Η τοποθέτησή μου σήμερα σε ένα τέτοιο ζήτημα δεν μπορεί παρά να έχει επίκεντρο το ΠΑΣΟΚ και την ιστορία του γιατί, πέρα από τη δυναμική του φαινομένου της μετανάστευσης, υπάρχουν αξιακές σταθερές της πολιτικής παράταξης που υπηρετώ.
Εμείς έχουμε μεγαλώσει με τη δική μας μετανάστευση, των Ελλήνων. Γνωρίζουμε τι σημαίνει για τη χώρα και τους ανθρώπους της. Είμαστε μια παράταξη μεταναστών, προσφύγων επί δικτατορίας. Είμαστε μια γνήσια προοδευτική παράταξη, που θέλει να απαντά με αρχές και αξίες σε όλα τα ζητήματα που ανακύπτουν στη χώρα και κυρίως στα ζητήματα τα ανθρωπιστικά.
Η πλειονότητα των μεταναστευτικών οικογενειών που ζουν στη χώρα μας σήμερα απέκτησε άδεια παραμονής το 1997 και το 2001. Τότε, το ΠΑΣΟΚ απάντησε σε ένα ζήτημα που ξάφνιασε μεν, αλλά δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα, από την οποία δεν θα μπορούσε να υπάρξει επιστροφή. Ο κόσμος αλλάζει και χρέος της πολιτικής είναι να παρακολουθεί αυτές τις αλλαγές.
Χαίρομαι που σήμερα ομονοούμε οι περισσότερες και οι περισσότεροι εδώ μέσα πως τα παιδιά της δεύτερης γενιάς είναι δικά μας παιδιά. Όμως, αν δεν ήταν το ΠΑΣΟΚ, που εγγυήθηκε την πρόσβασή τους στο σχολείο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Αν δεν ήταν το ΠΑΣΟΚ για να δρομολογήσει τη διοικητική τακτοποίηση των πρώτων μεγάλων κυμάτων μετανάστευσης προς τη χώρα μας, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Αν δεν ήταν το ΠΑΣΟΚ από το 2005 να θέσει στην κοινοβουλευτική συζήτηση την ιθαγένειά τους και να σπεύσει να θεσπίσει όσα έλεγε το 2010, σήμερα όλα θα ήταν διαφορετικά.
Χαίρομαι που νομοθετείτε πάνω στη βάση που δημιουργήσαμε. Θυμάμαι τις λυσσαλέες αντιδράσεις και το 2001 και το 2010 ακόμη. Θυμάμαι και τους ακραίους θύλακες που δρούσαν στο συντηρητικό και δεξιό χώρο. Πολλοί από τους σημερινούς Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας τότε εξέφραζαν άλλες απόψεις. Χαίρομαι, λοιπόν, που οι απόψεις μας επικράτησαν και πολλές από αυτές θεωρούνται κεκτημένα πια για την ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή.
Στη μεταναστευτική πολιτική συνυπολογίζονται πολλοί παράγοντες, όμως η ανθρώπινη διάσταση είναι αυτή που συγκινεί. Δεν θα ισχυριστώ πως η μεταναστευτική μας πολιτική ήταν τέλεια. Είναι, όμως, διακριτό δια γυμνού οφθαλμού πως το ΠΑΣΟΚ πάντα έκανε ένα και δύο βήματα μπροστά, πιο γρήγορα από οποιονδήποτε άλλο πολιτικό σχηματισμό στη χώρα, βήματα επιδραστικά, όπως οφείλει να κάνει ένα προοδευτικό κόμμα, βήματα που βάζουν τον άνθρωπο και την οικονομία στην ίδια πλευρά της ζυγαριάς.
Οι συνθήκες στην εποχή των μεγάλων κυμάτων μετανάστευσης, που αν υπολογίσεις ότι η πρόθεση εγκατάστασης και εργασίας ήταν πολύ μεγαλύτερες από αυτά που ζούμε τα τελευταία χρόνια, ήταν διαφορετικές. Υπήρχε ανάπτυξη, υπήρχαν δουλειές, γι’ αυτό το πρώτο βήμα ήταν η νομιμοποίηση της εργασίας. Η νομιμοποίηση της εργασίας σημαίνει αυτόματα καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, είναι προς όφελος όλων, της κοινωνίας υποδοχής, των μεταναστών, της οικονομίας. Κανένα σύστημα, όμως, που νομιμοποιεί την εργασία, αλλά δεν δίνει ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα δεν ταιριάζει στη σύγχρονη εποχή. Η μεταναστευτική πολιτική μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος, όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει με την εισαγωγή gastarbeiter στη χώρα, αυτό είναι μοντέλο για τις χώρες του Περσικού Κόλπου, δεν είναι για την Ευρώπη.
