Η Ελλάδα αποδεικνύεται ως χώρα με δυνατό το αποτύπωμα της προσφοράς και της αλληλεγγύης, με έναν στους τέσσερις να δηλώνει ότι κατά τον τελευταίο χρόνο έχει ασχοληθεί με τον Εθελοντισμό, ενώ σε βάθος χρόνου, τουλάχιστον 6 στους 10 έχουν εμπλακεί με κάποια εθελοντική δραστηριότητα στο παρελθόν.
Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα Εθελοντών στις 5 Δεκεμβρίου, παρουσιάστηκε στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το προφίλ του Έλληνα εθελοντή, μέσα από τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας στη χώρα, που εστιάζει στο ποιος είναι ο Έλληνας εθελοντής, τι τον ενθαρρύνει να ασχοληθεί με τον εθελοντισμό και τι τον αποθαρρύνει, με τι είδους δραστηριότητες ασχολείται, σε ποιους εθελοντικούς οργανισμούς δραστηριοποιείται και πώς ενημερώνεται για τις εθελοντικές δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχει.
«Η μελέτη του χώρου του Εθελοντισμού στην Ελλάδα έως σήμερα είχε εξαντληθεί στην καταγραφή και την διερεύνηση του αντικειμένου των εθελοντικών οργανισμών (ΜΚΟ) στην χώρα μας. Καμμία μελέτη στην Ελλάδα δεν είχε εστιάσει στην αποτύπωση του προφίλ του Έλληνα εθελοντή», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ανδρέας Ευαγγελάτος, στέλεχος του Εργαστηρίου Επιχειρησιακής Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας.
Όπως επεσήμανε, με την έρευνα αυτή, καλύπτεται το κενό της ανυπαρξίας δεδομένων και στοιχείων, και δημιουργείται μια αρχή πάνω στην οποία μπορεί να βασιστεί κάθε επόμενη ερευνητική προσπάθεια με εστίαση στον χώρο του Εθελοντισμού. «Είναι επομένως σημαντική καθώς σαν πρώτη, βάζει τον πήχυ των μετρήσεων», σημείωσε.
Η Ελλάδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους δείκτες εθελοντισμού
Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα της έρευνας, σύμφωνα με τον κ. Ευαγγελάτο, είναι η αποτύπωση της δυναμικής παρουσίας του εθελοντισμού στην Ελλάδα. Ως εθελοντική δραστηριότητα κάποιου, χαρακτηρίζεται η ελεύθερη προσφορά, δηλαδή χωρίς οικονομική ή άλλης μορφής αποζημίωση του χρόνου, των δεξιοτήτων ή των υπηρεσιών του για την εκτέλεση εργασιών, συνήθως προς όφελος άλλων, μιας κοινότητας, ή μιας ομάδας ατόμων ή για την επίτευξη ενός σκοπού (formal volunteering και informal helping).
Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό των εθελοντών τον τελευταίο χρόνο ανέρχεται στο 40,5%, ενώ όταν περιλαμβάνονται δραστηριότητες που αφορούν και προηγούμενα χρόνια, το ποσοστό ανέρχεται στο 66,3%, κάτι που σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας «δείχνει πολύ μεγάλη εθελοντική δραστηριοποίηση σε βάθος χρόνου».
Αναλυτικότερα, το 35,3% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είχαν και στο παρελθόν και σήμερα εθελοντική δραστηριότητα, το 31% δήλωσαν ότι είχαν μόνο στο παρελθόν εθελοντική δραστηριότητα και το 4,4% δήλωσαν ότι έχουν σήμερα εθελοντική δραστηριότητα, αλλά όχι στο παρελθόν.
Το 29,2% των ερωτηθέντων δε συμμετείχαν ποτέ σε εθελοντική δραστηριότητα.
«Το εύρημα αυτό είναι σημαντικό γιατί σε σχετικές συζητήσεις η εθελοντική δραστηριότητα στην Ελλάδα εικάζονταν ότι βρίσκεται στο 4 έως 10%, παρουσιάζοντας την Ελλάδα σαν μια χώρα όπου ο Εθελοντισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Το 40,5% μάς τοποθετεί πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και λίγο πιο κάτω από τις ΗΠΑ», σχολίασε ο κ. Ευαγγελάτος.
Οργανισμοί μέσω των οποίων δραστηριοποιούνται οι εθελοντές
Αξιοσημείωτα είναι τα ευρήματα που αφορούν στους οργανισμούς μέσω των οποίων προσφέρουν οι εθελοντές. Το μεγαλύτερο ποσοστό (38,8%) δραστηριοποιείται ή έχει δραστηριοποιηθεί μέσω κάποιας αναγνωρισμένης εθελοντικής οργάνωσης. Ακολουθούν ποσοστιαία, οι κατηγορίες άτυπων ομάδων (12,7) και η δραστηριότητα εκτός οργανισμών (12,4%, απάντησε ότι δραστηριοποιείται «μόνος»). Ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, όπως είναι για παράδειγμα τα πανεπιστήμια (11,2%) και οι τοπικές κοινότητες (9,5%).
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η δραστηριοποίηση μέσω Εκπαιδευτικών οργανισμών συνολικά ανέρχεται στο 15,6%, εάν αθροίσουμε τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς (11,2%) και την πρακτική άσκηση (4,4%).
