ΑΠΕ-ΜΠΕ -
Μπορεί να αντιμετωπιστεί η ενεργειακή σπατάλη και η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα; Τι δείχνει ο «χάρτης» των κτιρίων και πόσο κατάλληλα είναι για τις εκάστοτε καιρικές συνθήκες; Τρόπους αντιμετώπισης, μέτρα αλλά και λύσεις προτείνει η Greenpeace σε έκθεση που βασίστηκε στα στοιχεία της τελευταίας απογραφής που επεξεργάστηκε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) το 2015.
Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 60% των ελληνικών κτιρίων κατοικίας στην πλειονότητά τους κατασκευάστηκαν πριν από το 1980, με αποτέλεσμα τα περισσότερα να μη διαθέτουν θερμομόνωση και να είναι εξοπλισμένα με παλιές ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, παρουσιάζοντας χαμηλή ενεργειακή απόδοση. Συνεπώς, οι προσπάθειες ενεργειακής αναβάθμισης με την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του λειτουργικού κόστους των κατοικιών και τη βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος.
Όπως δηλώνει στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο ο υπεύθυνος εκστρατείας για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, Τάκης Γρηγορίου, «η εξοικονόμηση ενέργειας δεν μειώνει απλώς το κόστος ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Εξίσου σημαντικά, μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα ανάπτυξης για την οικονομία και να “αναστήσει” τον κατασκευαστικό κλάδο, διασφαλίζοντας δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας. Η Greenpeace έδειξε πως μπορεί να γίνει η απαραίτητη ανακατανομή πόρων, ώστε να χρηματοδοτηθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης 1 εκατ. κτιρίων ως το 2025».
Ειδικότερα, το 2010 έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα η διαδικασία βελτίωσης της ενεργειακής συμπεριφοράς των νέων κτιρίων και η αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης του κτιριακού αποθέματος με την εφαρμογή του «Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων» (ΚΕΝΑΚ). Τα νέα κτίρια έχουν καλή ενεργειακή συμπεριφορά που εκφράζεται μέσω του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ) με ενεργειακή κατάταξη τουλάχιστον (Β) ή καλύτερη. Από το 2021, όμως, θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (near-zero energy buildings nzeb), καλύπτοντας το σύνολο της πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσής τους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), συμπαραγωγή, τηλεθέρμανση και υψηλής απόδοσης αντλίες θερμότητας. «Ήδη το Κέντρο Ανανώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) έχει αναλάβει τον προσδιορισμό του κτιρίου nzeb, που αποτελεί επίσης το πρώτο βήμα προκειμένου να “τρέξει” το νέο επικαιροποιημένο πρόγραμμα επιδοτήσεων «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον» στις αρχές του 2017», όπως αναφέρει ο κ. Γρηγορίου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα από την έρευνα της Greenpeace για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας διαφόρων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας -αναλύοντας πραγματικές ενεργειακές καταναλώσεις πριν και μετά τις επεμβάσεις σε ελληνικές κατοικίες, με την εγκατάσταση κουφωμάτων με διπλά τζάμια- η πραγματική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση μειώθηκε 21% κατά μέσο όρο, ενώ με την αλλαγή λέβητα πετρελαίου σε φυσικού αερίου, η μείωση είναι περίπου 17%.
Μάλιστα, σε δείγμα περίπου 200 νοικοκυριών σχετικά με τις συνήθειες των χρηστών σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση τα τελευταία χρόνια, διαπιστώνονται σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά για την κάλυψη των αναγκών τους για θέρμανση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, περισσότερο από το 50% σε μονοκατοικίες και 60% σε πολυκατοικίες χρησιμοποιεί θέρμανση για λιγότερο από 6 ώρες ημερησίως, ενώ αντίστοιχα μόνο το 17% και 13% έχει συνεχή λειτουργία που προσομοιάζει το τυπικό ωράριο λειτουργίας κατοικιών σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ. Μόνο το 17% στις μονοκατοικίες θερμαίνει όλη την επιφάνεια της κατοικίας τους, ενώ στα διαμερίσματα το ποσοστό φτάνει το 50%. Σχεδόν ένας στους δυο χρήστες είναι δυσαρεστημένοι με τις επικρατούσες συνθήκες άνεσης στην κατοικία τους. Η ενεργειακή φτώχεια είναι μια ακόμη τραγική πραγματικότητα της γενικότερης οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα.
