Ανά διαστήματα παρουσιάζονται μοντέλα διατροφής που υπόσχονται άμεση απώλεια βάρους (πολλά κιλά σε μικρό χρονικό διάστημα). Έχετε δει όμως κάποιο να μιλάει για διατήρηση του βάρους σας αφού φτάσετε τον στόχο σας; Ή για τυχόν προβλήματα υγείας που μπορεί να προκληθούν από ακραίες διατροφικές συμπεριφορές; Βρείτε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα στο συγκεκριμένο άρθρο.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες δίαιτες εμφανίζονται στο διαδίκτυο, πολλές φορές μάλιστα χωρίς υπογραφή κάποιου επιστήμονα υγείας που να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.
Κάποιες από αυτές βασίζονται σε ακραίες τεχνικές, ενώ αρκετές χαρακτηρίζονται από αποκλεισμό, πολλές φορές, ολόκληρων ομάδων τροφίμων. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, ωστόσο η επανάκτησή του μετά το τέλος της δίαιτας είναι γεγονός. Σας θυμίζει κάτι;
Από τα φοιτητικά μου χρόνια θυμάμαι τη δίαιτα Atkins, τα τελευταία χρόνια ακούω τη δίαιτα Dukan, σήμερα περισσότερο τη δίαιτα των μονάδων. Ωστόσο, κατάφερε κανείς να μειώσει το βάρος του και να το διατηρήσει εύκολα; Μάλλον όχι…
Γιατί όμως, όλο και περισσότεροι μπαίνουν στη διαδικασία να ακολουθήσουν μια δίαιτα από το διαδίκτυο; Τα άμεσα αποτελέσματα που υπόσχονται είναι ο κύριος λόγος που οδηγεί σε αυτή την επιλογή.
Σε αυτό τον οδηγό θα σας παρουσιάσω όλες τις δίαιτες που κυκλοφορούν σήμερα, με τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία. Θα φροντίζω να τον ανανεώνω όποτε συναντώ κάποια καινούρια διαιτητική τάση.
Αυτό που θα ήθελα να ξεκαθαρίσω πριν ξεκινήσετε να διαβάζετε τον οδηγό, είναι ότι η μεθοδολογία που ακολουθώ στο γραφείο μου είναι εξατομικευμένη. Πέρα από το διατροφικό πλάνο, στοχεύω στην αλλαγή των διατροφικών σου συνηθειών και συμπεριφοράς.
Πώς να ξεχωρίσετε μία μη σωστά σχεδιασμένη δίαιτα;
Μια δίαιτα που δεν έχει σχεδιαστεί σωστά μπορεί να εμφανίζει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Η υπόσχεση γρήγορης μείωσης βάρους είναι ένα από αυτά.
Μελέτες έχουν δείξει πως η εβδομαδιαία απώλεια βάρους δεν πρέπει να ξεπερνά το 1-2% του βάρους του ατόμου, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος για απώλεια μυϊκού ιστού.
- Η αναφορά σε «μαγικές» τροφές που «καίνε» το λίπος ή υπόσχονται αποτοξίνωση είναι άλλο ένα σημείο που πρέπει να σας υποψιάσει.
Η απώλεια βάρους βασίζεται στο αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο, ενώ η αποτοξίνωση είναι «δουλειά» των νεφρών και του ήπατος.
- Η προώθηση της μονοφαγίας όπως επίσης ο περιορισμός ή ακόμη και ο αποκλεισμός ολόκληρων ομάδων τροφίμων.
Ο αποκλεισμός κάποιων τροφίμων απευθύνεται σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού (π.χ. αποφυγή γλουτένης από άτομα με κοιλιοκάκη), με ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από εναλλακτικές πηγές.
Πάμε να δούμε ποιες είναι οι περισσότερο γνωστές δίαιτες.
