«Η ανάγκη μεταβολής της “παρά φύσιν” διατροφικής μας συμπεριφοράς και γενικότερα του τρόπου ζωής των ανθρώπων, καθίσταται ολοένα και πιο επιτακτική», με την διαπίστωση αυτή, αποτέλεσμα μελετών, στοιχείων και ερευνών, ο διδάκτωρ Ιατρικής και διδάκτωρ Θεολογίας, πλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού ιατρός Ηλίας Μαζοκοπάκης, μίλησε στο ΑΠΕ ΜΠΕ για τις μελέτες του και συγγραφή δύο βιβλίων, που βοηθούν στην κατανόηση μέσω της ιατρικής και θεολογικής προσέγγισης δύο διδακτικών διατροφικών γεγονότων που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της σαραντάχρονης οδοιπορίας των Ισραηλιτών στην άγονη και άνυδρη έρημο, προς τη Γη της Επαγγελίας.
Συγκεκριμένα, της «θαυματουργικής χορήγησης του Μάννα από τον Θεό» και του «θανάτου των Ισραηλιτών, οι οποίοι κατανάλωσαν υπερβολική ποσότητα κρέατος ορτυκιών».
Ζούμε σε μία εποχή η οποία, σύμφωνα με τον κ. Μαζοκοπάκη, χαρακτηρίζεται από την αφθονία των υλικών αγαθών, σε μία εποχή θεοποίησης των τροφών, διατροφικής ασυδοσίας «…όπου ζούμε για να τρώμε και δεν τρώμε για να ζούμε και όπως πλέον είναι επιστημονικά διαπιστωμένο, είναι συνεχώς αυξανόμενη, η συχνότητα των καρδιαγγειακών, νεοπλασματικών, μεταβολικών και αυτοάνοσων νοσημάτων τα οποία σχετίζονται με τη διατροφή και τις διαιτητικές διατροφικές συνήθειες του σύγχρονου ανθρώπου».
Ο δόκτωρ Μαζοκοπάκης, μετά από μία κοπιαστική όπως τη χαρακτηρίζει έρευνα, σχετικά με το Μάννα και την ορτυκοφαγία, με στόχο τη θεολογική και ιατρική προσέγγιση σε γραφές και στοιχεία από την Παλαιά Διαθήκη, τονίζει μέσω των δύο βιβλίων του, την ζωηρή όπως τη χαρακτηρίζει, προσπάθεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας, για την υιοθέτηση μίας σύμφωνης με τη φύση διατροφικής συμπεριφοράς των ανθρώπων: «…απαλλαγμένης από ηδονικά κίνητρα, εθισμούς, αυτοκαταστροφικές υπερβολές, που σέβεται το φυσικό περιβάλλον, τα έμβια όντα του, ώστε μεταξύ άλλων να ενισχυθεί η προσπάθεια του ανθρώπου να οδηγηθεί αφενός στην τελειότητα αλλά και να είναι πάντα έτοιμος για κάθε καλό έργο».
Άλλωστε, όπως σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ, και ο απόστολος Παύλος είχε αναφέρει και είναι διατυπωμένο στις γραφές ότι: «Ολόκληρη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη για τη διδασκαλεία της αλήθειας για τον έλεγχο της πλάνης, τη διόρθωση των λαθών, τη διαπαιδαγώγηση σε μία ζωή όπου ο άνθρωπος θα μπορεί να πορευθεί ακέραιος».
Όπως υποστηρίζει, η μελέτη της Παλαιάς Διαθήκης και η έρευνα πονημάτων, τον οδήγησαν στο συμπέρασμα πως: «Η θαυματουργή χορήγηση του ΜΑΝΝΑ στους Ισραηλίτες επί σαράντα έτη και η θανατηφόρος ορτυκοφαγία αποτελούν διδάγματα μεταξύ άλλων, για τις οδυνηρές συνέπειες παθών όπως η φιληδονία, η φιλαυτία, η πλεονεξία, η γαστριμαργία, αλλά και διδάγματα ορθής διατροφικής συμπεριφοράς». Κάνει λόγο μάλιστα, για περιγραφή στις γραφές και αναφορές σε μελέτες, μίας παθολογικής διατροφικής συμπεριφοράς των καταπονημένων Ισραηλιτών έναντι του θαύματος του θεόσταλτου ΜΑΝΝΑ, και του περιστασιακού θαύματος, αυτού των ορτυκιών, τα οποία έστειλε ο θεός μετά από αίτημα τους, συμπεριφορά που αφορά σύμφωνα με τον κ. Μαζοκοπάκη, κυρίως σε διατροφικούς γογγυσμούς, υποτίμηση, «κατάχρηση» και «παράχρηση» τροφής.
