«Όλοι ανεξαιρέτως οι δείκτες οικονοµικού κλίµατος καταγράφουν ανάκαµψη της εµπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονοµίας και υποδηλώνουν βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και αναθέρµανση της οικονοµικής δραστηριότητας». Αυτό αναφέρεται στο δελτίο οικονομικών εξελίξεων Οκτωβρίου, του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης και όπως υπογραμμίζεται, συνεχίζεται η ανοδική πορεία της οικονοµίας, ενώ υπολογίζεται να υπερβούν τα 4 δισ. ευρώ οι άμεσες ξένες επενδύσεις, το  2017.

Στο δελτίο αναφέρεται ότι τους τελευταίους τρεις μήνες κινήθηκαν με σταθερά ανοδικό ρυθμό οι διάφοροι επι µέρους δείκτες και µεγέθη της οικονοµικής  δραστηριότητας και, εκτός απροόπτου (όπως το ενδεχόµενο μιας νέας διεθνούς κρίσης), δηµιουργούν βάσιµες προσδοκίες για νέα µεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ το γ’ τρίµηνο και προσέγγιση του ετήσιου στόχου για ανάπτυξη 1,8%  το 2017.

Σημειώνεται από το υπουργείο, ότι η πρόσφατη δηµοσίευση της έκθεσης Global Competitiveness Report του World Economic Forum (WEF) για την ανταγωνιστικότητα, που εµφάνισε την Ελλάδα στην 87η θέση της διεθνούς κατάταξης, δηλαδή πολύ χαµηλά και µια θέση χειρότερα από αυτή του 2016, έδωσε λαβή  για πολλαπλές επικρίσεις όσον αφορά στην ικανότητα της χώρας να προσελκύσει επενδύσεις και να επιστρέψει στην ανάπτυξη.

Πρόκειται για µία ακόµη εσφαλµένη εκτίµηση διεθνούς οργανισµού, η οποία ελέγχεται για τη μεθοδολογία της, όπως σημειώνεται στο σχετικό δελτίο, ενώ προστίθεται ότι «πάντως, από τις άµεσες ή έμμεσες εκτιμήσεις της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας, η τελευταία αποτυπώνεται ανάγλυφα, εκ του αποτελέσµατος, σε µεγέθη όπως είναι το  ΑΕΠ και οι εξαγωγές, οι δείκτες οικονοµικού κλίµατος, οι ξένες επενδύσεις και η απασχόληση.

Ο δείκτης επιχειρηµατικής εµπιστοσύνης στην Ελλάδα αυξήθηκε σε 100,6 µονάδες το Σεπτέµβριο από 99 τον Αύγουστο του 2017. Ο µέσος όρος του  δείκτη, από το  1985 µέχρι το 2017, ήταν 100,7, φτάνοντας σε υψηλό επίπεδο 120,1 τον Ιούλιο του 2000 και χαµηλό 75,2  τον Μάρτιο του 2009. Ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών  (PMI) της  ελληνικής µεταποίησης αυξήθηκε στις 52,8 µονάδες τον  Σεπτέµβριο του 2017 από  52,2  τον  Αύγουστο.  Πρόκειται  για  τη  µεγαλύτερη  επέκταση  της εργοστασιακής  δραστηριότητας  από  τον Ιούνιο  του  2008, λόγω  της ταχύτερης αύξησης των νέων  παραγγελιών από  την  εγχώρια αγορά, παρότι µειώθηκαν οι νέες παραγγελίες  εξαγωγών. Επιπλέον, η παραγωγή  αυξήθηκε το µέγιστο  σε εννέα χρόνια,  µε γνώµονα τους παραγωγούς καταναλωτικών και  κεφαλαιουχικών αγαθών,  ενώ παρατηρήθηκε µείωση  στα ενδιάµεσα αγαθά.

Ο αρνητικός δείκτης εµπιστοσύνης των καταναλωτών στην Ελλάδα υποχώρησε στις -53,7 µονάδες το Σεπτέµβριο από -57 τον  Αύγουστο και  -74,4 τον Μάρτιο του 2017. Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών στην Ελλάδα είχε σηµειώσει αρνητικό ρεκόρ τις -83,8 µονάδες τον Οκτώβριο του 2011.