1. Δίαιτα του pH
Φιλοσοφία της δίαιτας
Στηρίζεται στη θεωρία ότι η κατανάλωση τροφίμων μπορούν να διατηρήσουν την ισορροπία των επιπέδων του pH στο σώμα, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της κατάστασης υγείας.
Πρόκειται για μια φυτοφαγική κυρίως δίαιτα, καθώς περιέχει τρόφιμα που ευνοούν το «αλκαλικό» περιβάλλον δηλαδή φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και όσπρια. Αντίθετα, αποθαρρύνει την κατανάλωση εκείνων που οδηγούν σε «όξινο» περιβάλλον όπως κρέας, ψάρια, πουλερικά και γαλακτομικά.
Πλεονεκτήματα
- Αποτελεί έναν υγιεινό τρόπο διατροφής
- Μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης λίθων στους νεφρούς
- Συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου και άλλων ασθενειών
Άλλα πλεονεκτήματα χωρίς να έχουν αποδειχθεί στην πράξη
- Μείωση της οστικής απώλειας και μυϊκής φθοράς
- Αύξηση της έκκρισης της αυξητικής ορμόνης
- Μείωση συγκεκριμένων χρόνιων παθήσεων
- Μείωση των πόνων στην πλάτη
Μειονεκτήματα
- Αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης νεφρικής ανεπάρκειας (λόγω υψηλού μη φυσιολογικού pH)
- Ακατάλληλη για άτομα με προβλήματα στους νεφρούς ή άλλες ασθένειες που απαιτούν ιατρική παρακολούθηση, όπως διαβήτη
2. «Υγρές» Δίαιτες
Φιλοσοφία της δίαιτας
Υποστηρίζει την κατανάλωση κυρίως τροφίμων που έχουν υδαρή μορφή όπως σούπες, χυμούς φρούτων και λαχανικών, αφεψήματα κ.α., ενώ αποτρέπει την κατανάλωση στερεών τροφίμων κατά την διάρκεια της ημέρας.
Οι δίαιτες αυτές πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε νοσοκομεία και στους κατάλληλους ασθενείς (π.χ. σε άτομα που θα υποβληθούν σε χειρουργείο).
Πλεονεκτήματα
- Απώλεια βάρους
Μειονεκτήματα
- Αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης έλλειψης θρεπτικών συστατικών
- Ζαλάδες, υπογλυκαιμίες, τριχόπτωση ή σιδηροπενία (λόγω μειωμένης πρόσληψης θερμίδων)
- Προβλήματα στις κενώσεις (λόγω έλλειψης πρόσληψης φυτικών ινών)
- Μείωση της μυϊκής μάζας (λόγω μειωμένης πρόσληψης πρωτεϊνών)
- Σε ορισμένες μελέτες παρατηρήθηκε αύξηση του βάρους και του λίπους
3. Δίαιτα GAPS
Φιλοσοφία της δίαιτας
Αποτελεί δημιούργημα ομοιοπαθητικών και υπόσχεται ίαση από αυτάνοσα νοσήματα.
Πλεονεκτήματα
- Ίαση από αυτάνοσα νοσήματα, χωρίς να υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να το επιβεβαιώνουν
Μειονεκτήματα
- Αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης (λόγω αυξημένης κατανάλωσης ζωικού λίπους και μειωμένης ποσότητας λίπους από τις φυτικές πηγές)
- Μειωμένη ενέργεια και λειτουργία του εντέρου (λόγω μειωμένης πρόσληψης σιτηρών)
4. Δίαιτα DASH
Φιλοσοφία της δίαιτας
Πρόκειται για μια δίαιτα που έχει ως στόχο να μειώσει την υπέρταση, τις καρδιακές παθήσεις και τη χοληστερόλη. Επικεντρώνεται περισσότερο στα μικροθρεπτικά συστατικά κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο καθώς και στις φυτικές ίνες.
Έχει αρκετά κοινά με τη Μεσογειακή Διατροφή, με κάποιες διαφορές όπως είναι η μεγαλύτερη σύσταση σε φρούτα και λαχανικά, η μικρότερη σύσταση σε νάτριο, ενώ απαγορεύει τα γλυκά και το κόκκινο κρέας.