Για τον κ. Ευαγγελάτο, αποτέλεσε σημείο έκπληξης η ποσοστιαία χαμηλή δραστηριοποίηση των εθελοντών μέσω Εκκλησίας και Θρησκευτικών ιδρυμάτων, η οποία ανέρχεται στο 4%. «Το νούμερο αυτό ενδεχομένως να συνδέεται με περιορισμένη εμβέλεια της φιλανθρωπικής δραστηριότητας της Εκκλησίας και των Θρησκευτικών οργανώσεων την περίοδο της Έρευνας, ή με περιορισμένη συμμετοχή στην Έρευνα των εθελοντών που δραστηριοποιούνται σε Εκκλησία / Θρησκευτικές οργανώσεις», σχολίασε.
Επιπλέον, σύμφωνα με την έρευνα, η ενημέρωση του κοινού για εθελοντικές δράσεις γίνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από τους ίδιους τους εθελοντικούς οργανισμούς 22% και από στόμα σε στόμα 17,2%. Σημαντική είναι συμβολή των εκπαιδευτικών οργανισμών στην ενημέρωση 7,5%, ενώ αξιοπρόσεκτη είναι η παρουσία των κοινωνικών δικτύων στην ενημέρωση (κυρίως Instagram και Facebook, τα οποία υπερσκελίζουν τα κλασσικά κανάλια ενημέρωσης (τηλεόραση, εφημερίδες ραδιόφωνο).
Τι είδους εθελοντική δράση αναλαμβάνουν
Σύμφωνα με τη μελέτη, ότι οι εθελοντικές δράσεις επικεντρώνονται σε τομείς όπως η κοινωνική αλληλεγγύη, η προστασία του περιβάλλοντος (δασοπυρόσβεση και δασοπροστασία), η προστασία των ζώων, η υγεία, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Οι τομείς αυτοί συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη κινητοποίηση πολιτών, αποτελώντας πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ενεργού συμμετοχής στην κοινωνία των πολιτών.
Αναλυτικά, τα ποσοστά των κατηγοριών εθελοντικών δράσεων έχουν ως εξής:
Φιλανθρωπική δραστηριότητα: (27,9%)
Προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων: (15,6%)
Πολιτιστικό έργο: (10,9%)
Προστασία περιβάλλοντος: (10,5%)
Πολιτική προστασία: (8,6%)
Προστασία ζώων: (7,9%)
Υποστήριξη εκπαίδευση νεολαίας (πρόσκοποι/οδηγοί): (7,7%)
Τα κίνητρα και οι αποτρεπτικοί παράγοντες
Τα βασικότερα κίνητρα που πρoωθούν τη συμμετοχή των πολιτών σε εθελοντικές δραστηριότητας είναι τέσσερα: (1) οι αξίες του εθελοντισμού (αλληλοβοήθεια, συμπόνοια και προσφορά στον συνάνθρωπο), (2) η ευκαιρία για μάθηση, απόκτηση εμπειρίας και προσωπική εξέλιξη μέσω της συμμετοχής σε εθελοντικές δραστηριότητες, (3) το καλό παράδειγμα των άλλων (κοινωνικό πρότυπο), και (4) η ψυχολογική ικανοποίηση μέσω της ενίσχυσης του «Εγώ» που πηγάζει από τη συνεισφορά στο κοινό καλό.
Αντίθετα, οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες σχετίζονται με την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, την περιορισμένη οικονομική δυνατότητα σε συνδυασμό με την απουσία ενδιαφέροντος για συγκεκριμένες εθελοντικές δράσεις, την έλλειψη σχετικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης και με αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος από την ανεπαρκή οργάνωση εθελοντικών δράσεων.
Οι γυναίκες εκπροσωπούν το 70% του δείγματος, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη μεγαλύτερη διάθεσή τους να συμμετέχουν σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα με παράλληλη ισχυρότερη στάση εθελοντικής ευαισθητοποίησης, ενώ οι άντρες αντιπροσωπεύουν το 30% του δείγματος έχοντας επίσης θετική στάση ως προς τον εθελοντισμό, αλλά με μικρότερη ευαισθητοποίηση έναντι των γυναικών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα είναι εκείνη των 40 έως 59 ετών, ενώ οι ηλικίες 30 έως 39 ετών παρουσιάζουν χαμηλότερη συμμετοχή, πιθανώς λόγω επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων.
Λίγα λόγια για την έρευνα
Η μελέτη «Το Προφίλ του Έλληνα Εθελοντή 2025» υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με τη Humanity Greece και με την υποστήριξη της Motodynamics.
Ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2025 και βασίστηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 2.333 πολιτών από τέσσερις μεγάλες αστικές περιοχές (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κρήτη) και επίσης, περιλάμβανε εις βάθος συνεντεύξεις με 32 στελέχη μεγάλων εθελοντικών οργανισμών.
Επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Ανδρέας Ευαγγελάτος, ο οποίος σημείωσε ότι η αρχή της αποτύπωσης του προφίλ του Έλληνα εθελοντή θα ήταν χρήσιμο να έχει και συνέχεια. «Θα ήταν χρήσιμο να διενεργείται η έρευνα ανά έτος ή και διετία. Έτσι, θα μπορούμε να παρατηρούμε την διακύμανση δεικτών, όπως το ποσοστό εθελοντικής δραστηριοποίησης, τη σταθερότητα ή διαφοροποίηση των επιδρώντων παραγόντων, τα είδη των εθελοντικών δραστηριοτήτων, κλπ. συνάγοντας συμπεράσματα για τον εθελοντισμό, τους εθελοντικούς οργανισμούς και την λειτουργία της κοινωνικής συνοχής γενικότερα», κατέληξε.
Αθηνά Καστρινάκη / ΑΠΕ-ΜΠΕ
