«Μέσα σε δύο χρόνια, η αδήλωτη εργασία στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας έχει μειωθεί από 19,17% που βρισκόταν το 2014, σε 13,58%, το 2016» δηλώνει ο ειδικός γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) Νάσος Ηλιόπουλος, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Την ίδια στιγμή, όμως», όπως διαπιστώνει, «η παραβατικότητα σε μεγάλο βαθμό μετασχηματίζεται στην κατεύθυνση της υποδηλωμένης εργασίας. Μέχρι τέλος του μήνα, θα έχει ολοκληρωθεί το πιλοτικό πρόγραμμα ελέγχων που διεξάγει το ΣΕΠΕ, σε συνεργασία με τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), το ΣΔΟΕ και την Οικονομική Αστυνομία. Η επεξεργασία των στοιχείων του προγράμματος θα μας δώσει μία σημαντική απεικόνιση της παρούσας κατάστασης σχετικά και με τα δύο μεγέθη».
Παράλληλα, ο κ. Ηλιόπουλος αναλύει κάποιες βασικές ρυθμίσεις που προωθήθηκαν με το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το οποίο ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή. «Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μία σειρά από ρυθμίσεις για την αδήλωτη, υποδηλωμένη και απλήρωτη εργασία, που ενισχύουν τη θέση των εργαζομένων και δημιουργούν τους όρους για μία ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων τους. Υπάρχουν σημαντικές ρυθμίσεις που δημιουργούν μία συνολικότερη κουλτούρα σεβασμού του εργατικού δικαίου και, την ίδια στιγμή, ενισχύουν τις επιχειρήσεις που σέβονται την εργατική νομοθεσία» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Και προσθέτει ότι «οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις την ίδια στιγμή που έρχονται να αντιμετωπίσουν καθημερινά προβλήματα χιλιάδων εργαζομένων, αποτελούν και κομμάτι ενός ευρύτερου σχεδιασμού που περιλαμβάνει την επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων τον Αύγουστο του ΄18 με την ολοκλήρωση του προγράμματος. Ειδικά, στη σημερινή συγκυρία που η ανεργία μειώνεται και οι οικονομικοί δείκτες βελτιώνονται, είναι ξεκάθαρο ότι η επιλογή μίας ανάπτυξης, χωρίς την προστασία των εργαζομένων, θα αποτελούσε επιστροφή στο πλαίσιο που γέννησε τη χρεοκοπία».
Σημειώνει δε ότι ένα από τα κεντρικά θέματα στα οποία προσπαθεί να απαντήσει το νομοσχέδιο, είναι και το ζήτημα της απλήρωτης εργασίας. «Υπάρχουν πλέον μία σειρά από εργαλεία, όπως η γρήγορη εκδίκαση των εργατικών διαφορών και η δυνατότητα των εργαζομένων μέσα από την έκδοση διαταγής πληρωμής να αποκτούν έναν άμεσο εκτελεστό τίτλο απέναντι στην επιχείρηση. Σε συνδυασμό με την υπερψήφιση της τροπολογίας που ορίζει τη μη καταβολή δεδουλευμένων ως βλαπτική μεταβολή και τη δυνατότητα άμεσης χορήγησης επιδόματος ανεργίας, βλέπουμε ότι οικοδομείται ένα πλαίσιο που βελτιώνει τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων» σχολιάζει ο κ. Ηλιόπουλος. Την ίδια στιγμή, όπως επισημαίνει, μέσα από τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει το υπουργείο, θα υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα 100 εκατ. ευρώ για σχεδόν 50.000 «εγκλωβισμένους» εργαζόμενους, με στόχο τη στήριξή τους και την επιστροφή τους σε μία κανονική θέση εργασίας.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Ηλιόπουλος τονίζει ότι ο ρόλος του ΣΕΠΕ έχει ενισχυθεί σημαντικά, το τελευταίο διάστημα, ενώ υπογραμμίζει ότι, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, μέχρι τέλος Αυγούστου, διεξήχθησαν 4.209 έλεγχοι επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τουριστικές περιοχές.
Αναφορικά με τα εργατικά ατυχήματα, ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ διαπιστώνει ότι οι ΟΤΑ αποτελούν ένα από τα βασικά πεδία ελέγχων της επιθεώρησης στο ζήτημα της υγείας και ασφάλειας. Όπως αναφέρει, στο τελευταίο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών υπάρχουν μία σειρά ρυθμίσεων που αυστηροποιούν το πλαίσιο για τη χορήγηση των Μέσων Ατομικής Προστασίας, ενώ, παράλληλα, παρέχουν στην επιθεώρηση εργασίας τη δυνατότητα, πέραν από μηνύσεις, να επιβάλει και πρόστιμα στους Δήμους.
Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Ηλιόπουλο, «ήταν πολύ σημαντικό ότι δεν επιτράπηκε η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών καθαριότητας, γιατί από τη μέχρι τώρα εμπειρία η είσοδος εργολάβων σε αυτούς τους χώρους πολλαπλασιάζει τους κινδύνους και τα ατυχήματα».
Το επόμενο διάστημα, επισημαίνει ότι θα υπάρξει μία συντονισμένη δράση των υπουργείων Εργασίας και Εσωτερικών που θα συνδυάζει τους ελέγχους με την ενημέρωση και την πρόληψη για την αντιμετώπιση των εργατικών ατυχημάτων στους ΟΤΑ. «Πέραν από τους ΟΤΑ, θα υπάρξουν μία σειρά από πιλοτικά προγράμματα που θα συνδυάζουν τον έλεγχο με την ενημέρωση σε κλάδους και περιοχές που εμφανίζονται τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα, όπως π.χ. η βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων» προσθέτει ο ίδιος.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Ειδικού Γραμματέα του ΣΕΠΕ Νάσου Ηλιόπουλου, στη Γεωργία Μπάρλα για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Ερ: Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, το ΣΕΠΕ, όπως είχε προαναγγείλει, εντατικοποίησε τους ελέγχους σε επιχειρήσεις. Τι εικόνα έχετε από τα αποτελέσματα των ελέγχων, τι πρόστιμα επιβλήθηκαν συνολικά και ποιες παραβάσεις αφορούσαν;
Απ: Με βάση τα στοιχεία μας, μέχρι τέλος Αυγούστου, είχαν διεξαχθεί 4.209 έλεγχοι επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τουριστικές περιοχές. Σε 751 περιπτώσεις επιβλήθηκαν πρόστιμα για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας συνολικού ύψους 4.683.392,90 ευρώ, ενώ υποβλήθηκαν 39 μηνυτήριες αναφορές. Παράλληλα, 184 επιχειρήσεις κλήθηκαν σε παροχή γραπτών εξηγήσεων για διαπιστωμένες παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας και εκκρεμεί η επιβολή κυρώσεων.
Από τους μέχρι τώρα ελέγχους προκύπτει ότι η βασική παράβαση είναι η υποδηλωμένη εργασία και σε δεύτερο βαθμό η μη πληρωμή δεδουλευμένων και περιπτώσεις αδήλωτης εργασίας.
Ερ: Με βάση τα στοιχεία που διαθέτετε, παρατηρείται υποχώρηση της αδήλωτης και της υποδηλωμένης εργασίας;
Απ: Μέσα σε δύο χρόνια, η αδήλωτη εργασία στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας έχει μειωθεί από 19,17% που βρισκόταν το 2014, σε 13,58%, το 2016. Την ίδια στιγμή, όμως, η παραβατικότητα σε μεγάλο βαθμό μετασχηματίζεται στην κατεύθυνση της υποδηλωμένης εργασίας.
Μέχρι τέλος του μήνα, θα έχει ολοκληρωθεί το πιλοτικό πρόγραμμα ελέγχων που διεξάγει το ΣΕΠΕ, σε συνεργασία με τον ΕΦΚΑ, το ΣΔΟΕ και την Οικονομική Αστυνομία. Η επεξεργασία των στοιχείων του προγράμματος θα μας δώσει μία σημαντική απεικόνιση της παρούσας κατάστασης σχετικά και με τα δύο μεγέθη.
Ερ: Τις προηγούμενες ημέρες ψηφίστηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας με στόχο την ενίσχυση του πλαισίου προστασίας των εργαζομένων. Ποιες διατάξεις του κρίνετε ότι συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση και τι αλλαγές επέρχονται στις εργασιακές σχέσεις;
Απ: Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μία σειρά από ρυθμίσεις για την αδήλωτη, υποδηλωμένη και απλήρωτη εργασία, που ενισχύουν τη θέση των εργαζομένων και δημιουργούν τους όρους για μία ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων τους. Υπάρχουν σημαντικές ρυθμίσεις που δημιουργούν μία συνολικότερη κουλτούρα σεβασμού του εργατικού δικαίου και, την ίδια στιγμή, ενισχύουν τις επιχειρήσεις που σέβονται την εργατική νομοθεσία.
