Ένα στα τέσσερα παιδιά στην Ευρώπη ζει σε νοικοκυριά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2020, το 24,2% των παιδιών στην ΕΕ κινδύνευαν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, με την Ελλάδα να βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά (31,5%). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο παρέμβασης για την πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού.
Με στόχο την εξάλειψη των διαφορών που συντελούν στον κοινωνικό αποκλεισμό παιδιών προσχολικής ηλικίας (0-6 ετών) από περιθωριοποιημένα περιβάλλοντα, μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων πρακτικών που θα απευθύνονται σε ειδικούς προσχολικής αγωγής και φροντίδας, δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το πρόγραμμα «FRIENDESK – Foster Reception for Inclusive Educational Needs: Development of Educational Support for Kids».
Ειδικότερα, έχει δημιουργηθεί ένα ενοποιημένο σύστημα – το Hub&Spoke – σύμφωνα με το οποίο οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί προσχολικής αγωγής μπορούν να συνεργαστούν για να παρέχουν στα παιδιά και στις οικογένειές τους συμπεριληπτικές υπηρεσίες. Η Ηλιάνα Κωνσταντοπούλου, ψυχολόγος, ερευνήτρια του FRIENDESK στο ΚΜΟΠ, αναφέρθηκε στην ηλεκτρονική πλατφόρμα FRIENDESK που έχει δημιουργηθεί και η οποία περιέχει δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό για τους ειδικούς προσχολικής αγωγής. Όπως είπε, οι έξι θεματικές του προγράμματος βοηθούν τους επαγγελματίες προκειμένου να μπορούν να συμπεριλάβουν παιδιά από μειονοτικά/δυσμενή περιβάλλοντα και να ενισχύσουν την ένταξή τους στην εκπαίδευση.
Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο υπεύθυνος του προγράμματος, Επαμεινώνδας Κουταβέλης υπόβαθρο αποτέλεσε η Ευρωπαϊκή Έκθεση Προσχολικής Αγωγής και Φροντίδας – έκθεση Eurydice, 2019.
«Στην Ευρώπη, τα περισσότερα παιδιά ξεκινούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση περίπου στην ηλικία των 6 ετών. Σήμερα, 31 εκατομμύρια παιδιά, έως 6 ετών, ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δυνητικά μπορεί να χρησιμοποιήσουν υπηρεσίες προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας (ΠΕΦ). Ωστόσο, η καθολική πρόσβαση και η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών αυτών δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, ποιοτικές τέτοιες υπηρεσίες για παιδιά κάτω των 3 ετών, δεν είναι ακόμη διαθέσιμες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Κατά μέσο όρο, το 34% ή περίπου 5 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες. Μόνο επτά κράτη μέλη της ΕΕ (Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Λετονία, Σλοβενία, Φινλανδία και Σουηδία) καθώς και η Νορβηγία εγγυώνται θέση σε δημόσια δομή για κάθε παιδί από πολύ μικρή ηλικία (από 6 έως 18 μηνών). Στην Ευρώπη, οι περισσότερες οικογένειες πρέπει να καταβάλλουν δίδακτρα για παιδιά κάτω των 3 ετών», σημειώνει ο κ. Κουταβέλης.
Το πρόγραμμα FRIENDESK υλοποιείται από 8 οργανισμούς από 5 χώρες της Ευρώπης(Ιταλία – διαχειρίστρια χώρα του προγράμματος, Ελλάδα, Ρουμανία, Ισπανία και Βουλγαρία), με πολυετή εμπειρία στον τομέα του κοινωνικού αποκλεισμού και την εκπαίδευση παιδιών.
Στόχος του FRIENDESK είναι η δημιουργία ενός ενοποιημένου συστήματος που ονομάζεται Hub&Spoke και σύμφωνα με το οποίο οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί προσχολικής αγωγής μπορούν να συνεργαστούν για να παρέχουν στα παιδιά μια συμπεριληπτική και καθολική υπηρεσία.
Πρόκειται για ένα κέντρο εξυπηρέτησης για οικογένειες και παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικο-εκπαιδευτικού αποκλεισμού. Το κέντρο εξυπηρέτησης λειτουργεί σε φυσική μορφή στη Φλωρεντία (Ιταλία) και διαδικτυακά στην ιστοσελίδα του FRIENDESK μέσω της δημιουργίας «δωματίων» στα οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν πληροφορίες στους προαναφερθέντες τομείς. Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη εδώ: https://www.friendesk.eu/platform/
«Στα πρώτα στάδια του προγράμματος δημιουργήθηκε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για εκπαιδευτικούς και ειδικούς προσχολικής αγωγής ιδανικό για την επαγγελματική τους ανάπτυξη. Στόχος ήταν η ανάπτυξη ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού πακέτου, απευθυνόμενου στους ειδικούς προσχολικής ηλικίας και βασισμένο στις ανάγκες που αναγνωρίστηκαν από σχετική έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί», εξηγεί ο Επαμεινώνδας Κουταβέλης.
Η υλοποίηση του έργου ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2019 και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2022. Η πλατφόρμα του έργου, καθώς και το Hub στην Ιταλία, θα συνεχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες για τα επόμενα χρόνια. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος, αναμένεται να έχουν βελτιωθεί οι γνώσεις σχετικά με τις αιτίες και τις συνέπειες του κοινωνικού αποκλεισμού των παιδιών και των σχετιζόμενων εκπαιδευτικών κενών, να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και οι ικανότητες των εκπαιδευτικών και των επαγγελματιών παιδικής φροντίδας μέσω μίας θεωρητικής και πρακτικής προσέγγισης στον τομέα της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς, να υπάρχει ενεργός εμπλοκή των οικογενειών και των τοπικών κοινοτήτων μέσω συμπεριληπτικών εκπαιδευτικών προσεγγίσεων και πρωτοβουλιών βασιζόμενων σε κοινές αξίες και να υπάρχει καλύτερη κατανόηση από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των υπηρεσιών που είναι πραγματικά πολύτιμες για την αναχαίτιση του κοινωνικού αποκλεισμού των Παιδιών, καταλήγει ο κ. Κουταβέλης.
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Φ. Δουλγκέρη
