Αντώνη Σαμαρά και Μίμη Ανδρουλάκη, στο καφενείο της Βουλής.
Ο Παναθηναϊκός, επιπλέον, ήταν η μοναδική ομάδα που για πολλές δεκαετίες επιχειρούσε, ως αρχή, να έχει στις τάξεις του αθλητές που ταυτοχρόνως σπούδαζαν. Μάλιστα στην ομάδα του Γουέμπλεϊ υπήρχαν αρκετοί φοιτητές που εν συνεχεία διακρίθηκαν και στον επιστημονικό στίβο. Ενώ υπήρξε και η πρωτοπόρος ομάδα σε κάθε άθλημα. Από το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και τον στίβο, μέχρι το σκάκι, την ξιφασκία και το μποξ. Λέγεται ότι οι κορυφαίοι Έλληνες γιατροί, Ο Τάσος Αναστασόπουλος κι ο Χρήστος Κόκκορης, εκτός από αθλητές/πρωταθλητές στο σκάκι, ήταν τόσο εθισμένοι με την ατμόσφαιρα του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας που πήγαιναν και κάθονταν πίσω από τα τέρματα για να παρακολουθούν (όπως έλεγαν) καλύτερα!
Αυτή η ελιτίστικη λάμψη έσβησε με το πέρασμα των χρόνων. Πολλά πράγματα, αν όχι όλα, άλλαξαν, η κοινωνία ομογενοποιήθηκε κι έγιναν αστοί οι πάντες. Στον Πειραιά ο Εθνικός σχεδόν «εξαφανίστηκε» και βολοδέρνει σε ερασιτεχνικές κατηγορίες. Με οπαδούς κάποιους γέροντες που τους ξέχασε ο Θεός στη γη ή απογόνους τους. Γιατί άραγε σήμερα να γίνει κάποιο παιδί Εθνικός, αν δεν έχει οικογενειακή ρίζα;
Στην Αθήνα, ο Παναθηναϊκός έχει χάσει την λάμψη του. Εκτός από την αγωνιστική του παρακμή (αυτή μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική αφού στον αθλητισμό υπάρχει ακμή και παρακμή) έχουν χαθεί ή δεν συμμετέχουν τα πρόσωπα που είναι καταξιωμένες προσωπικότητες. Χώρια πια που πολλά δεν παίζονται πια στα γήπεδα…
Όμως, μια και καταπιαστήκαμε σήμερα με τα οπαδικά αισθήματα αλλά και τις κοινωνιολογικές αναφορές ανθρώπων με τους οποίους συνδεθήκαμε μέσω του κινηματογράφου, του θεάτρου ή του τραγουδιού, ας δούμε και άλλα «στρατόπεδα».
Με τον Ολυμπιακό, ήταν άρρηκτα συνδεδεμένοι οι Νίκος Σταυρίδης και Θανάσης Βέγγος. Μάλιστα, ο δεύτερος το έφερε βαρέως που είχε εμφανιστεί ως οπαδός του Παναθηναϊκού στην ταινία «Ο τρελάρας», το 1963. Το ίδιο κι ο Γιάννης Μπέζος, στην εποχή μας. Μάλιστα σ’ ένα επεισόδιο της σειράς «Άκρως οικογενειακόν», ως δικηγόρος Θεοτοκάτος διαβάζει στο γραφείο του κάποια αθλητική εφημερίδα, όπου αναφέρει ότι ο Παναθηναϊκός νίκησε έναν αγώνα. Παίρνοντας το γνωστό ύφος του, πριν κάνει κάποια φάρσα, λέει την ατάκα: «Νίκησε ο Παναθηναϊκός ; Από πότε είναι αυτή η εφημερίδα ;», θέλοντας έτσι να πικάρει τους φίλους του Παναθηναϊκούς.
Ολυμπιακός είναι επίσης ο Μίκης Θεοδωράκης αλλά και παλιότερα οι
ρεμπέτες Μάρκος Βαμβακάρης, Στράτος Παγιουμτζής και Βαγγέλης Περπινιάδης.
Από τον χώρο της πολιτικής Ολυμπιακοί ήταν οι πρώην πρωθυπουργοί Ανδρέας Παπανδρέου, Αντώνης Σαμαράς αλλά και ο νυν Κυριάκος Μητσοτάκης. Κορυφαίος όλων στην «τρέλα» ο Ανδρέας Λοβέρδος αλλά κι οι Μίμης Ανδρουλάκης, Κώστας Σκανδαλίδης.