Το Μάννα, ήταν η θεόσταλτη τροφή που συντηρούσε τον περιούσιο λαό του Θεού στην έρημο, στην πορεία του προς τη γη της επαγγελίας χωρίς αυτός να κοπιάσει. Αποτελούσε για τους Ισραηλίτες, την κύρια τροφή τους. Ήταν η αναγκαστική τους διατροφή για να μην πεθάνουν στην άγονη έρημο από ασιτία, αλλά και ένα από τα παιδαγωγικά μέσα που χρησιμοποίησε σύμφωνα με τις γραφές ο θεός, για να τους δοκιμάσει, να τους προγυμνάσει στην υπακοή και να τους αποτρέψει από την πλεονεξία και την υπερφαγική συμπεριφορά, διδάσκοντας τους ταυτόχρονα πως «οκ π᾿ άρτο μόνο ζήσεται ο άνθρωπος». Το ΜΑΝΝΑ όπως εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Μαζοκοπάκης, «…ήταν πλήρης και επαρκής τροφή, που με την καθημερινή ποσότητα, του ενός γομόρ, δηλαδή περίπου τεσσάρων κιλών, μπορούσε να καλύψει θρεπτικές και ενεργειακές ανάγκες των Ισραηλιτών».
Παρά τις επιστημονικές προσπάθειες ταύτισης του βιβλικού Μάννα με διάφορες φυσικές ουσίες (π.χ. σακχαρούχο έκκριμα διαφόρων φυτών, λειχήνες, τρούφες υπόγειων μυκήτων, σπειρουλίνα), καμία από αυτές, σύμφωνα με τον κ. Μαζοκοπάκη, δεν μπορεί να ταυτιστεί απόλυτα με το Μάννα, «…καθώς δεν διαθέτει πλήρως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, σχετικά με ποσότητα, διάρκεια χορήγησης, μαγειρέματος, γευστικές μεταβολές του, σύμφωνα με την επιθυμία κάθε ατόμου».
Οι Ισραηλίτες στην έρημο, είχαν αποκτήσει χρόνιο στρες, αντιδρούσαν και γόγγυζαν εναντίον του Μωυσή και του Ααρών νοσταλγώντας τον παλαιό τρόπο ζωής τους στην Αίγυπτο. Αναζήτησαν απολαύσεις και γεύσεις όπως αυτές που κατανάλωναν στην Αίγυπτο και ζήτησαν, επιθύμησαν κλαίγοντας, τη βρώση, κρέατος προκειμένου να βιώσουν μέσα από την κατανάλωση του, την αισθητηριακή ηδονή που για χρόνια είχαν στερηθεί.
Ο θεός τους έδωσε τη δυνατότητα να τραφούν και με ορτύκια, όμως οι Ισραηλίτες, ξέφυγαν της φυσιολογικής κατανάλωσης, με αποτέλεσμα το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων. Αναφέρει ο κ. Μαζοκοπάκης ότι: «Ιατρικώς η πιθανότερη αιτία θανάτου θεωρείται η επιδημία τροφιμογενούς νοσήματος στο πλαίσιο υπερβολικής κατανάλωσης μολυσμένου κατά τη διαδικασία μάλλον της ωρίμανσης, παρασκευής, ή συντήρησης, από λοιμογόνο παράγοντα κρέατος ορτυκιών», λέγοντας παράλληλα ότι: «Η αιτία θανάτου αυτή, αναδεικνύει την αξία και σπουδαιότητα τήρησης των κανόνων υγιεινής των τροφίμων κατά τη μεταχείριση και συντήρησης τους από τους καταναλωτές διαχρονικά».
