Τι είναι αυτό το κόκκινο άσπρο βραχιολάκι που φοράμε στο χέρι τον Μάρτη; Είναι μόδα, είναι παράδοση, ή μήπως είναι μυστήριο;
Το βραχιολάκι αυτό ξεκινά να φοριέται στον καρπό του χεριού από τη 1η του Μάρτη, είναι φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, το όνομά του είναι «Μάρτης» ή «Μαρτιά», το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους..
Η λαϊκή παράδοση θέλει ο «Μάρτης» να φοριέται κυρίως από τα παιδιά για να προστατεύει τα πρόσωπά του από τον ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν, γιαυτό και φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου.
Είναι ένα παμπάλαιο έθιμο και πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, και εξαπλώθηκε σε όλα τα Βαλκάνια μετά την υιοθέτησή του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.
Σε ορισμένες περιοχές το μαρτιάτικο βραχιολάκι το φορούσαν μέχρι το Πάσχα και το έδενα στην Αναστάσιμη λαμπάδα για να καεί, ή το έκαιγαν στις φωτιές που άναβαν για να κάψουν τον Ιούδα, ή να τον φορούν μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα χελιδόνια.
Φτιάξτε τον Μάρτη σας μόνοι με μόνο δύο κλωστές κεντήματος, μία κόκκινη και μία άσπρη.
Κάνεις από έναν κόμπο στη μία άκρη της καθεμιάς, τη στερεώνεις κάπου με μια καρφίτσα και βάζοντάς την κλωστή ανάμεσα στις παλάμες σου τη στρίβεις όσο γίνεται περισσότερο.
Όταν στριφτεί καλά κάνεις κόμπο και απ’ την άλλη άκρη της.
Επαναλαμβάνεις με τη δεύτερη κλωστή.
Πιάνεις μαζί -κόκκινη και άσπρη- και τις τεντώνεις και τις αφήνεις απ’ τη μια άκρη και τυλίγονται μεταξύ τους.
Μπορείτε να περάσετε ανάμεσα χάντρες ή να τα στολίσετε με κάποιο κόσμημα.
Ο Μάρτης είναι ο πιο σκανταλιάρης μήνας του έτους.
Ο Μάρτης ήταν ο πρώτος μήνας του έτους έκανε όμως μια κατεργαριά σε βάρος των άλλων μηνών που ήταν τα αδέλφια του που στάθηκε αιτία για να του πάρει την πρωτοκαθεδρία ο Γενάρης.
Η λαϊκή παράδοση βάπτισε το Μάρτιο με ένα σωρό παρατσούκλια, όπως Ανοιξιάτης, Γδάρτης, Παλουκοκάφτης, Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος, Βαγγελιώτης, Φυτευτής και πολλά ακόμα που έχουν να κάνουν με την φυσιογνωμίας του.
Πιο γνωστές παροιμίες για τον Μάρτη είναι:
- «Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης, τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει».
- «Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».
- «Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».
- «Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».
- «Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».
- «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει».
- «Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε».
- «Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει».
- «Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές».
- «Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης».
- «Μάρτης βροχερός θεριστής κουραστικός».
- «Μάρτης κλαψής θεριστής χαρούμενος».
- «Μάρτης πουκαμισάς δεν σου δίνει να μασάς».
- «Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απριλης αλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι».
- «Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα, χαράς σ’ εκείνο το ζευγά πόχει πολλά σπαρμένα».
