Φανταστείτε ένα μέλλον όπου κάθε σπίτι θα διαθέτει μια συσκευή με την οποία θα «τραβά» από τον αέρα όλο το νερό που χρειάζεται ένα νοικοκυριό, ακόμη και αν το κλίμα είναι πολύ ξηρό ή ακόμη και έρημος. Και αυτό θα επιτυγχάνεται μόνο με τη βοήθεια της ενέργειας από τον ήλιο.

   Το μέλλον αυτό ίσως δεν είναι τόσο μακρινό, χάρη σε έναν καινοτόμο ηλιακό συλλέκτη νερού που δημιούργησαν ερευνητές στις ΗΠΑ. Η συσκευή μπορεί να «αντλήσει» από τον αέρα του περιβάλλοντος αρκετά λίτρα νερού κάθε μέρα, ακόμη και αν η υγρασία δεν ξεπερνά το 20%.

   Οι επιστήμονες των πανεπιστημίων ΜΙΤ (Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών) και Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ (Τμήμα Χημείας), με επικεφαλής τον καθηγητή χημείας Ομάρ Γιαγκί, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, χρησιμοποίησαν ένα ειδικό υλικό, που αποκαλείται «μεταλλο-οργανικό πλαίσιο» (metal—organic framework – MOF).

   Με υγρασία 20% έως 30% στο περιβάλλον, η συσκευή παράγει σχεδόν τρία λίτρα νερού από τον αέρα σε διάστημα 12 ωρών, χρησιμοποιώντας ένα κιλό από το υλικό MOF. Δοκιμές που έγιναν στις στέγες κτιρίων, επιβεβαίωσαν ότι η συσκευή δουλεύει σε πραγματικές συνθήκες. Μέχρι σήμερα, οι συλλέκτες νερού μπορούσαν να δουλέψουν είτε μόνο σε συνθήκες μεγάλης υγρασίας, είτε με μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρισμού.

   «Το όραμά μας για το μέλλον είναι να έχουμε νερό εκτός δικτύου ύδρευσης, με μια οικιακή συσκευή που θα το αντλεί από τον αέρα για να καλύψει τις ανάγκες ενός νοικοκυριού. Είναι κάτι που, όπως δείχνει το πείραμά μας, είναι εφικτό και θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε εξατομικευμένο νερό», δήλωσε ο Γιαγκί.

   Ο Αμερικανός χημικός εφηύρε τα μεταλλο-οργανικά πλαίσια πριν από περίπου 20 χρόνια, συνδυάζοντας μέταλλα όπως το μαγνήσιο ή το αλουμίνιο με οργανικά μόρια, με τέτοιο τρόπο που να δημιουργούνται πορώδεις δομές ιδανικές για αποθήκευση αερίων και υγρών. Από τότε, πάνω από 20.000 διαφορετικά υλικά MOF έχουν δημιουργεί διεθνώς και μερικά ήδη δοκιμάζονται από εταιρείες-κολοσσούς όπως η γερμανική BASF για την αποθήκευση και μεταφορά χημικών όπως το μεθάνιο ή το υδρογόνο.

   Το 2014 οι ερευνητές του ΜΙΤ και του Μπέρκλεϊ συνέθεσαν το πρώτο υλικό από μέταλλο ζιρκόνιο και αδιπικό οξύ, με την ονομασία MOF-801, που δεσμεύει χημικά τους υδρατμούς. Αμέσως προχώρησαν να το αναπτύξουν σε ένα κανονικό σύστημα συλλογής νερού από την ατμόσφαιρα. Η νέα συσκευή χρησιμοποιεί περίπου ένα κιλό κρυστάλλους MOF, μεγέθους σκόνης ο καθένας, που είναι συμπιεσμένοι ανάμεσα σε έναν συλλέκτη ηλιακής ενέργειας και σε μια πλακέτα συμπύκνωσης των υδρατμών σε νερό.

   Καθώς ο αέρας εισχωρεί στο πορώδες υλικό MOF, τα μόρια του νερού δεσμεύονται στην εσωτερική επιφάνειά του. Στη συνέχεια, το φως του ήλιου θερμαίνει το υλικό και οδηγεί τους δεσμευμένους υδρατμούς στην πλάκα συμπύκνωσης, όπου μετατρέπονται σε υγρό νερό, το οποίο τελικά συλλέγεται σταγόνα-σταγόνα σε ένα ξεχωριστό θάλαμο.