Πλεονεκτήματα
- Μείωση της αρτηριακής πίεσης
- Μείωση κινδύνου εμφάνισης καρδιακών παθήσεων
- Μείωση των επιπέδων χοληστερόλης
- Απώλεια βάρους
- Αποτελεί υγιεινή διατροφή και για μη υπερτασικά άτομα
Μειονεκτήματα
- Δύσκολη υιοθέτηση λόγω των αυστηρών προδιαγραφών
5. Νέα Δίαιτα DASH
Φιλοσοφία της δίαιτας
Διατηρώντας τη φιλοσοφία της αρχικής Δίαιτας DASH, στη Νέα Δίαιτα έρχεται να προστεθεί μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεΐνης (αυγό, ψάρι, άπαχο καθώς και κόκκινο κρέας και γαλακτομικά).
Πλεονεκτήματα
- Ευκολότερος κορεσμός
- Περισσότερο εύγευστο αποτέλεσμα
- Ευκολότερη υιοθέτηση
6. Δίαιτα Banting
Φιλοσοφία της δίαιτας
Πρόκειται για μια δίαιτα απώλειας βάρους που στηρίζεται στη μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων και στην αυξημένη πρόσληψη λίπους. Η δίαιτα αυτή πήρε το όνομα της από το δημιουργό της, τον William Banting έναν παχύσαρκο εργολάβο κηδειών. Ο ίδιος απογοητευμένος από τις πολλαπλές και ποικίλες προσπάθειές του να χάσει βάρος, θεώρησε πως η αιτία της αποτυχίας του ήταν η αυξημένη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων πλούσια σε σάκχαρα και άμυλο, όπως το γάλα, το βούτυρο, το ψωμί, οι πατάτες, η ζάχαρη και η μπύρα.
Πλεονεκτήματα
- Αυξημένο αίσθημα κορεσμού
- Απώλεια βάρους
- Βελτίωση κάποιων μεταβολικών δεικτών
Μειονεκτήματα
- Αυξημένη πιθανότητας εμφάνισης έλλειψης μικροθρεπτικών συστατικών, εξαιτίας του αποκλεισμού πολλών ομάδων τροφίμων (όπως δημητριακών, φρούτων και κάποιων λαχανικών)
- Αυξημένη παραγωγή αζώτου από την υψηλή παρουσία πρωτεϊνών, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος
7. Κετογονική Δίαιτα
Φιλοσοφία της δίαιτας
Στηρίζεται στην κατανάλωση υψηλού ποσοστού λιπιδίων (60%-90% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης) και χαμηλού ποσοστού υδατανθράκων.
Καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των θερμίδων προέρχεται από τα λίπη και τις πρωτεΐνες, έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία μιας μεταβολικής διαδικασίας γνωστής ως κέτωσης, δηλαδή την παραγωγή κετονών. Οι κετόνες αποτελούν για τον εγκέφαλο το εναλλακτικό καύσιμο, που προέρχεται από το λίπος, αντί της εξαντλημένης γλυκόζης (της κύριας πηγής ενέργειας για τον οργανισμό που παράγεται από την κατανάλωση υδατανθρακούχων τροφίμων). Στόχος της δίαιτας αυτής, λοιπόν, είναι η «καύση» του ανεπιθύμητου λίπους, αναγκάζοντας τον οργανισμό να το μεταβολίσει για την παραγωγή ενέργειας.