Οι συνθήκες σήμερα έχουν αλλάξει. Χρειαζόμαστε εργατικά χέρια, αλλά για τελείως διαφορετικό λόγο. Χρειαζόμαστε μετανάστες, γιατί κυρίως το ντόπιο εργατικό δυναμικό, ελληνικής καταγωγής ή μη, μεταναστεύει τουλάχιστον προς το παρόν. Αυτός είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε μια διαφορετική προσέγγιση.
Καμία μεταναστευτική πολιτική, που δεν συνυπολογίζει τα δικαιώματα του ντόπιου εργατικού δυναμικού, μαζί με τις ανάγκες των εργοδοτών δεν είναι δίκαιη πολιτική και καμία μη δίκαιη πολιτική δεν είναι βιώσιμη. Αν η οικονομία μας δεν μπορεί να δώσει ανταγωνιστικά εισοδήματα σε σχέση με αυτά που δίνουν άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι μετανάστες μας θα αποχωρήσουν αργά ή γρήγορα από τη χώρα. Ούτε η κοινωνία μας ούτε η οικονομία μας αντέχουν να παραμείνει η χώρα μας ενδιάμεσος σταθμός για μετανάστες. Έτσι, αφού δεν μπορούμε να υποσχεθούμε πώς άμεσα θα ανταγωνιστούμε στο επίπεδο των αμοιβών άλλα κράτη – μέλη, θα πρέπει επιτέλους να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας στη βασική ευθύνη που έχει σήμερα η ελληνική πολιτεία στην κοινωνική ένταξη.
Το ΠΑΣΟΚ δεν εισηγήθηκε μόνο τη νομιμοποίηση των πρώτων μεταναστευτικών κυμάτων. Είναι το πρώτο κόμμα που περιέγραψε την πορεία του μετανάστη από την άδεια διαμονής στην κοινωνική ένταξη και στην ιδιότητα του πολίτη. Είναι το κόμμα που άλλαξε τον κώδικα ιθαγένειας σε δύσκολες πολιτικά συνθήκες με συκοφαντίες από την ελληνική δεξιά και ακροδεξιά, αλλά και τη βολική σιωπή μιας Αριστεράς που έψαχνε τον κοινό βηματισμό με τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καμμένου.
Το ΠΑΣΟΚ δεν εισηγήθηκε μόνο νέες διατάξεις για την ελληνική ιθαγένεια, δημιούργησε θεσμούς, όπως τα συμβούλια ένταξης μεταναστών στην τοπική αυτοδιοίκηση, έδωσε δικαίωμα ψήφου σε μετανάστες που διέμεναν για μεγάλα διαστήματα στη χώρα. Σήμερα πολλές από τις πολιτικές του ΠΑΣΟΚ έχουν αποδομηθεί. Με έναν τρόπο ύπουλο, χωρίς τυμπανοκρουσίες το πρόβλημα της υποστελέχωσης των υπηρεσιών της μετανάστευσης έχει κορυφωθεί κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που ξεκίνησε και διογκώθηκε, όμως, από την περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ οι αρμοδιότητες μετανάστευσης αποκόπηκαν από αυτές τις ιθαγένειες. Σήμερα για πολλούς από τους ανθρώπους που ζουν νόμιμα στη χώρα από τη δεκαετία του ’90 η πρόσβαση στην ελληνική ιθαγένεια είναι αδύνατη, γιατί πολύ απλά έτσι αποφάσισε η Κυβέρνηση Μητσοτάκη και μάλιστα με νόμο που έχει αναδρομική ισχύ.
Η συζήτηση για τη μετανάστευση στη χώρα από το 2016 έχει αποπροσανατολιστεί. Το μεταναστευτικό ζήτημα στο μέρος που αφορά τη φύλαξη των συνόρων δεν είναι καθαρά ζήτημα μεταναστευτικής πολιτικής, δεν είναι ζήτημα που αφορά κυρίως ένα Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Είναι αυτονόητο ποια Υπουργεία είναι αρμόδια και πόσο σημαντικό για την υπόθεση της εθνικής ακεραιότητας και την υπεράσπιση των συνόρων είναι αυτό.