Πόση ενέργεια ξοδεύουμε τελικά;
Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), κάθε ελληνικό νοικοκυριό καταναλώνει 13.994 kWh ετησίως κατά μέσο όρο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του, από τις οποίες 73,2% είναι θερμική και 26,8% ηλεκτρική ενέργεια. Η ΕΛΣΤΑΤ διενήργησε, για πρώτη φορά, κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου 2011 – Σεπτεμβρίου 2012, την Έρευνα Κατανάλωσης Ενέργειας στα Νοικοκυριά, με την οποία συλλέχθηκαν πληροφορίες αναφορικά με την κατανάλωση ενέργειας και τα επίπεδα κατανάλωσης για διαφορετικές χρήσεις (θέρμανση – ψύξη χώρων, ζεστό νερό χρήσης, μαγείρεμα, φωτισμός κ.α.) στον οικιακό τομέα, καθώς και τις ποσότητες και τα είδη των χρησιμοποιούμενων καυσίμων. Επιπρόσθετα, καταγράφηκαν πληροφορίες που αφορούν στις συνήθειες των χρηστών σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας στα νοικοκυριά, στα είδη και τον αριθμό των συσκευών και συστημάτων που χρησιμοποιούν, ενώ εξετάστηκε και η διείσδυση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών στον οικιακό τομέα, ενώ η έρευνα καταγράφει και τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των νοικοκυριών.
Συγκεκριμένα, η συσχέτιση των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών των μελών των νοικοκυριών με την ενεργειακή τους κατανάλωση δείχνει ότι:
-Η μέση κατανάλωση θερμικής ενέργειας ανά άτομο σε μονομελή νοικοκυριά είναι κατά μέσο όρο 66% υψηλότερη από αυτήν σε νοικοκυριά με περισσότερα μέλη. Αντίστοιχα, η μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά άτομο είναι κατά μέσο όρο 69% υψηλότερη στην περίπτωση των μονομελών νοικοκυριών.
-Η μέση κατανάλωση θερμικής ενέργειας στα νοικοκυριά τα οποία διαθέτουν τουλάχιστον ένα μέλος άνω των 65 ετών είναι υψηλότερη κατά 8% σε σχέση με νοικοκυριά που δεν διαθέτουν ούτε ένα μέλος άνω των 65 ετών. Αντίθετα, τα νοικοκυριά με ένα μέλος άνω των 65 ετών εμφανίζουν χαμηλότερη μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 17% σε σχέση με τα νοικοκυριά χωρίς μέλη ηλικίας άνω των 65 ετών.
-Νοικοκυριά με μέλη που εργάζονται εμφανίζουν υψηλότερη μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 32% και θερμικής ενέργειας κατά 15% σε σχέση με νοικοκυριά, τα οποία δεν διαθέτουν κανένα μέλος που εργάζεται.
-Νοικοκυριά με άνεργα μέλη εμφανίζουν υψηλότερη μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 16% και χαμηλότερη μέση κατανάλωση θερμικής ενέργειας κατά 10% σε σχέση με νοικοκυριά τα οποία δεν διαθέτουν κανένα άνεργο μέλος
-Στις ενοικιασμένες κατοικίες η κατανάλωση θερμικής ενέργειας ήταν χαμηλότερη κατά 52% συγκριτικά με τις ιδιόκτητες και κατά 47% συγκριτικά με τις παραχωρημένες δωρεάν.
