Ζαχαρώδης διαβήτης. Μια νόσος σιωπηλή, επικίνδυνη που μπορεί όμως να αποτελέσει και έναν σημαντικό σύντροφο ζωής. Η κλινική ψυχολόγος Δήμητρα Ζάφειρα με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Διαβήτη στις 14 Νοεμβρίου, μίλησε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων σαν ειδικός αλλά και σαν άτομο με ζαχαρώδη διαβήτη που εδώ και 29 χρόνια, όπως εκμυστηρεύεται, πορεύεται μαζί του συντροφικά και είναι περήφανη για όλα όσα έχει βιώσει.
«Ο διαβήτης συνέβαλε με ένα τρόπο μοναδικό στην ψυχοσυναισθηματική μου ανάπτυξη, στην ενδυνάμωση μου», εξηγεί η ψυχολόγος Δήμητρα Ζάφειρα και διευκρινίζει πως, «πολλές φορές λέω ότι μολονότι κανένας δεν είναι έτοιμος να τον υποδεχτεί, γίνεται μέρος της ζωής του. Δεν έγινε η ζωή μου, έγινε μέρος της ζωής μου και πολύ μεγάλο κομμάτι αυτού που είμαι σήμερα. Ο διαβήτης δεν είναι μόνο θέμα ιατρικής φροντίδας, αλλά και συνεχούς ψυχολογικής προσαρμογής. Απαιτεί μια συνεχή αυτοδιαχείριση πέρα από τις μετρήσεις ζαχάρου, την ινσουλίνη που πρέπει να κάνεις, τη διατροφή, τη δέσμευση σε ένα συστηματικό πρόγραμμα άσκησης, είναι απαιτητικός και πρώτα από όλα ψυχολογικά, γιατί μπορεί να δημιουργήσει κόπωση, εξουθένωση ή ενοχές, ειδικά όταν δεν τα καταφέρνεις, όταν τα αποτελέσματα δεν είναι ιδανικά. Έρχεσαι πολλές φορές αντιμέτωπος με το κομμάτι της αποτυχίας και της ανάγκης για τελειότητα. Άρα κι αυτό το δίπολο μέσα στον κάθε διαβητικό, θέλει διαχείριση και έχει πολύ ενδιαφέρον το πώς μετά παίρνει το παράδειγμα από αυτό το δίπολο και το εφαρμόζει και στην υπόλοιπη ζωή του, ένας άνθρωπος με διαβήτη».
Το σοκ η άρνηση και ο φόβος των πρώτων ημερών
Στην αρχή υπήρξε σοκ για μένα και δυσκολεύτηκα στην αποδοχή της διάγνωσης, επισημαίνει η κα Ζάφειρα, «η διάγνωση έγινε θεαματικά, αν και είχα τα συμπτώματα τα τρία Π την πολυουρία, την πολυφαγία, την πολυδιψία και την απώλεια βάρους, την κόπωση και την εξουθένωση, δεν μπορούσα να εντοπίσω τι συνέβαινε στο σώμα μου. Τελικά, έφτασα στο νοσοκομείο λίγο πριν το διαβητικό κώμα για να ξυπνήσω την άλλη μέρα και αφού μου είχαν βάλει ινσουλίνη στον ορό, και μου εξήγησαν ότι είμαι διαβητική ενημερώθηκα ότι θα χρειαστεί να κάνω ινσουλίνη για το υπόλοιπο της ζωής μου. Αυτός ήταν ο τρόπος που έγινε η ανακοίνωση της διάγνωσης. Ήμουν μικρή σε ηλικία. Αισθάνθηκα ότι όλη η ζωή μου και ό, τι είχα κατακτήσει μέχρι τότε, έχει ανατραπεί, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι 29 χρόνια μετά, θα σας έλεγα ότι είναι προς το καλύτερο 100%».