Χαρακτηριστική είναι η ρύθμιση που αποκλείει από οποιαδήποτε μορφή δημόσιας χρηματοδότησης επιχειρήσεις που επανειλημμένα παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία. Παράλληλα, για πρώτη φορά, τίθενται οι βάσεις για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας στον κλάδο των τεχνικών και οικοδομικών έργων.
Τέλος, γίνεται πολύ αυστηρό το πλαίσιο ελέγχου της υπερωριακής απασχόλησης. Μπορεί το τελευταίο να φαντάζει λεπτομέρεια ή ακόμα και πολυτέλεια, αλλά διαρκώς αντιμετωπίζουμε περιπτώσεις όπου μεγάλες επιχειρήσεις έχουν καταστήσει την αδήλωτη και απλήρωτη υπερωριακή εργασία ως άγραφο κανόνα. Το γεγονός ότι η δήλωση της υπερωριακής απασχόλησης θα μπορεί να γίνει με ένα απλό μήνυμα κινητού τηλεφώνου απαντάει στις ανησυχίες ειδικά μικρών επιχειρήσεων που δεν μπορούν να έχουν διαρκώς πρόσβαση σε ένα οργανωμένο λογιστήριο.
Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις την ίδια στιγμή που έρχονται να αντιμετωπίσουν καθημερινά προβλήματα χιλιάδων εργαζομένων, αποτελούν και κομμάτι ενός ευρύτερου σχεδιασμού που περιλαμβάνει την επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων τον Αύγουστο του ΄18 με την ολοκλήρωση του προγράμματος. Ειδικά, στη σημερινή συγκυρία που η ανεργία μειώνεται και οι οικονομικοί δείκτες βελτιώνονται, είναι ξεκάθαρο ότι η επιλογή μίας ανάπτυξης, χωρίς την προστασία των εργαζομένων, θα αποτελούσε επιστροφή στο πλαίσιο που γέννησε τη χρεοκοπία.
Ερ: Ποια μέτρα θα ληφθούν, ειδικότερα, για τους «εγκλωβισμένους»-απλήρωτους εργαζόμενους;
Απ: Ένα από τα κεντρικά θέματα στα οποία προσπαθεί να απαντήσει το νομοσχέδιο είναι και το ζήτημα της απλήρωτης εργασίας. Υπάρχουν πλέον μία σειρά από εργαλεία, όπως η γρήγορη εκδίκαση των εργατικών διαφορών και η δυνατότητα των εργαζομένων μέσα από την έκδοση διαταγής πληρωμής να αποκτούν έναν άμεσο εκτελεστό τίτλο απέναντι στην επιχείρηση.
Σε συνδυασμό με την υπερψήφιση της τροπολογίας που ορίζει τη μη καταβολή δεδουλευμένων ως βλαπτική μεταβολή και τη δυνατότητα άμεσης χορήγησης επιδόματος ανεργίας, βλέπουμε ότι οικοδομείται ένα πλαίσιο που βελτιώνει τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων. Σε αντίθεση με τη σημερινή χρονοβόρα διαδικασία, ο εργαζόμενος θα μπορεί μέσα σε χρονικό διάστημα ενός μήνα να έχει στα χέρια του μία διαταγή πληρωμής και πρόσβαση, αν το επιθυμεί, στο επίδομα ανεργίας.
Την ίδια στιγμή, μέσα από τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει το υπουργείο, θα υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα 100 εκατ. ευρώ για σχεδόν 50.000 «εγκλωβισμένους» εργαζόμενους, με στόχο τη στήριξή τους και την επιστροφή τους σε μία κανονική θέση εργασίας.
Ερ: Ποιος είναι ο σχεδιασμός του ΣΕΠΕ για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων; Το τελευταίο διάστημα, καταγράφονται επαναλαμβανόμενα εργατικά ατυχήματα σε υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων. Υπάρχει κάποια μέριμνα γι’ αυτό το ζήτημα;
Απ: Οι ΟΤΑ αποτελούν ένα από τα βασικά πεδία ελέγχων της επιθεώρησης στο ζήτημα της υγείας και ασφάλειας. Χαρακτηριστικά, το 2014, το σύνολο των ελέγχων στους ΟΤΑ ήταν 297, φέτος το πρώτο εξάμηνο, έχουν ήδη διεξαχθεί 299 έλεγχοι και έχουν υποβληθεί 42 μηνύσεις. Μία από αυτές αφορά και το Δήμο Αθηναίων, όπου ο έλεγχος έφερε στην επιφάνεια σοβαρές ελλείψεις στη χορήγηση των Μέσων Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ), καθώς και στους απαραίτητους εμβολιασμούς που θα έπρεπε να έχουν γίνει στους εργαζόμενους.
