Τα ήθη και έθιμα, οι παραδοσιακοί χοροί και ακούσματα, οι παροιμίες, οι παραδόσεις και οι θρύλοι αποτελούν τον λαϊκό πολιτισμό, που είναι ο καθρέφτης ενός λαού.
Αναζητώντας την δική μας ιστορία, ανάμεσα στα συντρίμμια της Μικρασιατικής Καταστροφής και τον ανηλεή ξεριζωμό με την συνθήκη της Λωζάνης, οδηγούμαστε σε ένα ταξίδι επιβίωσης με αφετηρία τον Βαρασό Καππαδοκίας και τερματισμό τα έλη της λίμνης των Γιαννιτσών και την δημιουργία ενός προσφυγικού χωριού, το Πλατύ Ημαθίας.
‘Όσοι βρέθηκαν στα έλη, δεινοπάθησαν από την ελονοσία που μάστιζε την εποχή εκείνη. Κάποιοι έφυγαν για αλλού, άλλοι παρέμειναν και αγωνίστηκαν για την επιβίωση με μεγάλο πείσμα και πίστη. Άνθρωποι βαθιά θρησκευόμενοι, άλλωστε αυτό ήταν που τους κράτησε και στα βάθη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η πίστη στο θεό και η ευλάβεια τους οδήγησε τόσα χρόνια, κατορθώνοντας να διατηρήσουν την γλώσσα τους, παρά τις πιέσεις που δέχτηκαν από τους Τούρκους.
Έναν αιώνα μετά την καταφυγή τους στα πατρώα ελληνικά εδάφη, η αναζήτηση στις ρίζες μας οδηγεί στην διαρκή αγωνία για το αύριο, η οποία γέννησε την εργατικότητα, τον προβληματισμό και κάθε τι που θα έκανε τη ζωή των προσφύγων πιο σίγουρη και πιο ευχάριστη.
Δεν αρκεί όμως μόνο η εργατικότητα, για να μπορεί κανείς να βλέπει το μέλλον με αισιοδοξία. Χρειάζονται κι άλλα στοιχεία και δεδομένα, πάνω στα οποία θα στηριχθούμε για να βρούμε το δρόμο του αύριο, ανηφορικό βέβαια, δύσβατο σίγουρα αλλά ορατό μέχρι τέλος.
Ανάμεσα σ’ αυτά τα στοιχεία ξεχωρίζει η παράδοση, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από το σύνολο των πνευματικών μνημείων, των δεξιοτήτων, των ιδεών καθώς και των υλικών αγαθών. Είναι δε σπουδαίο στήριγμα γιατί μας δίνει όλα τα εφόδια που η πείρα του παρελθόντος δημιούργησε και μας τα παρέδωσε σαν παρακαταθήκη.
Η παράδοση δεν είναι στοιχείο νεκρό, αλλά τρόπος ζωής, συνέχεια και δύναμη. Και τούτο συμβαίνει επειδή η ζωή μας είναι μια διαρκής εναλλαγή γεγονότων που αλληλεξαρτώνται. Το παρόν είναι η συνέχεια του παρελθόντος και το παρελθόν αποτελεί το συνδετικό κρίκο των γενεών.
Κάπως έτσι αναφερόμαστε στην λαϊκή λατρεία των Φαράσων, η οποία ακόμα και στις μέρες μας, διατηρείται αναλλοίωτη και περνά από γενιά σε γενιά. Μέσα σε όλα, η αναβίωση του μοναδικού εθίμου της νυχτερινής πομπής – δαδοφορίας προς τιμή του Αγίου Βασιλείου, “Χυτάτα να υπάμε σον Ε Βασίλη”, όπως έλεγαν οι γηραιότεροι, που πλέον αποτελεί βίωμα στους επί γης Φαρασιώτες αλλά και της Μικρασίας.
Στην προσπάθεια ανάδειξης της παράδοσης μας, παραχωρήθηκε στο Σύλλογο μας ένα αυθεντικό αγροτικό σπίτι του εποικισμού και αφού ανακαινίστηκε, συντηρήθηκε, οργανώθηκε άρτια μια λαογραφική έκθεση, γεννήθηκε το “Σπίτι του Εποικισμού”, μια σύγχρονη κιβωτός γνώσης της πολιτισμικής κληρονομιάς της πατρίδας μας.
Η λαϊκή παράδοση , η αναβίωση των εθίμων είναι σαν ένα τραίνο που με τρομερή δύναμη και πάνω σε σταθερές πολύ όμορφες ράγες μας πάει παντού, μέχρι τον ουρανό και τον παράδεισο.
Ορίστε να απολαύσετε μαζί μας την διαδρομή.
Κουλερίδης Χ. Κωνσταντίνος
Γενικός Γραμματέας Συλλόγου Καππαδοκών Πλατέος “Ο Βαρασός”.