Σημειώνεται ότι στη βελτίωση αυτή του δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης έχει συµβάλλει η  µείωση του χρέους των νοικοκυριών σαν ποσοστό του ΑΕΠ. Έχει υποχωρήσει από τα μέσα του 2014 ως σήµερα κατά 6 ποσοστιαίες µονάδες περίπου: συγκεκριµένα το χρέος των νοικοκυριών στην Ελλάδα µειώθηκε στο 59,50%  του ΑΕΠ  το  πρώτο τρίµηνο του 2017 από το υψηλό 65,2% του ΑΕΠ του πρώτου τριµήνου του 2014 (µέσος όρος 37,40% την περίοδο 1994-2017).

Οι Ξένες ‘Αµεσες Επενδύσεις υπολογίζεται να υπερβούν  τα 4  δισ  ευρώ

Οι ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις βρίσκονται σε σταθερή τροχιά ανόδου τόσο σε  απόλυτο  µέγεθος όσο και σαν ποσοστό της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας.

Ενώ, λοιπόν, στο επτάµηνο 2016  (Ιανουάριος – Ιούλιος) αυξήθηκαν  ετησίως 40%, στο αντίστοιχο επτάµηνο 2017 αυξήθηκαν 161% αντίστοιχα. «Εάν, δε, λάβουµε  σαν βάση τις επιδόσεις του α΄επταµήνου  και το  πώς έκλεισαν συνολικά το έτος οι εισροές ΞΑΕ  τα προηγούµενα  χρόνια,  τότε  το  2017 υπολογίζεται να υπερβούν  τα 4  δισ ευρώ», όπως σημειώνεται στο δελτίο.

Πάντως, μακροχρόνια (2000-2016), ο  µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του αποθέµατος των ΞΑΕ  στην Ελλάδα  (4,2%)  είναι  υποδιπλάσιος  του ρυθµού αύξησής  τους στον κόσµο  (8,3%) «και η διαφορά  αυτή  υποδεικνύει  τα  µεγάλα περιθώρια  που  υπάρχουν,  µετά  τις μεταρρυθμίσεις και την τεράστια προσαρμογή που έχει συντελεστεί  τα τελευταία  χρόνια,  για µαζική προσέλκυση ΞΑΕ στο μελλον», όπως σημειώνεται.

Σε ό,τι αφορά στην απασχόληση που είναι και ο  πλέον αψευδής µάρτυρας της οικονοµικής προόδου της χώρας, τον Ιούλιο το ποσοστό ανεργίας έπεσε  κατά  2,4  ποσοστιαίες µονάδες, στο  21%,  έναντι  του  Ιουλίου 2016,  όταν  την  τριετία  2013-2016 υποχωρούσε ετησίως κατά 1,5 ποσοστιαία µονάδα.  «Έχουµε, δηλαδή, µία σηµαντική επιτάχυνση της κάµψης της ανεργίας φέτος που προοιωνίζεται την  οικονοµική ανάκαμψη», αναφέρεται σχετικά.

Δέσμη νέων αναπτυξιακών δράσεων

Οι δράσεις που αναμένεται να ανακοινωθούν από το υπουργείο Οικονομίας το αμέσως προσεχές διάστημα ειναι οι εξής: Σε προχωρηµένο στάδιο βρίσκονται οι διαβουλεύσεις για τη συµφωνία χρηµατοδότησης  του Ταµείου Υποδοµών. Το ταµείο στα πλαίσια της αποτελεσµατικότερης διαχείρισης  των ευρωπαϊκών πόρων µε έµφαση,  στις  µεταφορές,  στην  ενέργεια  και στο  περιβάλλον,  εστιάζει σε συνέργειες δηµόσιου  και ιδιωτικού  τοµέα  προκειµένου να αντιµετωπιστεί η έλλειψη ρευστότητας η οποία αποτελεί τροχοπέδη στο σχεδιασµό και την υλοποίηση έργων υποδοµής.