– Επιπλέον, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στις ενοικιασμένες κατοικίες ήταν χαμηλότερη κατά 11% συγκριτικά με τις ιδιόκτητες και κατά 1% συγκριτικά με τις παραχωρημένες δωρεάν.
Σε σχέση με την τελική χρήση, 63,7% της συνολικής ετήσιας καταναλισκόμενης ενέργειας χρησιμοποιείται για θέρμανση χώρων, 17,3% για μαγείρεμα, 10,2% για ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, 5,7% για ζεστό νερό χρήσης, 1,7% για φωτισμό, και 1,3% για ψύξη. Σύμφωνα με τα δεδομένα από τα διαθέσιμα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης, το 67% της συνολικής ετήσιας καταναλισκόμενης πρωτογενούς ενέργειας χρησιμοποιείται για θέρμανση χώρων, 20% για ζεστό νερό χρήσης και 13% για ψύξη. Η μέση κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας είναι 174,4 kWh/m2για θέρμανση, 33,3 kWh/m2 για ψύξη και 53,6 kWh/m2 για ζεστό νερό χρήσης.
Προτάσεις της Greenpeace για να μειώσουμε τις απώλειες και να ζεσταθούμε «έξυπνα» και οικονομικά:
-Βάλτε το θερμοστάτη στους 19-20 °C. Για κάθε βαθμό που χαμηλώνετε το θερμοστάτη εξοικονομείς 1-2 % σε ενέργεια, κάτι που μπορεί να έχει διαφορά στο λογαριασμό σου έως και 10%.
-Προσαρμόστε τις ενδυματολογικές σας συνήθειες ανάλογα με την εποχή, ακόμα και μέσα στο σπίτι. Τα ρούχα είναι η θερμομόνωση του σώματος!
-Απομονώστε τους χώρους που δεν χρησιμοποιούνται ρυθμίζοντας το διακόπτη στα σώματα του καλοριφέρ.
-Κλείνετε τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα το βράδυ ή όταν φυσάει πολύ.
-Ανοίγετε τις κουρτίνες και τα σκίαστρα στα νότια παράθυρα για να επιτρέπετε στον ήλιο να περάσει στους εσωτερικούς χώρους.
-Εντοπίστε τα κουφώματα που “μπάζουν” και αεροστεγάνωστέ τα.Μειώστε τις απώλειες θερμότητας και βελτίωστε τις συνθήκες θερμικής άνεσης.
-Εγκαταστήστε ένα σύστημα αντιστάθμισης σε πολυκατοικίες για την αυτόματη ρύθμιση της θερμοκρασίας του προσαγόμενου θερμού νερού στα καλοριφέρ, σε συνάρτηση με την εξωτερική θερμοκρασία και την επιθυμητή εσωτερική θερμοκρασία.
-Κλείστε την πεταλούδα της καμινάδας του τζακιού όταν δεν το χρησιμοποιείτε.
-Εξαερώστε περιοδικά τα καλοριφέρ. Μην τα σκεπάζετε.
-Συντήρηστε την εγκατάσταση θέρμανσης στο τέλος του χειμώνα. Έτσι βελτιώνεται η απόδοση, μειώνεται η κατανάλωση καυσίμων και η ρύπανση της ατμόσφαιρας και ο εξοπλισμός έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Όπως επισημαίνει ο κ. Γρηγορίου «αν μπορείτε να διαθέσετε χρήματα για ενεργειακή αναβάθμιση του σπιτιού σας, μονώστε τη σκεπή, την οροφή, το λέβητα και τις εξωτερικές σωληνώσεις της κεντρικής θέρμανσης. Αλλάξτε τα παλιά κουφώματα και βάλτε διπλά τζάμια και σύγχρονα κουφώματα. Όσο πιο καλά μονωμένο είναι το σπίτι σας, τόσο καλύτερα θα “κρατάει” τη ζέστη από το κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Αν είναι εφικτό, εγκαταστήστε ένα φωτοβολταϊκό σύστημα για αυτοπαραγωγή δωρεάν ενέργειας από τον ήλιο».