Τι διαβάζουμε σήμερα στο προτεινόμενο από την Κυβέρνηση σχέδιο νόμου; Μια θετική αλλαγή σε σχέση με το κείμενο που αναρτήθηκε στη διαβούλευση για τα ασυνόδευτα ανήλικα και τη δεύτερη γενιά, μια αλλαγή για την οποία υπήρξε σφοδρή αντίδραση από την κοινωνία των πολιτών και το ΠΑΣΟΚ. Και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον πώς αυτή η αλλαγή αποκτά κομβική σημασία για το αφήγημα σας πλέον. Φαντάζομαι με τα ακριβώς αντίθετα επιχειρήματα, αλλά με την ίδια ζέση θα υπερασπιζόσασταν την αρχική ρύθμιση που φέρατε στη διαβούλευση.
Υπάρχουν και άλλες αλλαγές μικρότερης σημασίας σε σωστή ή λάθος κατεύθυνση, αλλά δεν είναι τόσες που να δικαιολογούν την κατάθεση σχεδίου νόμου. Θα μπορούσαν να έρθουν με τροπολογίες οι αλλαγές.
Για τι νομοθετείτε, λοιπόν; Η έναρξη ισχύος ολόκληρου του σχεδίου νόμου με εξαίρεση λίγες διατάξεις ορίζεται σε οκτώ μήνες από σήμερα. Έχετε προβλέψει εξήντα εννέα εξουσιοδοτικές διατάξεις. Το κυριότερο πρόβλημα, όμως, είναι πως δεν υπάρχουν υπηρεσίες για να τον εφαρμόσουν ούτε εδώ ούτε στις χώρες προέλευσης των δυνητικών μεταναστών. Δεν νομοθετείτε για κάτι που είναι επείγον. Είναι προφανές αυτό, όπως και το ότι δεν νομοθετείτε βάσει ενός συνολικού σχεδίου.
Γιατί αυτό το πυροτέχνημα λίγο πριν τις εκλογές; Μετά τη ριζική τροποποίηση του άρθρου 162 για τη δεύτερη γενιά και τα ασυνόδευτα ανήλικα ο κώδικας μετανάστευσης δεν απασχόλησε καθόλου τη δημόσια συζήτηση και πιθανόν θα χαθεί από τις ειδήσεις, άδικα, πιστεύουμε εμείς, γιατί και η απουσία πολιτικής είναι σημαντικό πολιτικό ζήτημα λόγω της ανακοίνωσης της ημέρας των εκλογών.
Το μόνο που είπατε είναι αυτό το μονότονο για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και τη στήριξη της νόμιμης μετανάστευσης. Το λέτε αυτό με διακόσιες χιλιάδες αιτήσεις ανανέωσης αδειών νόμιμων μεταναστών να εκκρεμούν στις κρατικές υπηρεσίες. Η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης που δεν έχει καθόλου σχέση με τους πρόσφυγες που βρίσκουν καταφύγιο στη χώρα μας είναι μια πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση. Είπατε πως η έλλειψη εργατικών χεριών οφείλεται στην καλύτερη φύλαξη των συνόρων.
Αυτό, αγαπητοί φίλοι της Κυβέρνησης, απαντά στο ερώτημα πόσοι μπήκαν στη χώρα και όχι στο πόσοι έφυγαν από τη χώρα. Μόνο το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης σας μπήκαν στη χώρα παράτυπα πενήντα έξι χιλιάδες διακόσιοι άνθρωποι, άλλοι σαράντα έξι χιλιάδες επτακόσιοι σαράντα εννέα τα επόμενα χρόνια μέχρι σήμερα. Από το 2019 μέχρι σήμερα με τα δικά σας στοιχεία έχουν πάρει άσυλο και καθεστώς επικουρικής προστασίας ενενήντα τέσσερις χιλιάδες διακόσιοι ογδόντα οκτώ, εκατόν είκοσι δύο χιλιάδες εννιακόσιοι είκοσι τέσσερις από το 2016.