Στο τελευταίο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών υπάρχουν μία σειρά ρυθμίσεων που αυστηροποιούν το πλαίσιο για τη χορήγηση των ΜΑΠ, ενώ, παράλληλα, παρέχουν στην επιθεώρηση εργασίας τη δυνατότητα, πέραν από μηνύσεις, να επιβάλει και πρόστιμα στους δήμους.
Τέλος, ήταν πολύ σημαντικό ότι δεν επιτράπηκε η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών καθαριότητας, γιατί από τη μέχρι τώρα εμπειρία η είσοδος εργολάβων σε αυτούς τους χώρους πολλαπλασιάζει τους κινδύνους και τα ατυχήματα.
Το επόμενο διάστημα, θα υπάρξει μία συντονισμένη δράση των υπουργείων Εργασίας και Εσωτερικών που θα συνδυάζει τους ελέγχους με την ενημέρωση και την πρόληψη για την αντιμετώπιση των εργατικών ατυχημάτων στους ΟΤΑ. Πέραν από τους ΟΤΑ, θα υπάρξουν μία σειρά από πιλοτικά προγράμματα που θα συνδυάζουν τον έλεγχο με την ενημέρωση σε κλάδους και περιοχές που εμφανίζονται τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα, όπως π.χ. η βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων.
Ερ: Έχουν γίνει παρεμβάσεις για την ενίσχυση του ρόλου του ΣΕΠΕ;
Απ: Μέσα στην κρίση παράλληλα με την αποδόμηση του εργατικού δικαίου, προχώρησε και η απαξίωση των ελεγκτικών μηχανισμών. Το οργανόγραμμα που υιοθέτησε η προηγούμενη κυβέρνηση το 2014, κατάργησε 209 οργανικές θέσεις. Παράλληλα, μέσα στα τμήματα που καταργήθηκαν, ήταν και αυτά της Νομικής Στήριξης και Πληροφοριακών Συστημάτων.
Με το νέο οργανόγραμμα, οι οργανικές θέσεις αυξάνονται κατά 141. Έχουν ήδη γίνει 50 νέες προσλήψεις, ολοκληρώνεται η διαδικασία αποσπάσεων 60 υπαλλήλων από άλλες υπηρεσίες στο ΣΕΠΕ και θα προκηρυχτούν άμεσα άλλες 60 νέες θέσεις, μέσω ΑΣΕΠ. Μάλιστα, στο κομμάτι της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία θα γίνουν νέες προσλήψεις, μετά από 17 χρόνια. Τα παραπάνω νούμερα σημαίνουν ότι η επιθεώρηση εργασίας θα μπορέσει να αυξήσει τον αριθμό των ελέγχων σχεδόν κατά 20.000, ετησίως.
Το δεύτερο πολύ κρίσιμο στοιχείο για την αναβάθμιση της λειτουργίας της επιθεώρησης εργασίας αποτελεί η έγκριση ενός συνολικού σχεδίου δράσης, με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, προϋπολογισμού 7.600.000 ευρώ. Το συγκεκριμένο σχέδιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη χρηματοδότηση πιλοτικών προγραμμάτων ελέγχου σε περιοχές και κλάδους υψηλής παραβατικότητας, καθώς και την αναβάθμιση των υπηρεσιών ενημέρωσης και νομικών συμβουλών προς τους εργαζόμενους.
Τέλος, βρίσκεται ήδη σε λειτουργία, από την αρχή του έτους, το νέο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ). Το πρόγραμμα ανάλυσης κινδύνου (risk analysis) μας επιτρέπει να βελτιώνουμε διαρκώς την αποτελεσματικότητα των ελέγχων.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν ουσιαστικές κινήσεις για τη βελτίωση της δουλειάς της επιθεώρησης. Το πιο σημαντικό στοιχείο, όμως, παραμένει η επαφή με τους εργαζόμενους. Η εμπιστοσύνη που προσπαθούμε να χτίσουμε ότι η επαφή με την επιθεώρηση εργασίας μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα. Ακριβώς, γι’ αυτό υπάρχει και η δυνατότητα ανώνυμων καταγγελιών στο 15512.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
