Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια ολοκληρωμένη στρατηγική που αποσκοπεί στην επίτευξη βιομηχανικής υπεροχής της ΕΕ στα προηγμένα υλικά, μια καίρια τεχνολογία εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για τη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Η ανακοίνωση σχετικά με τα προηγμένα υλικά για τη βιομηχανική υπεροχή προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την ευθυγράμμιση των προτεραιοτήτων έρευνας και καινοτομίας και των επενδύσεων στην ΕΕ, διασφαλίζοντας την ευρωπαϊκή υπεροχή σε αυτή τη σημαντική τεχνολογία. Η πρωτοβουλία, την οποία αναμένουν τα κράτη μέλη και η βιομηχανία, αποτελεί το πρώτο βήμα προς μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση για τα προηγμένα υλικά, θέτοντας τις βάσεις για περαιτέρω δράση.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, τα προηγμένα υλικά σχεδιάζονται και κατασκευάζονται σκοπίμως για να εμφανίζουν ανώτερες επιδόσεις ή ειδικές λειτουργίες, οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν με πρωτοφανή ταχύτητα χάρη στη σημερινή επιστημονική κατανόηση και υπολογιστική ισχύ. Είναι θεμελιώδους σημασίας, για παράδειγμα, για την καινοτομία στην ενέργεια, την ηλεκτρονική, τις κατασκευές και την κινητικότητα και, ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Ο πρώτος κατάλογος ερευνητικών τομέων αναμένεται να διευρυνθεί με την πάροδο του χρόνου σε διάλογο με το Συμβούλιο Τεχνολογίας που πρόκειται να συσταθεί.
Η ζήτηση προηγμένων υλικών αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα έτη, για παράδειγμα για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, μπαταριών, κτιρίων μηδενικών εκπομπών, ημιαγωγών, φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, δορυφόρων, διαστημικών εκτοξευτών, αεροσκαφών ή για άλλες εφαρμογές διπλής χρήσης, καθώς και αμυντικού εξοπλισμού.
Η στρατηγική αποσκοπεί στην ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, διασφαλίζοντας ότι η Ένωση παραμένει στην πρώτη γραμμή των νέων τεχνολογιών υλικών, στηρίζοντας τις ικανότητες ανάπτυξης, δοκιμών και εφαρμογής. Οι δράσεις θα ενισχύσουν επίσης την ανοικτή στρατηγική αυτονομία και την οικονομική ασφάλεια της ΕΕ μειώνοντας τις εξαρτήσεις από κρίσιμα υλικά αντικαθιστώντας τα ή στηρίζοντας την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίησή τους.
Η ανακοίνωση προτείνει δράσεις με βάση πέντε βασικούς πυλώνες που πρέπει να υλοποιηθούν από κοινού με τα κράτη μέλη της ΕΕ, τους παράγοντες της βιομηχανίας και άλλους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς:
- Ενίσχυση του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας για τα προηγμένα υλικά.
- Επίσπευση καινοτόμων υλικών στην αγορά. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός «κοινού υλικού», μιας ευρωπαϊκής ψηφιακής υποδομής για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των προηγμένων υλικών. Θα επιταχύνει σημαντικά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη δοκιμή νέων προηγμένων υλικών σε ελεγχόμενο περιβάλλον, χρησιμοποιώντας επίσης την ΤΝ.
- Αύξηση των επενδύσεων κεφαλαίου και της πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Στο πλαίσιο αυτής της δέσμης δράσεων, η ΕΕ θα δημιουργήσει μια νέα σύμπραξη με τη βιομηχανία στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», με στόχο επενδύσεις ύψους 500 εκατ. EUR για την περίοδο 2025-2027, με τουλάχιστον 250 εκατ. EUR να προέρχονται από ιδιωτικές πηγές.
- Προώθηση της παραγωγής και της χρήσης προηγμένων υλικών. Αυτό περιλαμβάνει τις δημόσιες συμβάσεις για την καινοτομία, τον καθορισμό προτύπων και τη δρομολόγηση μιας Ακαδημίας Προηγμένων Υλικών με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό διαθέτει τις απαραίτητες δεξιότητες.
- Δημιουργία Συμβουλίου Τεχνολογίας για προηγμένο υλικό με σκοπό την παροχή συμβουλών σχετικά με την καθοδήγηση αυτής της πρωτοβουλίας με τα κράτη μέλη, τις χώρες που είναι συνδεδεμένες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και τη βιομηχανία.
Ιστορικό
Παράδειγμα προηγμένων υλικών είναι το γραφένιο. Είναι το λεπτότερο, ισχυρότερο υλικό που έχει εξαντλήσει τον χαλκό ως αγωγό θερμότητας. Χρησιμοποιείται σε τηλεοπτικές οθόνες, υπολογιστές και έξυπνα τηλέφωνα. Η ενεργειακή απόδοση και τα νέα χαρακτηριστικά επιδόσεων είναι εφικτά μόνο λόγω νέων ιδιοτήτων σχεδιασμού.
Όπως τονίζεται, η Ευρώπη κατέχει ισχυρή θέση στην ανάπτυξη προηγμένων υλικών, αλλά η συνεχής καινοτομία είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της τεχνολογικής κυριαρχίας και της στρατηγικής αυτονομίας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των προηγμένων υλικών. Με την πάροδο των ετών, τα προγράμματα-πλαίσια της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία έχουν στηρίξει ενεργά την έρευνα και την καινοτομία σε προηγμένα υλικά, συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, της εμβληματικής πρωτοβουλίας για το γραφένιο, καθώς και διαφόρων ευρωπαϊκών τεχνολογικών πλατφορμών και ERA-NET.