Διαχειριστής του Ταµείου είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).  Με αρχικό κεφάλαιο  450 εκατ. ευρώ,  από  τα  οποία 200 εκατ. ευρώ αφορούν σε συγχρηµατοδοτούµενους πόρους του ΕΣΠΑ, μέσω της µόχλευσης  ,εκτιµάται ότι θα  προσελκυσθούν  πρόσθετοι δηµόσιοι και ιδιωτικοί πόροι ώστε να  διαµορφωθεί  ένα  χαρτοφυλάκιο  ύψους  1 δισ. ευρώ, ποσό  που  αποτελεί ένα ικανοποιητικό αρχικό  κεφάλαιο  για  παρεµβάσεις  στους τοµείς των  ανανεώσιµων  πηγών  ενέργειας, στην  εξοικονόµηση  ενέργειας,  στην  αστική  ανάπτυξη  και  στον  τοµέα  του  τουρισµού, συµβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της απασχόλησης, στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των επενδύσεων.

Περαιτέρω,  στο  Πλαίσιο της Επενδυτικής Προτεραιότητας για την τόνωση της επιχειρηματικότητας των μικρών επιχειρήσεων  σύντοµα  αναµένεται η οριστικοποίηση  του θεσµικού  πλαισίου που διέπει τις µικροπιστώσεις. Στόχος του ταµείου  είναι να παράσχει  την αναγκαία αλλά  και  την  απαραίτη τη συµβουλευτική  (mentoring/coaching), ώστε να ενδυναμωθεί η υγιής επιχειρηματικότητα.

Τέλος, µέσα στον Νοέµβριο αναµένεται να ενεργοποιηθεί ο νέος κύκλος των καθεστώτων  του  Αναπτυξιακού  Νόµου  (ν. 4399/2016). Συγκεκριµένα,  τα  καθεστώτα  της “γενικής επιχειρηματικότητας”, των “Νέων Ανεξάρτητων  ΜΜΕ”  και  της  “Ενίσχυσης Μηχανολογικού Εξοπλισµού”. Ο  συνολικός  εκτιµώµενος  προϋπολογισµός (δηµόσια  δαπάνη)  υπολογίζεται  στα  550 εκατ. ευρώ. Η φοροαπαλλαγή αναδεικνύεται ως κυρίαρχο µέσο ενίσχυσης και σηµατοδοτεί την εποχή της υγιούς επιχειρηµατικότητας. Η  φοροαπαλλαγή έχει ισχυρή δυναµική  καθώς το  µεγαλύτερο  ποσοστό  του  εκτιµώµενου προϋπολογισµόυ περίπου 400 εκατ. ευρώ θα αφορά σε ενισχύσεις φορολογικής απαλλαγής.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το κλειδί για τη βιώσιμη επανεκκίνηση του τραπεζικού συστήματος, αλλά και της οικονομίας μας γενικότερα, είναι να κερδίσουμε το στοίχημα της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δηλώνουν με κάθε ευκαιρία στελέχη τραπεζών, και μάλιστα από κάθε βαθμίδα της ιεραρχίας των χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

Τα τραπεζικά στελέχη εκφράζουν την αισιοδοξία τους για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί από τις αρμόδιες εποπτικές αρχές τη χρονική περίοδο 2017-2019, για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, βασιζόμενα στην εντατική και σε βάθος προεργασία που έχει γίνει σε κάθε μια από τις τράπεζες αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, με μια σειρά πρωτοβουλιών της Ελληνική Ένωση Τραπεζών (ΕΕΤ).

Θεωρούν ενθαρρυντικό το γεγονός ότι μετά από πολλά χρόνια διαμορφώνεται πλέον το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των NPLs και των NPEs όπως είναι η δυνατότητα πώλησης δανείων στη δευτερογενή αγορά, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, ο νέος πτωχευτικός κώδικας και οι αδειοδοτήσεις εταιρειών διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σε κάθε περίπτωση πάντως τραπεζικά στελέχη τονίζουν την ανάγκη βελτιωτικών παρεμβάσεων με προτεραιότητα στο Νόμο Κατσέλη, στον οποίο όπως επισημαίνουν καταφεύγουν πολλοί στρατηγικοί κακοπληρωτές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξυπηρετεί το πραγματικό του σκοπό, δηλαδή να προστατεύει τους πραγματικά αδύναμους. Εξάλλου, όπως επισημαίνουν η εκδίκαση των υποθέσεων του νόμου Κατσέλη γίνεται με εξαιρετικά αργό ρυθμό και σημαντικός όγκος δανείων λιμνάζει στα δικαστήρια.