Πλεονεκτήματα
- Μεγαλύτερη απώλεια βάρους κατά τους πρώτους 3-6 μήνες σε σύγκριση με άλλους τύπους δίαιτας
- Καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη
- Βελτίωση της αρτηριακής πίεσης
- Ευεργετικά αποτελέσματα στην θεραπεία της επιληψίας
- Θετικά αποτελέσματα στη θεραπεία άλλων νευρολογικών παθήσεων, όπως η νόσος Alzheimer, η νόσος Parkinson και διαταραχές του ύπνου
- Μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής
Μειονεκτήματα
Συμπτώματα που μπορεί να διαρκέσουν μέρες έως εβδομάδες όπως:
- Πονοκέφαλος
- Κούραση
- Πείνα και ναυτία
- Ευερεθιστότητα
- Κακή ποιότητα ύπνου
- Μειωμένη σωματική απόδοση
- Χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
- Δυσπεψία, δυσάρεστη αναπνοή
- Μυϊκές κράμπες στα πόδια
- Δυσκοιλιότητα
- Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
Μακροχρόνιες επιπτώσεις
- Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης πετρών στους νεφρούς
- Αυξημένος συσχετισμός με την εμφάνιση οστεοπόρωσης
- Αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα (παράγοντας κινδύνου για την ουρική αρθρίτιδα)
- Κετοξέωση (υψηλά επίπεδα κετονών) σε σπάνιες περιπτώσεις, συνήθως σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 επειδή δεν παράγουν ινσουλίνη (ορμόνη που αποτρέπει την υπερπαραγωγή κετονών)
8. Διατροφική Μέθοδος 5:2
Φιλοσοφία της δίαιτας
Αποτελεί μια δίαιτα απώλειας βάρους που περιλαμβάνει εξαιρετικά μειωμένη πρόσληψη θερμίδων για 2 ημέρες (500 Κcal για τις γυναίκες και 600 Κcal για τους άνδρες), ενώ τις υπόλοιπες 5 ημέρες η πρόσληψη θερμίδων δεν πρέπει να υπερβαίνει αυτές που απαιτούνται για τη διατήρηση του υπάρχοντος σωματικού βάρους. Συνοπτικά, πρόκειται για ένα μοντέλο «διακεκομμένης νηστείας».
Πλεονεκτήματα
- Απώλεια βάρους
Μειονεκτήματα
- Απαραίτητη η καθοδήγηση από ειδικό
- Ακατάλληλη για κάποιες ομάδες πληθυσμού όπως ασθενείς, εγκυμονούσες, θηλάζουσες, έφηβοι και παιδιά
9. Παλαιολιθική Δίαιτα
Φιλοσοφία της δίαιτας
Πρόκειται για μια δίαιτα γρήγορης απώλειας βάρους. Περιλαμβάνει τρόφιμα που είχε στη διάθεση του ο κυνηγός-συλλέκτης της Παλαιολιθικής Εποχής. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό 60-65%, ενώ τα φυτικής προέλευσης (μη επεξεργασμένα) αποτελούν το 35-40%.
Βασίζεται στο γεγονός ότι ενώ το περιβάλλον στο οποίο ζούμε έχει αλλάξει και έχει αναπτυχθεί ραγδαία, το γαστρεντερικό μας σύστημα παραμένει προσαρμοσμένο στην Παλαιολιθική Εποχή, με αποτέλεσμα την εμφάνιση της παχυσαρκίας και άλλων παθήσεων όπως τα καρδιαγγειακά, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Πλεονεκτήματα
- Περιέχει χαμηλό ποσοστό κορεσμένων λιπαρών
- Περιέχει αρκετή ποσότητα φυτικών ινών, βιταμινών, αντιοξειδωτικών και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ειδικά Ω-3)
- Αποτελείται από μη επεξεργασμένα τρόφιμα
- Αυξημένο αίσθημα κορεσμού
- Βοηθά στην ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Μειονεκτήματα
- Δύσκολη υιοθέτηση
- Δεν αποτελεί ισορροπημένη και πλήρης διατροφή καθώς αποκλείει δυο μεγάλες ομάδες τροφίμων, τα γαλακτοκομικά και τα αμυλούχα
10. Ιατρική Δίαιτα Skardeil
Φιλοσοφία της δίαιτας
Ο εμπνευστής της δίαιτας είναι ο Δρ. Τάουνερ ο οποίος ασκούσε το επάγγελμα του γιατρού στο Σκάρσνταίηλ της Νέας Υόρκης (από όπου πήρε και το όνομα της η δίαιτα). Ο Δρ. Τάουνερ αφού μελέτησε τα μειονεκτήματα και τις ελλείψεις των άλλων διαιτητικών προγραμμάτων, θέλησε να δημιουργήσει μια δίαιτα απλή, αποτελεσματική, μικρής χρονικής διάρκειας που θα επέτρεπε στους ασθενείς να ελέγχουν το βάρος τους για μια ζωή.