   Η τεχνολογία έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Σήμερα το χρησιμοποιούμενο υλικό MOF μπορεί να απορροφήσει μόνο το 20% του βάρους του σε νερό, αλλά με χρήση άλλων υλικών το ποσοστό θα μπορούσε πιθανώς να αυξηθεί στο 40% ή και παραπάνω.

   «Για να έχει κανείς τρεχούμενο νερό συνεχώς, θα μπορούσε να σχεδιάσει ένα σύστημα που απορροφά την υγρασία στη διάρκεια της νύχτας και την μετατρέπει σε υγρό νερό στη διάρκεια της μέρας με το φως του ήλιου», δήλωσε ο Γιαγκί. «Ακόμη κι αν κανείς βρίσκεται αποκομμένος κάπου στην έρημο, θα μπορεί να επιβιώσει χάρη σε αυτή τη συσκευή. Ένας άνθρωπος χρειάζεται τουλάχιστον ένα μπουκαλάκι νερού τη μέρα, κάτι που με αυτό το σύστημα μπορεί να το συλλέξει μέσα σε λιγότερο από μια ώρα», πρόσθεσε.

   Όμως μάλλον θα πρέπει να αντικατασταθεί το χρησιμοποιούμενο μέταλλο ζιρκόνιο, επειδή κοστίζει 150 δολάρια το κιλό, με συνέπεια το σύστημα συλλογής νερού να είναι ακόμη ακριβό. Ήδη οι ερευνητές δοκιμάζουν τη χρήση αλουμινίου, που είναι 100 φορές φθηνότερο.

   Με δεδομένο ότι σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες ή μικρότερες ελλείψεις νερού μέσα στο έτος, ενώ ταυτόχρονα ο αέρας γύρω μας διαθέτει τεράστιες ποσότητες νερού σε μορφή υδρατμών (γύρω στα 13 τρισεκατομμύρια λίτρα παγκοσμίως, ισοδύναμα με το 10% όλου του γλυκού νερού της Γης), γίνεται αντιληπτή η σημασία της νέας τεχνολογίας, που -αν εφαρμοσθεί σε μαζική κλίμακα- μπορεί να φέρει μια επανάσταση στον τομέα της ύδρευσης.

Παύλος Δρακόπουλος

Ο Κωστίκας ήταν βοσκός και αποφασίζει να πάει για δουλειά στη Γερμανία γιατί δεν ήταν ικανοποιημένος με τα λεφτά που έβγαζε. Αφήνει τα πρόβατά του στον Γιωρίκα και φεύγει. Μετά από λίγα χρόνια γυρίζει ο Κωστίκας από την Γερμανία και βρίσκει το φίλο του τον Γιωρίκα στο καφενείο. Τον ρωτάει με μεγάλη αγωνία τί γίνεται με τα πρόβατά του. Ο Γιωρίκας του απαντάει ότι συνέβησαν πέντε αρνητικά και ένα θετικό γεγονός.

-Πες μου, λέει ο Κωστίκας, τα αρνητικά που είναι πιο πολλά.

-Θυμάσαι τον Σατράπ, το τσοπανόσκυλο που είχες;

-Ναι. Τι έπαθε;

-Τον ρίξανε κρέας με φόλα, το έφαγε και ψόφησε.

-Θυμάσαι τον βοηθό σου τσοπάνο τον Βούλγαρο Στριμένωφ… Ε, άργησα να τον πληρώσω δέκα μέρες και από τα νεύρα του έβαλε φωτιά στο μαντρί και την κοπάνησε…

-Μετά η καημένη η μάνα σου μόλις είδε καμένο το μαντρί έπαθε ανακοπή και πέθανε επί τόπου…

-Τι; Πέθανε η μάνα μου και δε μου είπατε τίποτα; Και ο πατέρας μου που είναι;

-Πάει κι’  αυτός… Όταν καιγόταν το μαντρί ήταν μέσα και δεν μπόρεσε να βγει και κάηκε…

-Πέθανε κι ο πατέρας μου κι εγώ δεν ξέρω τίποτα; Τέσσερα αρνητικά μου είπες και ένα θετικό. Ποιο είναι το θετικό;

-Θυμάσαι το τεστ που είχες κάνει για ΑΙDS;

-Το θυμάμαι.

-Ε, βγήκε θετικό….

ΓΝΩΜΙΚΟ

Το πραγματικό αρσενικό είναι μονογαμικό.

