Πριν από λίγες ημέρες, η υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας — μιας χώρας που δέχεται σταθερές απειλές από τη Ρωσία — υπενθύμισε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν και το καθεστώς του παραβιάζουν την Τελική Πράξη του Ελσίνκι, τη συμφωνία που έθεσε τις βάσεις της ειρήνης και των συνόρων στην Ευρώπη.
Η αντίδραση της Μόσχας δεν άργησε. Και η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, ανέλαβε να «απαντήσει» συνολικά στη Δύση. Με ύφος κατηγόρου, επικαλέστηκε δέκα «παραβιάσεις» του Ελσίνκι από τη Δύση — φτάνοντας μέχρι την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, και αποδίδοντας την ευθύνη… στην Ελλάδα. Η δήλωση αυτή δεν ήταν απλώς ηλίθια ή έστω ατυχής. Ήταν αποκαλυπτική — για μια διαχρονική πολιτική που κρύβεται πίσω από τα λόγια περί
Η αναφορά της Ζαχάροβα θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με μια απλή ανάγνωση των χρονολογιών:
Η Τελική Πράξη του Ελσίνκι υπογράφηκε το 1975, έναν χρόνο μετά την εισβολή της Τουρκίας. Επομένως, πώς είναι δυνατόν να παραβιάστηκε μια συνθήκη… που ακόμη δεν υπήρχε;
Η άγνοια θα ήταν συγγνωστή. Η επιλεκτική μνήμη όμως, όχι. Γιατί, το 1974, η Σοβιετική Ένωση δεν καταδίκασε ποτέ την εισβολή. Μιλούσε για «εξωτερική επέμβαση» και απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη λέξη «εισβολή». Ήταν επίσης απούσα από τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που καταδίκαζαν την Τουρκία. Αυτό δεν λέγεται καν «ουδετερότητα». Λέγεται φιλοτουρκισμός.
Μια διαχρονική στάση
Η στάση αυτή δεν ήταν μεμονωμένη. Η Μόσχα, από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, στήριξε τον Κεμάλ Ατατούρκ στην προσπάθειά του να εξαλείψει τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας.
Στις διεθνείς διασκέψεις ζητούσε επίμονα να παραχωρηθούν τα Δωδεκάνησα στην Τουρκία και, όταν δεν το πέτυχε, άνοιξε τη συζήτηση για «αποστρατικοποίηση» — μια ρητορική που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Το 1974, αντί να σταθεί στο πλευρό της Κύπρου, ενθάρρυνε τον Μακάριο σε κινήσεις απομονωτισμού. Τότε απέκτησε και τα προσωνύμια «κόκκινος παπάς» και «Κάστρο της Μεσογείου».
Ακόμη και μετά την εισβολή, το ΚΚΣΕ απαγόρευε στο ΑΚΕΛ να μιλήσει για τουρκική ευθύνη, ενώ κάθε διμερής ανακοίνωση με τη Λευκωσία περνούσε από ρωσικό «φίλτρο» για να μην ενοχλήσει την Άγκυρα.
Από το σχέδιο Ανάν στο Κραν Μοντανά
Η ίδια γραμμή συνεχίστηκε και μετά τη Μεταπολίτευση. Κάθε προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού — από το σχέδιο ΗΠΑ–Καναδά–Βρετανίας το 1978 έως το σχέδιο Ανάν το 2004 — υπονομεύθηκε από τη Μόσχα.
Το ίδιο συνέβη και στο Κραν Μοντανά το 2017, όταν για πρώτη φορά υπήρχε πραγματική πιθανότητα συμφωνίας: επιστροφή Αμμοχώστου και Μόρφου υπό κοινή διοίκηση, αποχώρηση στρατευμάτων, αποκατάσταση περιουσιών.
Όμως, πίσω από τις διαφωνίες, υπήρχε πάντα ο ρωσικός παράγοντας.
Ο τότε πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, με γνωστές σχέσεις στη Μόσχα, ενώ αρχικά αποδέχτηκε το σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, υπαναχώρησε στη συνέχεια. Το ίδιο κι ο Έλληνας υπουργός του Τσίπρα, ο Νίκος Κοτζιάς. Μια ιστορική ευκαιρία χάθηκε, με το αρτιότερο σχέδιο που υπήρξε ποτέ, στο τραπέζι και την Τουρκία συγκαταβατική.
Οι μύθοι του «ξανθού γένους»
Όλα αυτά δεν είναι λεπτομέρειες για ιστορικούς. Είναι συνέχεια μιας σταθερής ρωσικής πολιτικής: της επιλογής να σταθεί δίπλα στην Τουρκία, όχι στην Ελλάδα. Την επιλογή να έχει πρόσβαση στη Μεσόγειο με κάθε τρόπο.
Κι όμως, στην ελληνική και κυπριακή κοινωνία, εξακολουθούν να υπάρχουν φωνές που επιμένουν να θεωρούν τη Ρωσία «ομόδοξη σύμμαχο», «προστάτιδα» ή «αδελφή χώρα». Η Ιστορία όμως έχει καταγράψει ακριβώς το αντίθετο.
Η αλήθεια πίσω από τα λόγια
Η τοποθέτηση της Ζαχάροβα δεν είναι απλώς ένα ατυχές επικοινωνιακό λάθος. Είναι καθρέφτης μιας βαθύτερης, διαχρονικής αντίληψης: ότι η Ρωσία δεν έχει φίλους, έχει μόνο συμφέροντα. Και όταν αυτά ταυτίζονται με της Τουρκίας, η Μόσχα δεν διστάζει στιγμή.
Πίσω από τα συνθήματα περί «παραδοσιακών δεσμών» και «κοινής πίστης», πίσω από Μοναστήρια και …πονηρούς πολιτευτές κι επιχειρηματίες, βρίσκεται η Ρωσία που εξυπηρετεί τον εαυτό της — όχι την Ελλάδα, ούτε την Κύπρο. Η Ιστορία το έχει αποδείξει επανειλημμένα.
Όσο όμως εμείς συνεχίζουμε να πιστεύουμε στους μύθους του «ξανθού γένους», τόσο θα παραμένουμε αιχμάλωτοι μιας ψευδαίσθησης που εξυπηρετεί μόνο εκείνους που την καλλιεργούν.
Η Ρωσία δεν υπήρξε ποτέ αληθινός φίλος και σύμμαχος του ελληνισμού.
Υπήρξε — και παραμένει — ένας ψυχρός σύμμαχος της ευκαιρίας. Κι η Ζαχάροβα, μας το θύμισε, ξεπλένοντας την Τουρκία…
Κάτι τελευταίο. Ο εγχώριος …πουτινισμός σιωπά…
Είναι πολλά τα ρούβλια… Άρη!