Η Δίαιτα Skardeil αποτελεί μια στερητική και άλιπη δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνη. Παρέχει μέχρι και 1000 θερμίδες ημερησίως με ποσοστό 43% σε πρωτεΐνες, 22,5% σε λίπη και 34,5% σε υδατάνθρακες.
Πλεονεκτήματα
- Απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα (2 εβδομάδων)
- Εύκολη υιοθέτηση
- Εκπαιδεύει το διαιτώμενο να αποφεύγει τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες και θερμίδες
- Μείωση των επιπέδων χοληστερόλης
- Παρουσιάζει καρδιοπροστατευτική δραση
- Δεν περιλαμβάνει δυσεύρετα τρόφιμα
Μειονεκτήματα
- Αυστηρή, δεν επιτρέπει την παραμικρή παρασπονδία
- Προκαλεί αδυναμία, απώλεια αντοχής και ενεργητικότητας
- Είναι μονότονη, στερητική δίαιτα που μπορεί να γίνει κουραστική για το διαιτώμενο
- Αποκλείει βασικές ομάδες τροφίμων, όπως το ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, τα ζυμαρικά, το ρύζι και τα όσπρια με αποτέλεσμα να μην καλύπτει όλες τις ανάγκες του οργανισμού σε διαλυτές φυτικές ίνες, φυτοστερόλες ακόμα και μακροθρεπτικά συστατικά
- Κίνδυνος για αφυδάτωση, οστεοπόρωση, νεφροπάθεια, καταστροφή του ήπατος (λόγω μεγάλης ποσότητας ζωικών πρωτεϊνών)
11. Δίαιτα του Μεγάλου Πρωινού
Φιλοσοφία της δίαιτας
Στηρίζεται στην κατανάλωση ενός πλούσιου πρωινού γεύματος πριν τις 9 το πρωί (που αγγίζει ακόμη και τις 800 θερμίδες) και υπόσχεται απώλεια έως και του 21% του αρχικού σωματικού βάρους. Υποστηρίζεται ότι με την κατανάλωση ενός τέτοιου πρωινού επιταχύνεται ο μεταβολισμός. Επιπλέον, ο οργανισμός εκμεταλλεύεται τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή όλες τις βιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού σε διάστημα ενός 24ώρου.
Πλεονεκτήματα
- Παρέχει στον οργανισμό όλα τα απαραίτητα συστατικά και την ενέργεια που χρειάζεται για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της ημέρας
- Βοηθά στην ενίσχυση του μεταβολισμού
- Μειώνει την όρεξη
- Μειώνει την κατανάλωση περιττών θερμίδων στη διάρκεια της ημέρας
Μειονεκτήματα
- Δεν είναι εύκολα προσαρμόσιμη στο πρόγραμμα κάθε διαιτώμενου
- Οι προσλαμβανόμενες θερμίδες δεν κατανέμονται σωστά μέσα στην ημέρα, ώστε να έχουμε ένα συνεχή ρυθμό στον μεταβολισμό για να μπορεί να κάψει το ήδη αποθηκευμένο λίπος
- Έρχεται σε αντίθεση με το μοτίβο «μικρά και συχνά γεύματα»
- Πιθανή εκδήλωση προβλημάτων στο πεπτικό σύστημα, όπως δυσπεψία.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου εδώ.
