Oμιλία Δ. Μάντζου, εισηγητή ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής στο σ/ν ΥΕΘΑ για την τροποποίηση σύμβασης των RAFALE
Η σημερινή συζήτηση εξελίσσεται προφανώς στην τεταμένη στο στράτευμα ατμόσφαιρα που έχει διαμορφώσει η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. H κινητοποίηση στελεχών ενόπλων δυνάμεων που έγινε το Σάββατο, μία ακόμη κινητοποίηση, δίνει την εικόνα.
Το νομοσχέδιο προφανώς δεν εκλαμβάνεται από τους ίδιους τους ανθρώπους στο πεδίο ως μεταρρύθμιση ούτε ως αναβάθμιση, αλλά ως αδικαιολόγητη επίθεση, ως ανατροπή της σταδιοδρομίας και υποτίμηση της προσφοράς χιλιάδων στελεχών που υπηρέτησαν και υπηρετούν με αυταπάρνηση το στράτευμα.
Εμείς θα είμαστε στο πλευρό των ανθρώπων που στελεχώνουν τις ένοπλες δυνάμεις. Είναι ζήτημα εργασιακής αξιοπρέπειας και δικαιοσύνης αλλά και ζήτημα επιχειρησιακής αρτιότητας των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας.
Δεν θα κουραστούμε να λέμε ότι ναι η στρατιωτική δύναμη αποτροπής είναι όχι ο μόνος αλλά από τους πλέον καθοριστικούς συντελεστές ισχύος της χώρας. Όμως οι ένοπλες δυνάμεις δεν είναι μόνο τα όπλα, τα αεροπλάνα και οι φρεγάτες, αλλά κυρίως οι άνθρωποί τους. Που αξιώνουν αξιοπρεπείς μισθολογικές και βαθμολογικές συνθήκες, σταδιοδρομία, εκπαίδευση και αναγνώριση της προσφοράς τους.
Σε αυτήν την ατμόσφαιρα καλούμαστε να συζητήσουμε σήμερα. Και θα μου επιτρέψετε να τοποθετηθώ επί του πιεστηρίου, σε κάτι που έγινε μόλις χθες. Χθες στις 21:30 το βράδυ διαβιβάστηκε πρόσκληση και φάκελος στην Κοινοβουλευτική μας Ομάδα για συνεδρίαση της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συβάσεων της Βουλής για την έγκριση 866 εκ. ευρώ που θα συζητηθούν την Πέμπτη, αύριο. Χθες για αύριο. Άλλος ένας ευτελισμός των κοινοβουλευτικών διαδικασιών. Καλούμε τον ίδιο τον Πρόεδρο της Βουλής να επιληφθεί προσωπικά του ζητήματος και να διασφαλίσει την κοινοβουλευτική τάξη. Συγγνώμη, κ. Υφυπουργέ, χθες, πέντε ώρες που συνεδριάζαμε δεν μπορούσατε καν να αναφερθείτε στο ζήτημα;
Δεν είμαι ο αρμόδιος ελέγχου του Υπουργείου σας, αλλά μετέχω ως μέλος στην Επιτροπή. Πόσες φορές σας έχουμε πει, ο αρμόδιος συνάδελφος Μιχάλης Κατρίνης και όλοι μας, ότι δεν είναι δυνατό να βλέπετε την Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων ως μια τυπική διεκπεραίωση; Ως σφραγίδα; Πόσες φορές σας έχουμε ζητήσει ουσιώδη ενημέρωση; Δεν τη θέλετε τη συναντίληψη, δεν σας ενδιαφέρει. Είστε μόνο για τους τύπους και την επικοινωνία.
Και, έπειτα, θα έρθει πάλι ο κ. Υπουργός να μας λέει ότι είναι πάντα διαθέσιμος να μας ενημερώσει. Μα εδώ υπάρχει ειδική επιτροπή της Βουλής με αυτόν ακριβώς τον συνταγματικό ρόλο, την ενημέρωση της Εθνικής Αντιπροσωπείας για τις επιλογές εξοπλισμών και δεν τη σέβεστε.
Ποιον εμπαίζετε; Τη νοημοσύνη μας;
Δεν είναι δικά σας ούτε τα χρήματα ούτε οι δημόσιες πολιτικές. Δεσμεύουν τους πόρους του ελληνικού λαού, των πολιτών, για πολλά χρόνια.
Δεν αποφασίζετε για λογαριασμό σας ώστε να αποφασίζετε μόνοι σας.
Απαιτείται αναλυτική ενημέρωση και χρόνοι κατάλληλοι, ώστε να γίνεται ένας διάλογος σοβαρός, τεκμηριωμένος και αναλυτικός.
