Ο φίλος Ευριπίδης Αποστολίδης είναι από τους ανθρώπους που λαμπρύνουν την ελληνική γαστρονομία. Επαγγελματικά συνεργάστηκε με ονόματα «μύθους» της γαστρονομίας για πολλά χρόνια στη Σπονδή αλλά και στη Μύκονο.
Αγαπά να μαγειρεύει σπίτι του και την τέχνη του ζηλεύουν ακόμα και καταξιωμένοι chef… Είναι ταλαντούχος φωτογράφος, λατρεύει την Τήνο και πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του παίζει ο σκύλος του ο Ράφα, τον οποίο πολύ αγαπάμε οι φίλοι του.
Του ζήτησα να μου χαρίσει τη συνταγή του Χριστόψωμου, αφού σέβεται την ελληνική γαστρονομία και παρασκευάζει εθιμικές γεύσεις. Εκείνος ανταποκρίθηκε άμεσα και σας παρουσιάζουμε το δικό του Χριστόψωμο φωτογραφημένο από τον ίδιο και πολύ τον ευχαριστώ.
Το Χριστόψωμο είναι το ψωμί που παρασκευάζεται για τον Χριστό με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή σήμερα. Είναι το ευλογημένο ψωμί του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού που αφιερώνεται στον Χριστό ζητώντας του να «προσέχει» την οικογένειά μας.
Το σχήμα τους και οι συμβολισμοί είναι ανάλογοι της περιοχής και των τοπικών εθίμων.
Συνήθως στη μέση της επιφάνειάς του υπάρχει ο ζυμαρένιος σταυρός και στις άκρες ξηροί καρποί που σηματοδοτούν την πλούσια παραγωγή της χρονιάς. Κάποιες φορές οι συμβολισμοί με το ζυμάρι ήταν ανάλογοι με την επαγγελματική ενασχόληση της οικογένειας. Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας συνηθίζουν να βάζουν στο Χριστόψωμο ένα νόμισμα για να βρουν τον τυχερό των Χριστουγέννων.
Το πιο εντυπωσιακό Χριστόψωμο το έχω δει στα Γρεβενά, από τους Σαρακατσάνους με εκπληκτικές αναπαραστάσεις της ποιμενικής ζωής τους. Μάλιστα μου είπαν ότι ολόκληρη η οικογένεια ή συγγενείς συμμετέχουν αφού είναι ιδιαίτερα περήφανοι γιατί ο Χριστός γεννήθηκε σε σταύλο ανάμεσα στα αθώα προβατάκια…
Επίσης στην Κρήτη η παρασκευή του Χριστόψωμου αποτελεί ευκαιρία για γιορτή… Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι εκλεκτά και αρωματικά … Οι κρητικές τραγουδούν όταν το ζυμώνουν «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Με τη μισή ποσότητα της ζύμης φτιάχνουν μια κουλούρα και την υπόλοιπη ζυμαρένιους συμβολισμούς.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα ο νοικοκύρης του σπιτιού το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει πρώτα στην οικογένεια και μετά στους προσκεκλημένους του.
Στα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής έβαζαν το χριστόψωμο δίπλα στο τζάκι. Ο νοικοκύρης έριχνε ελαιόλαδο ή κρασί στη φλόγα. Αν μεγάλωνε, αυτό ήταν καλός οιωνός για το σπίτι αν έσβηνε ήταν κακός.
Στην Μακεδονία ζυμώνουν μικρά ψωμάκια για τα παιδιά που λένε τα κάλαντα και κουλούρες για τα βόδια και τα ζώα του σπιτιού.
Πάντως το έθιμο του Χριστόψωμου είναι βαθιά ριζωμένη στις παραδόσεις μας για τον εορτασμό της Γέννησης του Σωτήρα μας.
Χριστόψωμο αστεράτο
Από τον Ευριπίδη Αποστολίδη, Γευσιγνώστη, Αθήνα
Υλικά
400 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
200 γρ. αλεύρι ολικής
3 κ.σ. ζάχαρη κρυσταλλική
1 φακελάκι ξηρή μαγιά
Μισό κ.σ. αλάτι χοντρό
1κ.σ. ελαιόλαδο
Μισό κ.γ. γεμάτο σκόνη μαστίχας Χίου
ξύσμα από 1 πορτοκάλι
χυμό από μισό πορτοκάλι
Μισό κ.γ. μπαχάρι και γαρίφαλο σκόνη
Μισό κ.γ. κανέλα
1 φλιτζάνι καρύδι χοντροκομμένα
Μισό κ.γ. μοσχοκάρυδο
Μισό φλιτζάνι ξανθιές σταφίδες
2 κ.γ. μέλι
χλιαρό νερό «όσο πάρει»
Τρόπος παρασκευής
- Κοσκινίζουμε τα αλεύρια και τα ρίχνουμε σε μία λεκανίτσα.
- Προσθέτουμε τη μαγιά, το ξύσμα, το αλάτι και ανακατεύουμε.
- Κάνουμε λακκούβα, ρίχνουμε μέσα το χυμό, το ελαιόλαδο, τα μπαχαρικά και τη ζάχαρη. Ανακατεύουμε με πιρούνι τα υγρά που έχουμε στην λακούβα μας.
- Προσθέτουμε σιγά- σιγά το νερό και ζυμώνουμε.
- Θα ρίξουμε τόσο νερό ώστε να πάρουμε μία ζύμη λαστιχωτή, που να μην κολλά στα χέρια μας και να είναι εύπλαστη.
- Τη ζυμώνουμε για 5 λεπτά.
- Αφού σχηματίσουμε μπάλα την σκεπάζουμε με πετσέτα και την αφήνουμε να φουσκώσει για 30-40 λεπτά.
- Αφού φουσκώσει τη ζυμώνουμε ελαφρά να “πέσει” και προσθέτουμε μέσα τα καρύδια και τις σταφίδες μας. Ξαναζυμώνουμε και ανακατεύουμε έτσι ώστε να ανακατευθούν τα υλικά.
- Κόβουμε από την ζύμη μας 150γρ. περίπου για να κάνουμε τα σχέδια για το στόλισμα και την υπόλοιπη ζύμη την κάνουμε στρογγυλό καρβελάκι και το βάζουμε στο ταψί που έχουμε στρώσει λαδόκολλα.
- Φτιάχνουμε 2 “φιτίλια” και σχηματίζουμε σταυρό πάνω στο καρβέλι μας. Με την υπόλοιπη ζύμη δημιουργούμε σχήματα και συμβολισμούς που γεννά η φαντασία μας και έχουν σχέση με τη ζωή …
- Τέλος διακοσμούμε με καρύδια, σταφίδες και γαρύφαλλα.
- Ανακατεύουμε το μέλι σε ζεστό νερό σε ένα φλιτζάνι του τσαγιού, αλείφουμε το χριστόψωμο και πασπαλίζουμε με σουσάμι.
- Το αφήνουμε σκεπασμένο με μία πετσέτα για 20 λεπτά.
- Σε προθερμασμένο φούρνο το ψήνουμε στους 200ο C για 45 λεπτά με 1 ώρα. Στα 25 λεπτά το αλείφουμε πάλι με το μελόνερο. Ελέγχουμε αν ψήθηκε με ένα μαχαιράκι.
- Μόλις το βγάλουμε από το φούρνο, το βγάζουμε από το ταψί και το τοποθετούμε σε σχάρα να πάρει αέρα από κάτω και να μην μαζέψει υγρασία..
