Όταν η Μάριον Μιφσούντ Μόρα άρχισε να εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα αποβολής ενώ βρισκόταν στη Μάλτα για τα επισκεφθεί τους γονείς της, γρήγορα ανέπτυξε σοβαρή μόλυνση που είχε ως αποτέλεσμα να παλεύει για την ίδια της τη ζωή.
Στον Καναδά, όπου ζει, οι γιατροί θα τερμάτιζαν άμεσα την εγκυμοσύνη, αλλά η απαγόρευση των αμβλώσεων στη Μάλτα σήμαινε ότι οι γιατροί δεν μπορούσαν να παρέμβουν έως ότου σταματούσε η καρδιά του εμβρύου.
«Ήμουν τρομοκρατημένη», δήλωσε η Μόρα στο Thomson Reuters Foundation. «Η τρίχρονη κόρη μου θα μπορούσε να μείνει χωρίς μητέρα για χάρη ενός μωρού που δεν είχε καμία ελπίδα επιβίωσης».
Η Μάλτα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ όπου ισχύει ολική απαγόρευση των αμβλώσεων. Εάν κάποιος γιατρός τερματίσει μια εγκυμοσύνη, κινδυνεύει με ποινή φυλάκισης έως τέσσερα χρόνια.
Ωστόσο οι βουλευτές στη συντηρητική καθολική χώρα αναμένεται να ψηφίσουν μια τροπολογία-ορόσημο τις επόμενες εβδομάδες που έχει στόχο να αποτρέπει περιστατικά όπως αυτό που συνέβη με τη Μόρα.
Οι υποστηρικτές λένε ότι η μεταρρύθμιση, αν και ήπια, μπορεί να σώσει ζωές. Αλλά έχει αποδειχθεί αμφιλεγόμενη, προκαλώντας μια από τις μεγαλύτερες διαμαρτυρίες εδώ και δεκαετίες με τους επικριτές να φοβούνται ότι θα ανοίξει τον δρόμο σε περισσότερη φιλελευθεροποίηση.
Με βάση την τροπολογία που πρότεινε η κυβέρνηση των Εργατικών, ο τερματισμός μια κύησης θα επιτρέπεται εάν η ζωή ή η υγεία μιας γυναίκας είναι «σε σοβαρό κίνδυνο» αλλά θα παραμένει παράνομος σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, συμπεριλαμβανόμενου του βιασμού, της αιμομιξίας και των ανωμαλιών του εμβρύου.
Οι κινήσεις για να χαλαρώσει ο νόμος του 1854 πυροδοτήθηκαν από μια αντίστοιχη περίπτωση με αυτή της Μόρα, που πέρυσι το καλοκαίρι συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων ενημέρωσης.
Όταν η Αμερικανίδα τουρίστρια Αντρέα Προυντέντε άρχισε να αποβάλλει ενώ βρισκόταν σε διακοπές στη Μάλτα, έπρεπε να μεταφερθεί αεροπορικώς στην Ισπανία όταν οι γιατροί αρνήθηκαν να τερματίσουν την κύηση παρά τον κίνδυνο μόλυνσης που διέτρεχε. Η Προυντέντε μηνύει τώρα την κυβέρνηση της Μάλτας, λέγοντας ότι η νομοθεσία της χώρας παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Εάν αυτό συνέβη σε εμένα και συνέβη και στην Αντρέα… σε ποια άλλη έχει συμβεί;», δήλωσε η Μόρα. «Για ποιο λόγο παίζουμε με τις ζωές των γυναικών;».
Σκουπίζοντας τα δάκρυά της ενώ θυμάται την τραυματική δοκιμασία της το 2014, η 45χρονη κομμώτρια δήλωσε ότι είναι «αναισθησία και κακοποίηση» να αναγκάζει κάποιος μια γυναίκα να συνεχίσει μια μη βιώσιμη εγκυμοσύνη.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Παρόλο που η κατάσταση της επιδεινώθηκε, η Μόρα είπε ότι οι γιατροί της δήλωσαν πως δεν μπορούσαν να της δώσουν συγκεκριμένα αντιβιοτικά για να καταπολεμηθεί η μόλυνση για να μην προκαλέσουν βλάβη στο τεσσάρων μηνών έμβρυό της που ήδη έχανε τη μάχη για τη ζωή. Τελικά μεταφέρθηκε αεροπορικώς σε νοσοκομείο του Παρισιού από την καναδέζικη ασφαλιστική της εταιρία.