Για τον μηχανισμό SAFE
Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας δεν θεώρησε υποχρέωσή της να ενημερώσει την Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων της Βουλής για τον τελικό κατάλογο που η χώρα στέλνει για τα προγράμματα μέσω του δανεισμού SAFE, ζητήσαμε εδώ και πολλές ημέρες να υπάρξει σύγκληση της Επιτροπής Εξοπλιστικών της Βουλής ώστε να υπάρχει ενημέρωση να μας κοινοποιήσει και η πολιτική ηγεσία αλλά και η ΓΔΑΕ ποια προγράμματα ήταν αυτά, πώς έγινε και με ποια κριτήρια η επιλογή των προγραμμάτων και πώς αυτά «εναρμονίζονται» με τον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών, και με τις επιχειρησιακές ανάγκες. Υπήρξε σύγκληση του ΚΥΣΕΑ; Με θέμα το SAFE; Πότε; Ποιος ενέκρινε και πώς;
Θυμίζω ότι μιλάμε για έναν μηχανισμό, τον SAFE, τον οποίο η ίδια η Κυβέρνηση, δια του αρμόδιου Υπουργού, είχε σπεύσει να χαρακτηρίσει από μη σκόπιμο για τη συμμετοχή της Ελλάδας έως και «Κερκόπορτα» για τη συμμετοχή της Τουρκίας. Που εξαιτίας της αμφισημίας φτάσαμε να υποβάλουμε το δεύτερο χαμηλότερο αίτημα χρηματοδότησης -για άγνωστα προγράμματα ως σήμερα.
Και τώρα μας ελέγχει ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος -εμάς, το ΠΑΣΟΚ!- που εδώ ήμασταν και μέχρι τελευταία ώρα ρωτούσαμε αν θα συμμετάσχουμε.
Και που εξ αρχής αντιδράσαμε σε κάθε τόνο στην προοπτική συμμετοχής τους Τουρκίας -που ήδη σήμερα γίνεται μέσω ιδιωτικών συμπράξεων.
Εμάς ελέγχει. Μιλάμε για πολιτική παράνοια πλέον.
Για το σχέδιο νόμου για τα Rafale
Είναι το ίδιο αυτό ακριβώς πνεύμα που χαρακτήρισε και χαρακτηρίζει και τη διαδικασία που ακολουθείται για το σημερινό σχέδιο νόμου.
Και να αποσαφηνίσουμε κάτι επί της αρχής -για να προλάβουμε και βιαστικές και πρόχειρες αντιδράσεις. Εδώ δεν συζητούμε σήμερα εάν και κατά πόσον μας είναι αναγκαία τα RAFALE, αυτό είναι όχι μόνο αυτονόητο για εμάς, αλλά το έχουμε απαντήσει στον δέοντα χρόνο και το απαντούμε και σήμερα.
Το ΠΑΣΟΚ έχει στηρίξει έμπρακτα την επιχειρησιακή ετοιμότητα της Πολεμικής Αεροπορίας. Έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και έχει στηρίξει όλες τις αμυντικές συμφωνίες και τη μεγάλη πλειοψηφία των Εξοπλιστικών Προγραμμάτων.
Το ερώτημα όμως εδώ είναι με ποιους όρους θα γίνεται η υποστήριξή τους και ποιες συνέπειες θα έχει η επιλογή που προωθείται σήμερα από την Κυβέρνηση. Ποια θα είναι δηλαδή η φιλοσοφία για την εν συνεχεία υποστήριξη ενός τόσο κρίσιμου οπλικού συστήματος, όπως τα RAFALE;
Κατά πρώτον, ανακύπτει ένα σοβαρό ζήτημα όχι απλώς διαδικαστικό, αλλά ουσιαστικό: Ο θεσμικός ρόλος της Βουλής δεν μπορεί να παραγνωρίζεται ή να αγνοείται σε καμία περίπτωση. Η Βουλή οφείλει να έχει ουσιαστική δυνατότητα ελέγχου κρίσιμων τεχνικών και οικονομικών στοιχείων, δεν περιορίζεται ο ρόλος της στην εκ των υστέρων έγκριση.
Αλλά, συγγνώμη, ας δούμε το ιστορικό: αργά Παρασκευή προς Σάββατο κατατίθεται το σχέδιο σύμβασης τροποποίησης, μαθαίνουμε ότι Δευτέρα μεσημέρι πάμε σε Επιτροπή και γνωρίζουμε από τον προγραμματισμό της Διάσκεψης των Προέδρων θα συζητήσουμε στην Ολομέλεια, σήμερα Τετάρτη. Και όλα αυτά αφού γίνει ακρόαση φορέων και συζήτηση κατ’ άρθρον στην επιτροπή. Πενήντα μία ώρες διαδικασία συνολικά, χωρίς γνώση βασικών στοιχείων του σχεδίου -κρίσιμα παραρτήματα.