Όπως εξηγεί, η συμπεριφορά των Ισραηλιτών τόσο σχετικά με το Μάννα όσο και με την Ορτυκοφαγία: «Αντανακλά ουσιαστικά τη διατροφική στάση του μεταπτωτικού ανθρώπου, που υποδουλωμένος στις αισθήσεις του, προσκολλημένος στα υλικά αγαθά και κυριευμένος από στρες και ποικίλα ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα, αναζητά τη βίωση όχι του θεού, αλλά της ηδονής μέσα από την κατανάλωση υπερβολικής ή και εύγευστης τροφής, προκειμένου να ικανοποιήσει όχι τη βιολογική του πείνα, αλλά τη “συναισθηματική” του πείνα και υπαρξιακή ένδεια». Το μήνυμα του ιατρού και δόκτορα της Ιατρικής και Θεολογίας κ. Μαζοκοπάκη προς όλους τους πολίτες είναι όπως τόνισε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι: «Η διατροφική συμπεριφορά που έχει ως κίνητρο την επίτευξη της ηδονής, μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, στην εμφάνιση ποικίλων νοσημάτων και κατ’ επέκταση στο θάνατο τόσο ψυχικό όσο και σωματικό. Αυτό εξάλλου υποδηλώνει και η ονομασία του τόπου που θάφτηκαν οι γαστρίμαργοι Ισραηλίτες που υποτίμησαν το θεόσταλτο Μάννα, η οποία είναι σύμφωνα με τις γραφές: “Μνήματα επιθυμίας”».
Τονίζει μάλιστα ότι, το γεγονός της θανατηφόρου ορτυκοφαγίας στην έρημο, δεν καταδικάζει την κρεατοφαγία, αλλά δείχνει τα αποτελέσματα της γαστριμαργίας, της κατάχρησης. «Άλλωστε τόσο στην Αγία Γραφή όσο και στην Εκκλησιαστική Γραμματεία, η βρώση του κρέατος ορίζεται ως ένα από τα μέσα που έθεσε ο θεός στη διάθεση του ανθρώπου. Όμως, το γεγονός της θανατηφόρου ορτυκοφαγίας στην έρημο αναδεικνύει περίτρανα τη δυαδική σχέση αισθητηριακής ηδονής και οδύνης, που διέπει την κατάχρηση και παράχρηση της τροφής και γενικότερα των υλικών αγαθών. Όπως εξήγησε στο ΑΠΕ ΜΠΕ, στην ορθόδοξη πατερική διδασκαλία η τροφική ηδονή και ευφορία, που αφορά και βασίζεται στην βιολογική πείνα, δεν καταδικάζεται διότι είναι αποτέλεσμα βιολογικής ανάγκης και αφορά στη παραγωγή ντοπαμίνης από τον οργανισμό. «Στην ορθόδοξη πατερική διδασκαλία καταδικάζεται η παράχρηση της τροφής, η κατάχρηση της και είναι γνωστή η ρήση ότι, το σώμα έχει ανάγκη από τροφή και όχι από γαστρική απόλαυση. Έχει ανάγκη από λιτότητα και όχι από αφθονία».
Στα συγγραφικά του πονήματα και μελέτες ο κ. Μαζοκοπάκης αναφέρει πως, ο άνθρωπος δεν καλείται να καταναλώσει αλλά να κοινωνήσει, να μεταλάβει τα υλικά αγαθά. «Καταναλώνω και αναλώνω, σημαίνει, ότι εξαντλώ τα υλικά αγαθά μέχρι τέλους, τα εξαφανίζω, χωρίς κανένα αντίκρισμα στην αιωνιότητα. Απεναντίας, μεταλαμβάνω σημαίνει πως ο άνθρωπος μετέχει στην υλική δημιουργία ως κοινωνός, αρνούμενος να υποταχθεί σε μία τυφλή ενστικτοκρατία.
Η κατανάλωση απομονώνει ενώ αντίθετα η κοινωνία, η μετάληψη, ενώνει». Ο δόκτορας κ. Μαζοκοπάκης, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ως Ιατρός και Θεολόγος, ως ερευνητής, μελετητής και συγγραφέας, νιώθει την υποχρέωση να μεταφέρει στους συνανθρώπους του το μήνυμα πως: «Κάθε αλόγιστη χρήση υλικών αγαθών αλλά και πνευματικών, που στόχο έχουν την εξέλιξη του ανθρώπου και την ανέλιξη του τόσο στην κοινωνία όσο και σε προσωπικό επίπεδο, οδηγεί σε απώλειες κάθε μορφής, όπως πνευματικές, ψυχικές ακόμη και ζωής».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