Η έλλειψη ενημέρωσης και η ανάγκη για αυτοδιαχείριση
Αναφερόμενη στην ενημέρωση που δέχτηκε για την ασθένεια που την ακολουθούσε σε όλη της ζωή είπε: «Η ενημέρωση, τα αναφέρω αυτό γιατί αφορούν στο κομμάτι φροντίδας του διαβήτη και ίσως πρέπει να το κοιτάξουν οι αρμόδιοι, έγινε με ένα φυλλάδιο. Μου το έφερε ένας άνθρωπος από το νοσοκομείο με την εικόνα ενός παππού έξω στο εξώφυλλο του φυλλαδίου, να κρατάει μια πορτοκαλάδα πάνω σε μία αιώρα και να λέει ότι η ζωή είναι. Όπως καταλαβαίνετε για ένα νέο κορίτσι, η εικόνα του παππού, δεν ήταν κάτι με το οποίο μπορούσε να ταυτιστεί. Αισθάνθηκα πάρα πολύ άσχημα τότε και προσπάθησα να πάρω εγώ τον έλεγχο της κατάστασης, άρα να ενημερωθώ να βρω πληροφορίες. Άρχισα να ρωτώ πράγματα, να ψάχνω να διαβάσω για να μπορέσω να εκπαιδευτώ στο κομμάτι του διαβήτη καλύτερα. Ακόμα και στο κομμάτι της ένεσης ινσουλίνης έγινε πάρα πολύ άβολα η εισαγωγή μου σε αυτό τον τρόπο φροντίδας του διαβήτη. Ήρθαν ξαφνικά και μου είπαν να σηκώσω το νυχτικό μου και να αφήσω μια βελόνα να καρφωθεί στην κοιλιά μου. Δεν είχα καταλάβει ότι αυτό μετά θα έπρεπε να το κάνω σε όλη μου τη ζωή», σημειώνει.
Η ψυχολογική διάσταση του διαβήτη
Όλα αυτά στην αρχή φαινόντουσαν πάρα πολύ δραματικά, όπως σημειώνει η κα Ζάφειρα και σε μένα και στο περιβάλλον μου. Η πρώτη αντίδραση ήταν άγχος. Φαινόταν από τον τρόπο που κοιμόμουν ή δεν κοιμόμουνα είχα μία σχετική άρνηση. Είχα θυμό και είχα και πάρα πολύ μεγάλο φόβο. Τον οποίο για να προστατεύσω την οικογένειά μου απέφευγα να το εκδηλώσω. Το ίδιο έκανε και η οικογένεια. Τι συνέβη λοιπόν τότε και το βλέπω σαν ειδικός. Τη στιγμή που νιώθεις ότι η ζωή αλλάζει για πάντα ή ότι χάνεις τον έλεγχο πάνω στη ζωή σου, να υπήρχε μία φροντίδα για τη συναισθηματική διαχείριση όλων εκείνων των συναισθημάτων που συνοδεύουν τη διάγνωση, η οποία σχεδόν για όλους τους διαβητικούς τύπου ένα, είναι κατακλυσμιαία και απροσδόκητη».
«Είναι πολύ σημαντικό επίσης να σας αναφέρω ότι στα μετέπειτα χρόνια αντιμετώπισα τον διαβήτη σαν έναν άνθρωπο που ταυτόχρονα μεγάλωνα και εγώ μαζί του. Τώρα που ο διαβήτης μου είναι 29 χρονών, γνωρίζω ότι πέρασε όλα τα στάδια της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης που περνάει ένας άνθρωπος. Τον πρώτο χρόνο είναι αρκετά εξαρτημένος από τους άλλους, δεν ξέρει καν να περπατήσει μόνος του, άρα χρειάζεσαι αυτό που λέμε πολύ στενή ιατρική φροντίδα, συμβουλές. υποστήριξη από το οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό και φιλικό δίκτυο. Σιγά σιγά κάνει τα πρώτα του βήματα, εκεί κάνει και λάθη στα πρώτα βήματα εκεί που το παιδί γύρω στα τρία χρόνια μαθαίνει να λέει όχι, αρχίζει και ο διαβήτης να αντιστέκεται, (εννοώ η συμπεριφορά μας απέναντι στο διαβήτη και σε αυτά που απαιτεί). Μετά αρχίζει μια καλύτερη περίοδος προσαρμογής και μετά μπαίνουμε μαζί με το διαβήτη και σε άλλες αγωνίες. Πώς μας βλέπουν οι άλλοι και ότι πάντα αισθανόμαστε διαφορετικά», υπογραμμίζει.