Σε πρόσφατη άλλωστε ομιλία της η γενική γραμματέας της ΕΕΤ καθηγήτρια Χαρούλα Απαλαγάκη, ανέτρεξε σε όλες τις νομοθετικές παρεμβάσεις που έγιναν από το 2008 μέχρι σήμερα, οι οποίες σε συνδυασμό με τις αργές δικαστικές αλλά και εξώδικες διαδικασίες, επιδείνωσαν σημαντικά τη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Παρόλα αυτά στο κλείσιμο της ομιλίας της είπε χαρακτηριστικά: «το ελληνικό τραπεζικό σύστημα διαθέτει πλέον γνώση και εμπειρία και μπορεί να πετύχει τους στόχους τους και να κάνει μια δυναμική επανεκκίνηση».

Προσεκτικά βήματα και κοινωνική ευαισθησία υπόσχονται οι τράπεζες

Η «μάχη», όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, θα γίνει με προσεκτικά βήματα, θα πάρει χρόνο και κυρίως με κοινωνική ευαισθησία, ώστε να προστατευθούν όσοι πραγματικά έχουν πρόβλημα. Η αναφορά του προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και προέδρου της Eurobank Νικόλαου Καραμούζη, σε πρόσφατη δημόσια ομιλία του είναι χαρακτηριστική: «Το ζήτημα των Ελληνικών μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν μπορεί να επιλυθεί εν μία νυκτί. Μια τέτοια λύση δεν θα ήταν αξιόπιστη. Οφείλουμε να υιοθετήσουμε μία σταδιακή αλλά ταχεία προσέγγιση για την αντιμετώπιση των NPLs/NPEs. Οποιαδήποτε προσέγγιση για εσπευσμένες πωλήσεις με δεδομένη την άνευ προηγουμένου έκταση του προβλήματος και μάλιστα στο συγκεκριμένο αβέβαιο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από μειωμένη αξιοπιστία και πρόσβαση στις αγορές, από υψηλά επιτόκια λόγω αυξημένου ρίσκου, από μια περιορισμένη δευτερογενή αγορά NPEs, από μια αργά αναπτυσσόμενη και ευαίσθητη οικονομία θα μπορούσε να κλυδωνίσει το τραπεζικό σύστημα και τις προσδοκίες που υπάρχουν και να δημιουργήσει περιττά βάρη σε τελική, δε, ανάλυση να βλάψει την οικονομία».

Έδωσε μάλιστα με ακρίβεια τη διάσταση του προβλήματος και που βρισκόμαστε σήμερα. «Οι ελληνικές τράπεζες σήμερα, με βάση τα αποτελέσματα του δευτέρου τριμήνου του 2017, έχουν 102 δισ. ευρώ σε NPEs (μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα), 73 δισ. ευρώ NPLs (δάνεια σε οριστική καθυστέρηση), επί συνόλου δανειακού χαρτοφυλακίου προς τον ιδιωτικό τομέα ύψους 190 δισ. ευρώ. Επομένως, σχεδόν τα μισά από τα συνολικά δάνεια ανήκουν στην κατηγορία είτε των NPLs είτε των NPEs, τα οποία εμπίπτουν επίσης κατά την ευρεία του όρου έννοια στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Για την αντιμετώπιση αυτού του μεγάλου όγκου προβληματικών δανείων, οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες έχουν ήδη διενεργήσει προβλέψεις 53 δισ. ευρώ, καλύπτοντας κατά μέσο όρο το 50% των NPEs και το 69% των NPLs. Τα ποσοστά αυτά κάλυψης είναι πάνω από το μέσο όρο των λοιπών χωρών της Ευρωζώνης», ανέφερε ο κ. Καραμούζης.

