Εδώ και χιλιάδες χρόνια, η ανθρωπότητα αναζητά απαντήσεις για την προέλευση του Σύμπαντός μας και για το πώς η Γη, ο Ήλιος και οι άλλοι πλανήτες δημιουργήθηκαν. Το πρωτοποριακό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST), που εκτοξεύθηκε πριν από σχεδόν δυόμισι χρόνια, αποκαλύπτει πολύ περισσότερες πληροφορίες για το σύμπαν και την ιστορία του από όσα ξέραμε μέχρι τώρα και η αστροφυσικός Τζεϊχάν Καρτάλτεπε είναι μια από τους πρώτους επιστήμονες που επεξεργάστηκαν τα σημαντικά αυτά δεδομένα.
«Το JWST έχει αλλάξει εντελώς την κατανόησή μας για τους γαλαξίες και την εξέλιξή τους. Έχει κάνει εκπληκτικές νέες ανακαλύψεις. Τώρα γνωρίζουμε περισσότερα για τους γαλαξίες στο πολύ πρώιμο σύμπαν, ότι αναπτύχθηκαν γρήγορα, φιλοξενούν συχνά υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες και έχουν μεγάλη ποικιλία δομών», εξηγεί η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Για την έρευνα του πρώιμου σύμπαντος με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου JWST, η αστροφυσικός, αναπληρώτρια καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Πολυκυματικής Αστροφυσικής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Ρότσεστερ, Τζεϊχάν Καρτάλτεπε (Jeyhan Kartaltepe) θα μιλήσει στο φετινό «Athens Science Festival», την Κυριακή 21 Απριλίου, στις 7.15 μ.μ., στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων.
Η έρευνα της κ. Καρτάλτεπε επικεντρώνεται στον σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξιών. Είναι επικεφαλής ερευνήτρια στο πρόγραμμα «Cosmic Evolution Early Release Science Survey» (CEERS), που μελετά πώς σχηματίστηκαν μερικοί από τους πρώτους γαλαξίες, όταν το σύμπαν ήταν λιγότερο από το 5% της σημερινής του ηλικίας, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που είναι γνωστή ως «Εποχή επαναϊονισμού», αλλά και πώς εξελίχθηκαν οι γαλαξίες από τότε μέχρι σήμερα.
Τι γνωρίζουμε μέχρι τώρα για τη δημιουργία του σύμπαντος, ρωτάμε την Τζεϊχάν Καρτάλτεπε. «Γνωρίζουμε ότι το σύμπαν ξεκίνησε με τη Μεγάλη Έκρηξη και ότι το πολύ πρώιμο σύμπαν ήταν μια καυτή, πυκνή, σε μεγάλο βαθμό ομοιόμορφη σούπα κυρίως υδρογόνου, με λίγο ήλιο. Τα πρώτα αστέρια και οι γαλαξίες σχηματίστηκαν από εκείνο το υλικό και το JWST μας βοηθάει να μάθουμε πώς έμοιαζαν αυτά τα πρώτα αστέρια και οι γαλαξίες», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Υπάρχουν, ωστόσο, πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμη», προσθέτει, «όπως το πώς ήταν αυτά τα πρώτα αστέρια, πώς οι πρώτες μαύρες τρύπες μπόρεσαν να σχηματιστούν και να αναπτυχθούν γρήγορα και πώς ήταν τα περιβάλλοντα των πρώτων γαλαξιών. Αυτές οι ανοιχτές ερωτήσεις είναι αυτές που το JWST θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε!».
Επιπλέον, η σπουδαία αστροφυσικός είναι συνεπικεφαλής στην έρευνα «COSMOS-Web», που επιλέχθηκε ως το μεγαλύτερο πρόγραμμα παρατήρησης κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του διαστημικού τηλεσκοπίου «James Webb». Η διεθνής ομάδα επιστημόνων που συμμετέχει στο πρόγραμμα αυτό επιχειρεί τη χαρτογράφηση των πρώτων δομών του σύμπαντος σε μια μεγάλη περιοχή γνωστή ως «Cosmos field».
«Ο στόχος του COSMOS-Web είναι να χαρτογραφήσει μια μεγάλη περιοχή του ουρανού, ώστε να μπορέσουμε να μελετήσουμε τη μεγάλης κλίμακας δομή του Σύμπαντος και συγκεκριμένα τα περιβάλλοντα γύρω από τους πρώτους γαλαξίες. Για να γίνει αυτό, παίρνουμε πολλές εικόνες σε μια μεγάλη περιοχή και στη συνέχεια τις ενώνουμε μεταξύ τους για να δημιουργήσουμε μια μεγάλη εικόνα. Ως αποτέλεσμα, αυτή είναι η μεγαλύτερη περιοχή του ουρανού που ερευνά το JWST», επισημαίνει η κ. Καρτάλτεπε.
Έχοντας διανύσει μια σημαντική πορεία στη μελέτη του Διαστήματος μέχρι σήμερα, η ίδια θυμάται από μικρή την αγάπη της για την Αστροφυσική. «Κάτι σχετικά με τα μεγάλα άγνωστα ερωτήματα του Σύμπαντος, τα εξωτικά αντικείμενα και τα επιστημονικά θέματα, με τράβηξαν πραγματικά», περιγράφει. Δεν είχε ιδέα, όμως, τι σήμαινε να είσαι πραγματικά αστροφυσικός, «μέχρι που πήγα στο προπτυχιακό πρόγραμμα και είχα την πρώτη μου ερευνητική εμπειρία. Ερωτεύτηκα την έρευνα, τη διαδικασία να κάνεις επιστήμη, τον ενθουσιασμό τού να παίρνεις τα δικά σου δεδομένα και να αναλύεις τα αποτελέσματα και την ανεξαρτησία της δουλειάς».
Επιπλέον, συνεχίζει, «το να είμαι καθηγήτρια είναι η δουλειά των ονείρων μου. Περνάω τον χρόνο μου να σκέφτομαι και να συζητώ για την Αστροφυσική, να δουλεύω με καταπληκτικούς συναδέλφους από όλο τον κόσμο και να διδάσκω μαθήματα». «Ένα από τα πράγματα που μου φέρνουν τη μεγαλύτερη χαρά είναι η συνεργασία με τους φοιτητές της ερευνητικής μου ομάδας. Εκεί νιώθω ότι έχω την ευκαιρία πραγματικά να δημιουργήσω αντίκτυπο», καταλήγει.
Σ.Σ. Επισυνάπτεται φωτογραφία της Τζεϊχάν Καρτάλτεπε. Επίσης, επισυνάπτεται φωτογραφία από την πρώτη εποχή των παρατηρήσεων του προγράμματος «COSMOS-Web», όπου φαίνονται συγκεκριμένοι γαλαξίες που παρατηρήθηκαν μέσα από τα πρώτα δεδομένα. Image credit: COSMOS-Web/Kartaltepe, Casey, Franco, Larson, et al./RIT/UT Austin/CANDIDE
ΑΠΕ-ΜΠΕ