Η Μόρα, που είναι κατά το ήμισυ Μαλτέζα και επισκέπτεται συχνά το νησί, ένωσε τη φωνή της με εκατοντάδες άλλους τον Σεπτέμβριο ζητώντας μεταρρύθμιση στη μεγαλύτερη διαδήλωση που έχει γίνει στη χώρα υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση.
Όμως η διαμαρτυρία επισκιάστηκε τρεις μήνες αργότερα από την πορεία χιλιάδων ανθρώπων στην πρωτεύουσα Βαλέτα κατά της σχεδιαζόμενης τροπολογίας. Στους πολέμιους περιλαμβάνεται η καθολική εκκλησία, το βασικό αντιπολιτευόμενο κόμμα, εκατοντάδες γιατροί και η πρώην πρόεδρος Μαρία Λουίζ Κολέιρο Πρέκα.
Ο εν ενεργεία πρόεδρος Τζορτζ Βέλα, πρώην γιατρός, έχει στο παρελθόν απειλήσει να παραιτηθεί παρά να υπογράψει νόμο που θα επιτρέπει την άμβλωση, αλλά δεν έχει σχολιάσει δημοσίως τις λεπτομέρειες της τροπολογίας.
Οι επικριτές θέλουν η μεταρρύθμιση να περιοριστεί σε περιπτώσεις όπου η ζωή της γυναίκας κινδυνεύει.
«Η εισαγωγή της έννοιας της υγείας μπορεί να οδηγήσει σε τερματισμούς για λόγους ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη», δήλωσε ο Τόνιο Φένεκ, πρώην υπουργός Οικονομικών και μέλος του ιδρύματος Life Network που είναι κατά των αμβλώσεων.
«Άλλες χώρες επέλεξαν να κλείσουν τα μάτια στον τρόμο της άμβλωσης. Ο λαός της Μάλτας γνωρίζει την αλήθεια, ότι η άμβλωση σκοτώνει ανθρώπους στη μήτρα των μητέρων τους».
Γιατροί που τάσσονται κατά της άμβλωσης φοβούνται επίσης ότι η μεταρρύθμιση θα τους βαρύνει με την ηθική και νομική ευθύνη του να αποφασίσουν τι συνιστά σοβαρή απειλή στην υγεία.
Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να αυστηροποιήσει τους ορισμούς των συνθηκών που επιτρέπουν τον τερματισμό της κύησης πριν θέσουν την τροπολογία σε ψήφιση.
Η Μάλτα αποτελεί εξαίρεση στη δυτική Ευρώπη, όπου η άμβλωση είναι γενικώς νόμιμη τουλάχιστον κατά τις 12 πρώτες εβδομάδες της κύησης, συμπεριλαμβανομένων καθολικών χωρών όπως η Ιρλανδία που το 2018 ψήφισε υπέρ της κατάργησης της απαγόρευσης των αμβλώσεων.
Σχολιαστές λένε ότι η Μόλτα παραμένει κατά των αμβλώσεων, εν μέρει διότι ποτέ δεν υπήρξε κάτι για να «πυροδοτήσει» μια αλλαγή στην κοινή γνώμη. Στην Ιρλανδία, η ώθηση για μεταρρυθμίσεις δόθηκε μετά τον θάνατο γυναίκας λόγω σηπτικής αποβολής, στην οποία δεν επετράπη να τερματίσει την κύηση.
ΑΛΛΑΓΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑΣ
Πολλές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι πολίτες της Μάλτας είναι κατά της άμβλωσης. Η πιο πρόσφατη, που έγινε για λογαριασμό της καθολικής εκκλησίας, έδειξε ότι σχεδόν το 80% συμφωνούν με την άμβλωση προκειμένου να σωθεί η ζωή μιας γυναίκας, αλλά μόνο το 23% την υποστηρίζουν όταν η ζωή μιας γυναίκας δεν κινδυνεύει.