Ανέφερε επίσης μεταξύ άλλων ότι περίπου 60% των NPEs εξασφαλίζονται με εμπράγματη ασφάλεια επί ακινήτων, τα οποία αποτιμώνται σήμερα σε πολύ χαμηλές τιμές (κάποια από αυτά σε τιμές κατά 40% χαμηλότερες από τα υψηλά επίπεδα που είχαν στην αρχή της κρίσης). Επίσης, και σε αντίθεση με τις Ιταλικές τράπεζες, οι Ελληνικές έχουν υψηλά επίπεδα εσόδων προ προβλέψεων, στα 4,2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου του 2017. Αυτό, όπως είπε, είναι ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος, γιατί σε ένα ορίζοντα τριετίας αυτό σημαίνει ένα πρόσθετο απόθεμα ύψους 12,6 δισ. ευρώ προβλέψεων για NPEs/NPLs, χωρίς να επηρεαστεί η κεφαλαιακή βάση των Ελληνικών τραπεζών.

«Οι ελληνικές τράπεζες διατηρούν ακόμα και σήμερα δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας Tier1 μεταξύ των υψηλοτέρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση: στο 17,2% κατά μέσο όρο, ή 33 δισ. ευρώ κεφάλαια, ενώ ακόμη και με όρους πλήρους εφαρμογής της CRDIV (fully loaded) ο δείκτης αυτός είναι 16,3%. Επομένως διαθέτουν ένα από τους υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας – και πάλι μεταξύ των υψηλοτέρων στην Ευρωζώνη. Έτσι, οι Ελληνικές τράπεζες διατηρούν ένα σημαντικό κεφαλαιακό απόθεμα – σημαντικά υψηλότερο από το ελάχιστο που προβλέπει ο SSM (12,25%)», πρόσθεσε.

Στο στόχαστρο οι στρατηγικοί κακοπληρωτές

Στο πλαίσιο αυτής της μεγάλης προσπάθειας οι τράπεζες δηλώνουν κατηγορηματικά ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή όσοι έχουν εισοδήματα και ακίνητη περιουσία και αρνούνται συνειδητά να πληρώσουν τις υπάρχουσες δανειακές τους υποχρεώσεις, αλλά αρνούνται ακόμη και την συνεργασία με το τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ήρθε πλέον η στιγμή να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της μακροχρόνιας συνειδητής αδιαφορίας τους.

Έχοντας λοιπόν ως στόχο τους στρατηγικούς κακοπληρωτές οι τράπεζες επιλέγουν χαρακτηριστικές περιπτώσεις κακοπληρωτών από τον τομέα της στεγαστικής πίστης για να εισάγουν τη σχετική διαδικασία στην πλατφόρμα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών που εκτιμάται ότι θα ξεκινήσουν στα τέλη του τρέχοντος μηνός. Όπως διαβεβαιώνουν στελέχη τραπεζών σε δημόσιες παρεμβάσεις τους «οι τράπεζες δεν έχουν κανένα λόγο να στραφούν κατά των αδύναμων δανειοληπτών, ούτε και έχουν ως στόχο τα μικρής αξίας ακίνητα, που έχουν μεγάλη μεν σημασία για τους πολίτες, περιορισμένη δε οικονομική αξία για τις ίδιες. Μάλιστα όλη την περίοδο της κρίσης στάθηκαν δίπλα στους συνεπείς δανειολήπτες». Οι τράπεζες τονίζουν ότι είναι και θέμα δικαιοσύνης απέναντι στους συνεπείς δανειολήπτες να εντοπιστούν οι περιπτώσεις των στρατηγικών κακοπληρωτών και να εφαρμοστεί ως προς αυτούς ο νόμος.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών είναι λ.χ. δανειολήπτες που πήραν στεγαστικό δάνειο στο 100% της αξίας του ακινήτου, δηλαδή χωρίς να βάλουν ίδια κεφάλαια, προχώρησαν σε ενοικίαση του σπιτιού τους, διαθέτουν καταθέσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία και «αρνούνται» να συνεργαστούν με την τράπεζα τους για την αποπληρωμή του δανείου τους, συχνά, δε, ακόμη και στα δικαστήρια αποκρύπτουν τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες.

ΑΠΕ-ΜΠΕ