Ζίγκμουντ Φρόυντ, 1856-1939, Αυστριακός ψυχίατρος

Τα χειρότερα έρχονται για όποιον φοβάται τα αεροπλάνα και ιδίως τις ξαφνικές αναταράξεις. Βρετανοί και Κινέζοι επιστήμονες εκτιμούν ότι, όσο εντείνεται η κλιματική αλλαγή, τόσο πιο συχνές θα γίνονται οι έντονες αναταράξεις.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ και την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών, με επικεφαλής τον δρα Πολ Ουίλιαμς, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ατμοσφαιρικών επιστημών «Advances in Atmospheric Sciences», υπολόγισαν ότι θα διπλασιασθούν, έως και θα τριπλασιασθούν, σε συχνότητα οι αναταράξεις που είναι τόσο ισχυρές, ώστε όποιος επιβάτης ή μέλος του πληρώματος δεν είναι δεμένος με τη ζώνη του, να πετάγεται αριστερά-δεξιά μέσα στην καμπίνα του αεροπλάνου.

Η έρευνα είναι η πρώτη που εστιάζει στο μέλλον των σοβαρών αναταράξεων, οι οποίες υποχρεώνουν τα αεροσκάφη σε απότομα σκαμπανεβάσματα, με συνέπεια να ταρακουνιέται βίαια οποιοσδήποτε άνθρωπος ή αντικείμενο δεν είναι στερεωμένο και να καθίσταται αδύνατο το σερβίρισμα του φαγητού ή το περπάτημα στο διάδρομο.

Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι στο μέλλον, λόγω των μεταβολών στην ατμόσφαιρα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, θα αυξηθούν κατά 59% οι ελαφριές αναταράξεις, κατά 75% οι ελαφριές έως μέτριες, κατά 94% οι μέτριες, κατά 127% οι μέτριες έως ισχυρές και -περισσότερο από όλες- κατά 149% οι ισχυρές αναταράξεις.

Όπως είπε ο Π. Ουίλιαμς, «για τους περισσότερους επιβάτες οι ελαφριές αναταράξεις δεν αποτελούν παρά μια μικρή ενόχληση που μειώνει τα επίπεδα άνεσης του ταξιδιού τους. Αλλά για τους νευρικούς επιβάτες ακόμα και αυτές οι ελαφριές αναταράξεις μπορεί να τους προκαλέσουν μεγάλο στρες. Όμως ακόμη και οι πιο έμπειροι και συχνοί ταξιδιώτες μπορεί να ανησυχήσουν με την προοπτική μιας αύξησης κατά 149% στις σοβαρές αναταράξεις, οι οποίες συχνά μπορεί να στείλουν ακόμη και στο νοσοκομείο επιβάτες και μέλη του πληρώματος σε όλο τον κόσμο».

Οι νέες εκτιμήσεις προέκυψαν από προσομοιώσεις της ατμόσφαιρας με τη βοήθεια υπερυπολογιστή και αφορούσαν υπερατλαντικά ταξίδια σε ύψος περίπου 12 χιλιομέτρων, όπου αναμένεται μελλοντικά να αυξηθεί το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας.

Παύλος Δρακόπουλος

Αν οι επιστήμονες τα καταφέρουν, θα πρόκειται μάλλον για το πιο σημαντικό «πορτρέτο» που θα έχει ποτέ τραβηχτεί. Ένα σύστημα οκτώ διασυνδεμένων ραδιοτηλεσκοπίων, διάσπαρτων στον πλανήτη μας, έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα εικονικό τηλεσκόπιο μεγάλο όσο η Γη, έθεσαν σε λειτουργία στις 5 Απριλίου αστρονόμοι από διάφορες χώρες.

Στόχος των εκατοντάδων συνεργαζόμενων ερευνητών είναι για πρώτη φορά να «φωτογραφήσουν» τη γιγάντια μαύρη τρύπα που κρύβεται στο κέντρο του γαλαξία μας και για την οποία οι έως τώρα γνώσεις μας -περισσότερο εικασίες- είναι έμμεσες και όχι άμεσες.

Η κεντρική μαύρη τρύπα, που είναι γνωστή ως Τοξότης Α* (Sagittarius A* ή εν συντομία Sgr A*), εκτιμάται ότι έχει μάζα τουλάχιστον τέσσερα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 26.000 ετών φωτός από τον πλανήτη μας.

Οι αστρονόμοι θέλουν να έχουν επιτέλους μια εικόνα του λεγόμενου «ορίζοντα γεγονότων» της μαύρης τρύπας, δηλαδή του συνόρου της πέρα από το οποίο δεν υπάρχει σημείο επιστροφής, καθώς ούτε καν το φως δεν μπορεί να δραπετεύσει (γι’ αυτό το εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας δεν είναι δυνατό να φωτογραφηθεί, αφού απλώς είναι…κατάμαυρο).