Στην ΑΕΚ ισχυρίζονται ότι δεν θα μπορούσε να μην είναι οπαδός της ο άνθρωπος που τραγούδησε την προσφυγιά και τις χαμένες πατρίδες. Ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ο οποίος είχε πάρει μαζί του να τραγουδά και τον μέγιστο των μεγίστων Μίμη Παπαϊωάννου. Την ΑΕΚ υποστήριζαν και η Σωτηρία Μπέλου, η Γιώτα Λύδια, ο Μητσάκης, ο Χρηστάκης, ο Μενιδιάτης κι ο σπουδαίος στιχουργός Ηλίας Κατσούλης. Κι ο Κόκκοτας, ο Δήμος Μούτσης (που δηλώνει οπαδός της λόγω αγωγής κι όχι καταγωγής), ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Γιώργος Μαργαρίτης, ο Παντελής Θαλασσινός, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Κώστας Μακεδόνας, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος κι ο Μιλτιάδης Πσχαλίδης. Από τον χώρο των ηθοποιών, επιφανής «Ενωσίτης» ήταν ο Λάμπρος Κωνσταντάρας. Κι ο Κώστας Χατζηχρήστος. Και το πάλαι ποτέ «παιδί του λαού», ο Νίκος Ξανθόπουλος. Κι ο άλλοτε σκληρός του κινηματογράφου Ανέστης Βλάχος. Κι ο Μουστάκας, ο Ρίζος, ο Λογοθετίδης αλλά κι μάγκας του κινηματογράφου, Νίκος Φέρμας. Κι ο Ντίνος Ηλιόπουλος αλλά κι η Ζωζώ Σαπουντζάκη. Κι ο Βουτσάς, που πρωταγωνίστησε στο βίντεο με το οποίο έγινε η παρουσίαση της «Αγίας Σοφίας»! Του νέου γηπέδου της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια, σκορπώντας ρίγη συγκίνησης στους φίλους της. Από τις νεότερες γενιές ο Καφετζόπουλος, ο Κιμούλης, ο Βούρος, ο Κοντογιαννίδης, ο Στέλιος Μάινας, η Θεοφανία Παπαθωμά, η Δέσποινα Βανδή, η Μαρία Κορινθίου κι η σύζυγος Δέλλα, Γωγώ Μαστροκώστα.
Τέλος, ο πιο εμβληματικός οπαδός της ΑΕΚ είναι ο άνθρωπος που έχει φέρει στα χείλη των Ελλήνων χιλιάδες τραγούδια, μέσω των στίχων του και της λαϊκής του ποίησης. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Ενώ από τον χώρο της πολιτικής ο Μανόλης Γλέζος.
Όσον αφορά το μεγάλο του Βορρά, τον ΠΑΟΚ; Εμβληματικός οπαδός του ήταν ο Στράτος Διονυσίου. Κι ο Μάνος Λοΐζος. Κι ο Νίκος Παπάζογλου. Κι ο Μανόλης Μητσιάς. Κι ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος. Κι ο Μάλαμας. Κι ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Κι ο Βασίλης Καρράς. Από τον δε χώρο της πολιτικής, πιστός οπαδός του ΠΑΟΚ υπήρξε ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Κι ο Γιώργος Φλωρίδης, ο Χάρης Καστανίδης, ο Ζουράρις, ο Ευάγγελος Βενιζέλος , ο Ευθύμης Τσακαλώτος κι η Ευδοξία Καϊλή. Κι αν τοποθετήσουμε στον χώρο της πολιτικής και τον Πύρρο Δήμα, πρέπει να πούμε ότι Ολυμπιονίκης μας έγινε πιστός και φανατικός οπαδός του ΠΑΟΚ από την μακαρίτισσα σύντροφο και μητέρα των παιδιών του Αναστασία Σδούγκου.
Αναμφιβόλως, λοιπόν, όλοι αυτοί οι άνθρωποι αλλά κι εμείς οι μη «επώνυμοι» βρίσκανε, βρίσκουν και βρίσκουμε στο ποδόσφαιρο και στις ομάδες μας μια προσωπική διέξοδο αγάπης. Άλλωστε το ποδόσφαιρο είναι πολύ περισσότερα πράγματα από ένα απλό άθλημα.
Μα σήμερα όλα όσα συμβαίνουν –κυρίως στο ελληνικό ποδόσφαιρο- στοιχίζουν τόσο σ’ αυτό όσο και σ’ εμάς που βλέπουμε ένα άθλημα που λατρεύεται παντού να φυτοζωεί στη χώρα μας. Με στρατηγικά σχεδιασμένες δολοπλοκίες,
έλλειψη διαφάνειας και έντονη ηθική κατάπτωση. Ίσως μια ακριβής αποτύπωση της κοινωνίας μας…