Με βάση, όμως, τα δικά σας στοιχεία πάλι φαίνεται πως το Φεβρουάριο υπήρχαν στη χώρα μόνο εξήντα ένα χιλιάδες επτακόσιοι σαράντα τρεις ενεργές, αφού έχουν τριετή διάρκεια, άδειες προσφύγων. Από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί τριακόσιες εξήντα επτά χιλιάδες αιτήσεις ασύλου, τρομερά μεγάλος αριθμός. Κρίθηκαν οι υποθέσεις, κάποιοι πήραν και κάποιοι δεν πήραν άσυλο. Στις δομές παραμένουν γύρω στις δεκαπέντε χιλιάδες που περιμένουν την απόφαση για το αίτημά τους. Στις χώρες τους επιστράφηκαν ελάχιστοι.
Πού είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Ρητορικό το ερώτημα και το απαντούν οι αγρότες της χώρας. Φεύγουν είτε νόμιμα είτε παράτυπα. Στην πραγματικότητα τώρα που μιλάμε έχουν φύγει οι περισσότεροι και μένουν οι τελευταίοι από τους οποίους θέλουν να φύγουν οι περισσότεροι. Αυτό δεν έχει σχέση με τη φύλαξη των συνόρων. Για να φύγεις δεν είναι δύσκολο απ’ ότι φαίνεται. Η διαχείριση των προσφύγων αυτών που συμφωνούμε όλοι, θέλω να πιστεύω, πρέπει να γίνεται με όρους κοινωνικής ένταξης και προστασίας.
Από τη στιγμή, όμως, που αναλάβατε το Υπουργείο αποφασίσατε πώς θα τους κάνετε τη ζωή πιο δύσκολη, να μην είναι θελκτική η χώρα για μετανάστες, είπατε. Τα καταφέρατε. Λείπουν αυτοί οι εξήντα χιλιάδες αναγνωρισμένοι πρόσφυγες που εξαφανίστηκαν οι ενήλικες από αυτούς από την αγορά εργασίας σήμερα; Προφανώς και λείπουν.
Έρχεστε τώρα να διορθώσετε το πρόβλημα εξαγγέλλοντας μετάκληση εποχικών εργατών από χώρες, στις οποίες δεν έχουμε καν προξενεία. Αυτό λέτε είναι το μοναδικό που μοιάζει σαν σχέδιο σε αυτό τον κώδικα στους Έλληνες αγρότες, στις επιχειρήσεις του τουρισμού και σε όσους μαστίζονται από την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Και επιμένετε πως αντίθετα από ότι σας λένε οι ίδιοι οι αγρότες δεν θα προχωρήσετε σε νομιμοποίηση των αλλοδαπών που ήδη εργάζονται.
Ο ρεαλισμός δεν είναι εχθρός του ανθρωπισμού. Το αντίθετο θα έλεγα. Ο ανθρωπισμός, όχι με τη λογική της ανέξοδης αλληλεγγύης, είναι ο καμβάς για κάθε δημοκρατική χώρα. Το φιλότιμο από την άλλη λέμε πως είναι εθνικό μας χαρακτηριστικό.
Ολοκληρώνω με κάτι τελευταίο. Δεν δείχνει ούτε ανθρωπισμό ούτε φιλότιμο αυτό που κάνατε τελευταία στιγμή χτες με τις νομοτεχνικές βελτιώσεις. Δίνετε παράταση για την κατά παρέκκλιση απασχόληση παράτυπων αλλοδαπών μέχρι το τέλος του έτους. Τι λέτε, δηλαδή; Πώς θα αξιοποιήσουμε την εργατική τους δύναμη για όσο τους χρειαζόμαστε και μετά θα τους πετάξουμε σαν στημένη λεμονόκουπα; Θα τους βάλουμε πάλι στην παρανομία χωρίς κανένα δικαίωμα; Κάποιους, λίγους θα τους απελάσουμε;
Αυτό που αποδεικνύεται με αυτή σας την κυνική απόφαση είναι πως δεν σας ενδιαφέρει καν το ζήτημα της παράνομης μετανάστευσης παρά μόνο ως πολιτικό επιχείρημα για το συντηρητικό ακροατήριό σας.
H συμπεριφορά σας και σ’ αυτό το ζήτημα είναι ένας ακόμη λόγος για να αλλάξει το πολιτικό παράδειγμα μετά την 21η Μαΐου, όπου ελπίδα για τη χώρα είναι η δημοκρατική ανατροπή να σημαίνει μέρα αλλαγής για την Ελλάδα, μέρα νίκης του ΠΑΣΟΚ.