Το εικονικό τηλεσκόπιο με τις διαστάσεις της Γης έχει ονομασθεί Event Horizon Telescope-EHT (Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων) και συνδέει επιμέρους τηλεσκόπια στις ΗΠΑ (Χαβάη, Αριζόνα, Καλιφόρνια), στο Μεξικό, στη Χιλή (διάταξη ALMA του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου), στην Ισπανία και στην Ανταρκτική. Το τηλεσκόπιο θα επιχειρήσει να καταγράψει τα ραδιοκύματα που εκπέμπονται από τη μαύρη τρύπα.

Το ΕΗΤ θα στρέψει το τεράστιο «μάτι» του επίσης σε μια άλλη πολύ πιο μακρινή και πιο υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, ου βρίσκεται στο κέντρο του γιγάντιου γαλαξία Μessier 87 (M87) σε απόσταση 53,5 εκατομμυρίων ετών φωτός. Η εν λόγω μαύρη τρύπα έχει μάζα σχεδόν έξι δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας, συνεπώς ο ορίζοντας γεγονότων της είναι πολύ μεγαλύτερος από του Τοξότη Α*.

Οι παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου ΕΗΤ θα διαρκέσουν έως τις 14 Απριλίου και στη συνέχεια οι αστρονόμοι -με επικεφαλής επιστήμονες του Αστεροσκοπείου Haystack του Πανεπιστημίου ΜΙΤ- θα χρειασθούν κάποιο χρόνο για να ενοποιήσουν τις εικόνες που τράβηξαν. Τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν το 2018.

      Στο μέλλον ακόμη περισσότερα τηλεσκόπια αναμένεται να προστεθούν στο δίκτυο του ΕΗΤ, αυξάνοντας έτσι τις δυνατότητές του.

ΣΣ: Επισυνάπτεται φωτογραφία: Ραδιοτηλεσκόπιο ALMA- Προέλευση:  ESO

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Στον Ιερό Ναό Αγίου Αλεξάνδρου στην πόλη της Αλεξάνδρειας πραγματοποιείται κατά το διήμερο των Δευτέρας και Τρίτης του Πάσχα, η μεγάλη Ιερά Πανήγυρις του Αγίου Ραφαήλ του θαυματουργού και των Αγίων Νικολάου και Ειρήνης.

Ρεπορτάζ: Βασίλης Σιμόπουλος

Ο Ιερός Ναός Αγίου Αλεξάνδρου φέρει επίσης την τιμή να φιλοξενεί το Ιερό Λείψανο του Αγίου Ραφαήλ όλες τις ημέρες του χρόνου.

Τη σημερινή πρώτη ημέρα του διήμερου εορτασμού, τελέστηκε Πανηγυρικός Εσπερινός μετά Αρτοκλασίας και Θείο Κήρυγμα. Ακολούθησε σε κλίμα συγκίνησης και ιερής κατάνυξης, η Λιτανεία του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ραφαήλ και της Ιερής Εικόνας των Αγίων Νικολάου και Ειρήνης.

Κατά την αυριανή ημέρα θα τελεστεί Όρθρος και Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία, με το Ιερό Λείψανο του θαυματουργού Αγίου να τίθεται στη διάθεση των πιστών για προσκύνημα.

Δείτε το βίντεο:

Φωτο:

Τα κτενοφόρα, τα ζελατινώδη πλάσματα της θάλασσας που μοιάζουν με μέδουσες, και όχι οι σπόγγοι, ήταν τα πρώτα ζώα στη ρίζα του «οικογενειακού δέντρου» του ανθρώπου. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας αμερικανικής επιστημονικής έρευνας, με επικεφαλής έναν Έλληνα βιολόγο της Διασποράς, που έρχεται να αμφισβητήσει μιαν άλλη μελέτη, η οποία μόλις πριν από δύο εβδομάδες είχε υποστηρίξει ότι από τα σφουγγάρια ξεκίνησε η εξέλιξη των ζώων, για να καταλήξει στον άνθρωπο.

      Η διαμάχη, για το αν οι σπόγγοι ή τα κτενοφόρα είναι τα αρχαιότερα ζώα, είναι μία από τις πιο μακρόχρονες στο πεδίο της εξελικτικής Βιολογίας. Όταν ο θαλάσσιος βιολόγος Στιβ Χίλενμπεργκ δημιούργησε το 1999 τον διάσημο ήρωα καρτούν Μπομπ Σφουγγαράκη, έπαιρνε το μέρος των σφουγγαριών, που αρχικά είχαν θεωρηθεί οι προπάτορες μας.