Αυτό τώρα το ονομάζουμε «καλή νομοθέτηση»; Νομοθέτηση αντάξια του αντικειμένου που συζητούμε; Είναι αυτή μια διαδικασία που προάγει τη διαβούλευση και τη συναντίληψη σε ζητήματα εθνικής προτεραιότητας ή το ακριβώς αντίθετο;
Αναρωτήθηκε ήδη από την αρμόδια επιτροπή ο εισηγητής μας Μιχάλης Κατρίνης αν είναι τεχνικά, χρονικά και ανθρώπινα δυνατόν μέσα σε λίγες ώρες να ψηφίσουμε και να συζητήσουμε με αυτούς τους όρους, μια Σύμβαση ύψους μισού δισεκατομμυρίου ευρώ;
Όταν -προσοχή- τα έγγραφα που τεκμηριώνουν και αιτιολογούν μια τέτοια δαπάνη δεν είναι σε γνώση μας. Αναφέρομαι, βεβαίως, στα Παραρτήματα, τα οποία δεν έχουν κοινοποιηθεί μαζί με το σχέδιο νόμου, την αιτιολογική έκθεση και την έκθεση του ΓΛΚ -τα οποία, ακόμη και αν είναι απόρρητα και το σεβόμαστε αυτό, έπρεπε με έναν τρόπο να παρουσιαστούν. Γνωρίζει το Υπουργείο Άμυνας ότι αυτό είναι διαδικαστικά εφικτό, δεν το έκανε. Προτίμησε μια fast track διαδικασία νομοθέτησης, εν κρυπτώ, ερήμην της Βουλής. Αξιολογείται και κρίνεται γι’ αυτήν την επιλογή.
Έτσι, λοιπόν, μαθαίνουμε από την αιτιολογική έκθεση ότι τα νέα παραρτήματα που προστίθενται στη σύμβαση αφορούν σε τεχνικές προδιαγραφές και εμπορικές προϋποθέσεις του προγράμματος, που εμείς καλούμαστε να εγκρίνουμε σήμερα, ενώ αυτές δεν γνωστοποιούνται στην Εθνική Αντιπροσωπεία. Το ίδιο συμβαίνει με κάθε άρθρο που τροποποιεί αντίστοιχο αριθμό άρθρων της σύμβασης 014Γ/2020.
Στο σχέδιο νόμου αναφέρεται αυτολεξεί ότι οτιδήποτε δεν ρυθμίζεται με τη σύμβαση follow on support συμπληρώνεται από τα ακόλουθα έγγραφα και γίνεται παραπομπή σε σειρά εγγράφων, στα οποία περιλαμβάνονται τα επίμαχα παραρτήματα που αφορούν σε ουσιώδη μέρη της σύμβασης και συμπληρωματικές υπηρεσίες. Αυτές οι υπηρεσίες, σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 4 θα πρέπει να θεωρούνται οριστικώς παραγγελθείσες, σύμφωνα με τους όρους των παραρτημάτων, που όμως εμείς δεν γνωρίζουμε τι περιλαμβάνουν. Δηλαδή, όλα αυτά θεωρούνται οριστικώς παραγγελθέντα σύμφωνα με όρους που αναφέρονται σε παραρτήματα που δεν είναι εις γνώσιν της Βουλής.
Ούτε καν οι προθεσμίες υλοποίησης δεν είναι γνωστές, διότι κι αυτές ορίζονται στα παραρτήματα. Πολύ περισσότερο δεν είναι σαφές το σύστημα διαμόρφωσης των τιμών. Υπάρχουν δεσμευτικές τιμές βάσης για τα αναλώσιμα σε μια σύμβαση 489 εκ. ευρώ; Υπάρχουν δεσμευτικοί πίνακες τιμών ή το Δημόσιο θα είναι εκτεθειμένο σε απρόβλεπτες χρεώσεις;
Γνωρίζουμε 16 σελίδες και αγνοούμε τις 170 σελίδες που περιέχουν όλη την ουσία σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο.
Δηλαδή, ειλικρινά, πώς και τι ψηφίζουμε; Καλές προθέσεις;
Κι όπως ρωτήσαμε και στην ακρόαση φορέων, αλήθεια, η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία, αν δεν γνώριζε τα παραρτήματα και τους όρους, θα υπέγραφε τη σύμβαση τροποποίησης; Και φυσικά η έντιμη απάντηση είναι πως φυσικά είναι προαπαιτούμενο πριν υπογράψεις να έχεις μελετήσει και να γνωρίζεις.
Πώς περιμένετε λοιπόν από εμάς να ψηφίσουμε χωρίς να γνωρίζουμε; Είναι τόσο απλό.
Δεύτερο σημείο, ο βαθμός εξάρτησης από εταιρείες και παρόχους εκτός Ελλάδας.