Όμως το κλίμα αλλάζει.
Το 2021, η ανεξάρτητη βουλευτής Μαρλίν Φαρούτζια κατέθεσε νομοσχέδιο για την αποποινικοποίηση της άμβλωσης. Δεν υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα, αλλά μια τέτοια κίνηση θα ήταν απλά αδιανόητη μέχρι πολύ πρόσφατα.
«Είναι τελείως άδικο που οι γυναίκες της Μάλτας χάνουν τα δικαιώματά τους για το ίδιο τους το σώμα όταν είναι έγκυες, σε αντίθεση με άλλες οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη και στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου», είπε η Φαρούτζια.
Ο πρώην πρωθυπουργός Τζόζεφ Μουσκάτ έχει επίσης δηλώσει ότι η άμβλωση θα πρέπει να είναι επιλογή της γυναίκας.
Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μια μεταστροφή με βάση τις γενιές. Σε έρευνα που διενεργήθηκε μετά την υπόθεση της Προυντέντε, τα δύο τρία των ερωτηθέντων ηλικίας 16 έως 35 ετών τάσσονται υπέρ της άμβλωσης.
Παρά την απαγόρευση, εκατοντάδες γυναίκες στη Μάλτα τερματίζουν την εγκυμοσύνη τους κάθε χρόνο, με ολοένα και περισσότερες να παίρνουν παρανόμως χάπια για άμβλωση που παρήγγειλαν μέσω Διαδικτύου.
Δύο από τους μεγαλύτερους προμηθευτές, η Women on Web και η Women Help Women, έστειλαν 424 χάπια στη Μάλτα πέρυσι, από 356 το 2021, σύμφωνα με την οργάνωση Doctors for Choice Malta.
Άλλες πάνε στο εξωτερικό, συχνά δαπανώντας χιλιάδες ευρώ σε επισκέψεις σε κλινικές στη Βρετανία, την Ιταλία και αλλού.
Η Άννα, 35 ετών, ταξίδεψε στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας για να υποβληθεί σε άμβλωση τον Σεπτέμβριο, αφού ενημερώθηκε ότι το έμβρυό της εμφάνισε μια θανατηφόρα ανωμαλία στην ανάπτυξη του. Ήταν πολύ προσεκτική ως προς τους ανθρώπους με τους οποίους το μοιράστηκε αυτό.
«Εάν δεις τις αναρτήσεις και τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσες επιλέγουν άμβλωση χαρακτηρίζονται δολοφόνοι στη Μάλτα», δήλωσε η Άννα, που θέλησε να μην δώσει το πραγματικό της όνομα.
Η ίδια θύμωσε ιδιαίτερα όταν ανακάλυψε ότι ο ίδιος γιατρός που της συνέστησε να πάει στο εξωτερικό είχε στη συνέχει υπογράψει αίτηση κατά της τροπολογίας.
Η προτεινόμενη τροπολογία δεν θα αλλάξει τίποτα για γυναίκες όπως η Άννα. Σύμφωνα με την οργάνωση Doctors for Choice Malta, θα επηρεάσει μόνο γύρω στις 5 περιπτώσεις τον χρόνο όπως της Μόρα.
Για πολύ καιρό μετά τη δοκιμασία της, η Μόρα δεν άντεχε να επιστρέψει στη Μάλτα. Ακόμα και τώρα δυσκολεύεται να πει την ιστορία της, αλλά ελπίζει ότι η δική της περίπτωση μπορεί να βοηθήσει να αλλάξει η νοοτροπία σε μια χώρα, την οποία εκείνη θεωρεί δεύτερή της πατρίδα.
«Νιώθω πραγματικά συγκινημένη όταν σκέπτομαι ότι η αλλαγή αυτή είναι τώρα τόσο κοντά για αυτή την επόμενη γενιά», δήλωσε.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