      Όμως οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Αντώνη Ρόκα, καθηγητή Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ του Τενεσί, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology & Evolution», ανάπτυξαν μια νέα μέθοδο σύγκρισης γενετικών δεδομένων, με βάση την οποία θεωρούν βέβαιη την πρωτοκαθεδρία των κτενοφόρων έναντι των σπόγγων.

      Η απάντηση στο ερώτημα «σπόγγοι ή κτενοφόρα» έχει μεγάλη σημασία προκειμένου να κατανοήσουν οι επιστήμονες πώς ξεκίνησαν και πώς εξελίχθηκαν το νευρικό σύστημα, το πεπτικό και άλλα όργανα. Εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, το βασικό κριτήριο για την ταξινόμηση της εξέλιξης των ζώων ήταν η σχετική πολυπλοκότητα των οργανισμών: όσο απλούστερο φαινόταν ένα ζώο, τόσο αρχαιότερο θεωρείτο και κάπως έτσι οι πολύ απλοί σπόγγοι βρέθηκαν από παλιά στη ρίζα του «δέντρου».

       Όταν πιο πρόσφατα άρχισε η επανάσταση της γενετικής, οι βιολόγοι την αξιοποίησαν για να χρονολογήσουν την αρχαιότητα των οργανισμών με βάση τις μεταλλάξεις του DNA τους, δημιουργώντας έτσι το νέο επιστημονικό πεδίο της φυλογονιδιωματικής. Όμως, ακόμη και με τη βοήθεια του γενετικού υλικού, παρέμειναν αμφιβολίες για τη «ρίζα» του δέντρου.

       Μια γενετική μελέτη του 2008 τοποθέτησε για πρώτη φορά τόσο πειστικά τα κτενοφόρα στη βάση των ζώων, αναζωπυρώνοντας τη διαμάχη. Αλλά στο τέλος Μαρτίου φέτος, μια νέα γενετική μελέτη υποστήριξε ότι αυτός ο τιμητικός τίτλος ανήκει στα σφουγγάρια. Και έρχεται τώρα η μελέτη του Ρόκα -αυτή τη φορά με μια νέα μέθοδο γενετικής ανάλυσης- για να ενθρονίσει ξανά τα κτενοφόρα στην πρώτη θέση.

       Ο Ρόκας και οι συνεργάτες του εστιάστηκαν σε 17 περιπτώσεις που αποτελούν ακόμη αντικείμενο διαμάχης (οι επτά αφορούν τα ζώα, πέντε τα φυτά και έξι τους μύκητες). Οι επιστήμονες συνέκριναν τις γενετικές αλληλουχίες στα επιμέρους γονίδια σε κάθε επίμαχο ζευγάρι (π.χ. κτενοφόρα-σπόγγοι).

       Για κάθε γονίδιο εξέτασαν το εξής: με το γονίδιο ποιού άλλου οργανισμού σχετίζεται στενότερα και πόσο στενή είναι αυτή η σχέση. Έτσι, για κάθε γονίδιο, π.χ. των σπόγγων ή των κτενοφόρων, έπρεπε να γίνει σύγκριση με εκατοντάδες ή χιλιάδες γονίδια άλλων οργανισμών, προκειμένου να έλθουν στο φως οι μεταξύ τους συγγένειες.

        Με αυτό τον τρόπο, όπως πιστεύουν ακράδαντα, αποκάλυψαν ότι τα κτενοφόρα ήταν τα πρώτα ζώα, πριν από τους σπόγγους. Με τον ίδιο τρόπο, έδωσαν απάντηση και σε μια άλλη χρόνια επιστημονική διαμάχη: αν οι κροκόδειλοι σχετίζονται περισσότερο με τα πουλιά ή με τις χελώνες. Και η ετυμηγορία ευνοεί τις χελώνες.

Ποιος είναι ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας

Ο Αντώνης Ρόκας αποφοίτησε το 1998 από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και πήρε το διδακτορικό του στην εξελικτική βιολογία το 2001 από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στη Σκωτία. Διεξήγαγε μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον και στο κοινό Ινστιτούτο Μπροντ των πανεπιστημίων ΜΙΤ και Χάρβαρντ. Από το 2015 είναι καθηγητής Βιολογικών Επιστημών και καθηγητής Βιοϊατρικής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Βάντερμπιλτ στο Νάσβιλ του Τενεσί. Η έρευνα του, που συνδυάζει υπολογιστικές και πειραματικές μεθόδους, εστιάζει στην εξέλιξη των ζώων και των μυκήτων, καθώς και της ανθρώπινης εγκυμοσύνης.

Παύλος Δρακόπουλος