Στα παραρτήματα που κανείς δεν είδε διαμορφώνεται ένα ενιαίο προκαθορισμένο αυτοματοποιημένο τετραετές σχήμα υποστήριξης για κρίσιμες υπηρεσίες και παραδοτέα.
Εδώ και χρόνια, ρωτούμε με σαφήνεια τι θα συμβεί σε μια περίοδο κρίσης όταν η συντήρηση, οι επισκευές και οι κρίσιμες τεχνικές παρεμβάσεις θα εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από το εξωτερικό. Δηλαδή, πώς θα διασφαλιστεί η επιχειρησιακή διαθεσιμότητα αεροσκαφών σε περιόδους κρίσης όταν ακόμη και για την παραμικρή βλάβη όλες οι επισκευές θα πρέπει να γίνονται στο εξωτερικό, εν προκειμένω στη Γαλλία;
Διότι σήμερα διαπιστώνεται ότι και στη νέα Σύμβαση το μεγαλύτερο μέρος, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της υποστήριξης εξακολουθεί να αφορά τις ίδιες γαλλικές εταιρείες.
Σημείο τρίτο, η εθνική αμυντική βιομηχανία.
Έχουμε πει και πιστεύαμε ότι όλοι συμφωνούμε ότι η χώρα μας από απλός πελάτης και καταναλωτής θα έπρεπε να εξελιχθεί σε συμπαραγωγός και παραγωγός.
Η Κυβέρνηση μάλιστα απαντώντας στα αιτήματά μας δεσμεύτηκε για συγκεκριμένο ποσοστό 25% συμμετοχής ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στα νέα προγράμματα. Και σήμερα καλούμαστε να ψηφίσουμε αυτό το σχέδιο νόμου. Πού είναι οι περίφημες βιομηχανικές επιστροφές στα νέα προγράμματα, που κάθε φορά που έρχονται στη Βουλή τις ψάχνουμε και δεν τις βλέπουμε ούτε με μεγεθυντικό φακό;
Αλήθεια, δεν θα μπορούσε -δεν έπρεπε- να έχει συμφωνηθεί και να προβλέπεται σήμερα ότι η υποστήριξη αεροκινητήρων αεροσκαφών θα γίνεται εντός της χώρας, στην ΕΑΒ συγκεκριμένα, όπου υπάρχει ήδη σύμβαση με μία από τις τρεις εταιρείες που περιλαμβάνει η σύμβαση που συζητούμε; Αν δεν προβλέψουμε αντίστοιχες παροχές, πώς περιμένουμε να γίνει η περίφημη μεταφορά τεχνογνωσίας στην ελληνική αμυντική βιομηχανία, την οποία τόσο έχουμε ανάγκη; Πώς περιμένουμε γενικά να αναπτυχθεί αυτή η βιομηχανία, όταν όλα θα εξακολουθήσουν να συμβαίνουν στο εξωτερικό;
Και έπειτα η Κυβέρνηση μας μιλά για «αγαστή συνεργασία» με την ελληνική αμυντική βιομηχανία, ενώ οι ίδιοι οι φορείς αυτής της βιομηχανίας, η ΕΑΒ, ο ΣΕΚΠΥ και άλλοι το διαψεύδουν κατηγορηματικά: καμία ενημέρωση, καμία εμπλοκή, καμία συμμετοχή της εθνικής βιομηχανίας σε αυτό το πρόγραμμα. Από το 2021 πρώτη σύμβαση, 2022 τροποποίηση, φτάσαμε 2025 κι ακόμη δεν υπάρχει ούτε ελάχιστη δέσμευση για συμμετοχή της ΕΑΒ.
Επομένως, ναι, εμείς ως πατριωτικό προοδευτικό κόμμα, θεωρούμε ότι η χώρα, πράγματι, οφείλει να διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, δύναμη αποτροπής και άμυνας. Με την αυτονόητη, όμως, προϋπόθεση ότι όλες οι εξοπλιστικές δαπάνες θα συντελούνται με τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια και θα κατατείνουν στην πραγματική ενίσχυση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας και σε ένα σαφές, μετρήσιμο εθνικό αποτύπωμα.
Για όλους τους ως άνω λόγους, που εξηγήθηκαν από τον αρμόδιο εισηγητή και υπεύθυνο Τομέα Άμυνας της ΚΟ μας, Μιχάλη Κατρίνη, ήδη από την Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής δεν μπορεί να στηρίξει με τη θετική του ψήφο το συζητούμενο σχέδιο νόμου. Κι αυτή είναι στάση ευθύνης προς το δημόσιο συμφέρον, τα δημόσια οικονομικά και, εν τέλει, την ίδια τη θεσμική λειτουργία και αποστολή του Κοινοβουλίου.