Από την αίσθηση της διαφορετικότητας στην ενδυνάμωση
«Ο διαβήτης, μολονότι ειδικά στα παιδιά και στους εφήβους μπορεί να συμβάλει στο να τα κάνει να νιώθουν διαφορετικά με έναν αρνητικό τρόπο, θα σας πω ότι είχα την τύχη με τον τρόπο που το μεταβόλισα, να ενισχύσει την αυτοεικόνα και την αυτοπεποίθησή μου», σημειώνει η ψυχολόγος και εξηγεί πως, «τα πάντα είναι θέμα διαχείρισης. Είναι αυτό που λέμε δεν έχει να κάνει με το τι συμβαίνει στη ζωή σου, αλλά με το πώς απαντάς σε αυτό. Σαν ειδικός, θα σας πω ότι είδα και μιλώντας και με άλλα παιδιά αυτό ήταν πολύ βοηθητικό».
Είναι πολύ σημαντική η συμπαράσταση από ανθρώπους που βιώνουν την ίδια κατάσταση, επισημαίνει. «Με βρήκαν άλλοι διαβητικοί και αυτοί μου έλυσαν το μυστήριο για το διαβήτη. Με βοήθησαν στο αίσθημα μοναξιάς ή απομόνωσης που μερικές φορές δημιουργεί μια τέτοια διάγνωση. Είδα λοιπόν ότι και οι σχέσεις γονέα παιδιού ή με το σύντροφο, μπορούν να επιβαρυνθούν από υπερβολική φροντίδα ή ένταση. Συχνά δεν κατανοούν πόσο απαιτητικός είναι ο διαβήτης και αυτό δημιουργεί μοναξιά ή απομόνωση. Για μένα ένα πολύ σοβαρό κριτήριο, το αν κάποιος τρέφει θετικά συναισθήματα για μένα και είναι άξιος και ικανός να σταθεί δίπλα μου, όχι για να λύσει αυτό το θέμα δεν είναι δική του ευθύνη, αλλά για να είναι βοηθητικός και σε αυτό το κομμάτι της ζωή μου.
Η προσαρμογή ως δια βίου άσκηση
Ως κλινική ψυχολόγος του ειδικού δημοτικού σχολείου Τυφλοκωφών και του ειδικού νηπιαγωγείου Τυφλών, που έχει ασχοληθεί ενεργά με άτομα που αντιμετωπίζουν ανάλογες προκλήσεις στη ζωή τους, ειδικά σε μικρές ηλικίες, η Δήμητρα Ζάφειρα, τονίζει πως, «η μεγάλη πρόκληση σε παιδιά, είναι ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και προστασίας. Κι αυτό είναι δύσκολο γιατί όπως καταλαβαίνετε, οι γονείς αγωνιούν και το παιδί θέλει ελευθερία και για αυτό είναι φτιαγμένο για να βαδίσει μόνο του. Θα πρέπει τα παιδιά να στρέψουν την προσοχή τους και οι γονείς σε ομάδες παιδιών ή εφήβων με διαβήτη. Μπορούν να μιλήσουν στο γιατρό τους ή να αναζητήσουν σχετικές ομάδες ή ομάδες γονέων όπου εκεί μπορεί να μοιραστούν εμπειρίες και πρακτικές λύσεις για πάρα πολλά πράγματα και κυρίως για να μην είναι μόνοι τους. Μετά από τόσα χρόνια που έχω μεγαλώσει και εγώ σαν ειδικός και σαν άνθρωπος με διαβήτη, το μεγαλύτερο σχολείο, μάθημα του διαβήτη είναι ότι η προσαρμογή σε όλες τις δυσκολίες δεν είναι στιγμιαία, ποτέ δεν ξέρεις πόση δύναμη έχεις μέχρι να χρειαστεί να την ψάξεις. Η προσαρμογή στις δυσκολίες είναι μια συνεχής διαδικασία που θα χρειαστεί να αλλάξεις πολλές φορές τα βήματά σου και αυτή θα είναι η νίκη πάνω στη ζωή σε όλες τις δυσκολίες. Κάθε απώλεια, κρύβει μέσα της, μια αλλαγή και κάθε αλλαγή μερικές φορές απαιτεί και μια απώλεια. Εγώ με τον διαβήτη μου συνεχίζω δια βίου και ελπίζω να με σεβαστεί όπως τον σέβομαι κι εγώ μέχρι τώρα».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
