Ήταν πριν από περίπου δυόμισι χρόνια όταν ο Δημήτρης Πέππας, υποψήφιος διδάκτωρ του πανεπιστημίου Αθηνών που ειδικεύεται στις γονιδιακές αλληλεπιδράσεις, αποφάσισε να γίνει σχεδόν μόνιμος κάτοικος Ικαρίας προκειμένου να ξεκλειδώσει κάποια από τα μυστικά της μακροβιότητας των Ικαριωτών. Το ενδιαφέρον του γι’ αυτό το μικρό νησί του Αιγαίου μόνο τυχαίο δεν ήταν. Η Ικαρία είναι ανάμεσα στις μόλις πέντε περιοχές του πλανήτη όπου το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων είναι κατά πολύ υψηλότερο από αυτόν του μέσου πληθυσμού.
Ο ίδιος ήξερε ως επιστήμονας της υγείας πως τα γονίδια μας επηρεάζουν την μακροζωία σε ποσοστό λιγότερο από το 25%. Τι ρόλο έπαιζε επομένως η διατροφή σε αυτήν την ζηλευτή επίδοση; Και ποιοι άλλοι παράγοντες κάνουν τους Ικαριώτες μακρόβιους; «Η απόφαση μου να ζήσω ο ίδιος στο νησί συνέβαλε σημαντικά στο να κατανοήσω όλους τους παράγοντες που τους οδηγούν στην μακροζωία» λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ. Η διαμονή του εκεί τον βοήθησε να καταρρίψει από τις πρώτες κιόλας ημέρες το στερεότυπο που θέλει τους Ικαριώτες να ζουν μια μακάρια και χωρίς άγχος ζωή. «Οι κάτοικοι της Ικαρίας, όπως όλοι οι άνθρωποι, έχουν στρες και μάλιστα πολλές φορές στρες επιβίωσης, αφού οι περισσότεροι ασχολούνται με αγροτικές εργασίες και ένας πολύ κρύος χειμώνας είναι ικανός να καταστρέψει την παραγωγή τους» εξηγεί.
Δεν είναι κάποιου είδους ανεμελιά επομένως που κάνει τους Ικαριώτες να ζουν περισσότερο. Η μακροβιότητά τους ωστόσο σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο που διαχειρίζονται το στρες. Και πρωτεύοντα ρόλο φαίνεται πως διαδραματίζουν τρεις παράγοντες: η διατροφή, η άσκηση και οι στενές κοινωνικές τους σχέσεις.
Οι τρεις αυτοί παράγοντες εξηγούν ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο, ενώ στην Ευρώπη μόλις το 0,1% του πληθυσμού είναι άνω των 90 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό στο νησί της Ικαρίας είναι δεκαπλάσιο. Επίσημα στοιχεία από έρευνες των Ηνωμένων Εθνών δείχνουν επίσης πως η αναλογία γυναικών προς άνδρες ηλικίας άνω των 80 ετών είναι περίπου 2 προς 1, ενώ στη μελέτη των κατοίκων της Ικαρίας η αναλογία ήταν πολύ μικρότερη (1,1 προς 1), ένα γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι άντρες από την Ικαρία ζουν περισσότερο από τους άνδρες του υπόλοιπου κόσμου. Έχει παρατηρηθεί επίσης πως ποσοστά επιπολασμού των καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου και Αλτσχάιμερ είναι πολύ χαμηλότερα στην Ικαρία σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης αλλά και άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Εύκολα συμπεραίνει κανείς πως οι Ικαριώτες δεν ζουν μόνο περισσότερο αλλά και καλύτερα. Και ένας από τους λόγους, σε ό,τι έχει να κάνει με τη διατροφή, είναι η παντελής απουσία του πρόχειρου φαγητού – του γνωστού και ως τζανκ φουντ. «Οι Ικαριώτες αποφεύγουν να καταναλώνουν τρόφιμα που έχουν υποστεί επεξεργασία όπως χοτ ντογκ και κοτομπουκιές, αλλά και αναψυκτικά τύπου cola» αναφέρει ο Δημήτρης Πέππας. «Η διατροφή τους», συνεχίζει, «χαρακτηρίζεται από πολύ μικρή κατανάλωση κρέατος, με έμφαση στο ψάρι, χαμηλότερη κατανάλωση υδατανθράκων από τη μεσογειακή, με αρκετά ωστόσο φρούτα και λαχανικά, ενώ στηρίζεται στην κατανάλωση του πολύτιμου ελληνικού ελαιόλαδου και ξηρών καρπών, τα οποία αποτελούν πλούσιες πηγές μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων».
Όσπρια, ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και λιγότεροι υδατάνθρακες από τη μεσογειακή διατροφή: αυτά είναι λοιπόν τα μυστικά της ικάριας διατροφής; «Είναι εξίσου σημαντικό να τρώμε όπως έχει ορίσει η φύση ακολουθώντας την εποχικότητα των φρούτων και λαχανικών» απαντά ο Έλληνας διατροφολόγος. «Γιατί άλλωστε να καταναλώνει κάποιος φράουλες τον χειμώνα, όταν είναι καλοκαιρινό φρούτο;» διερωτάται. Ο ίδιος σπεύδει να επισημάνει πως η ικάρια διατροφή είναι ένας θησαυρός που συνεχώς ανακαλύπτεται. Όπως λέει, «γι’ αυτά που έχει που έχει να δώσει στον κόσμο η ικάρια διατροφή είμαστε ακόμα πολύ νωρίς. Δεν υπάρχει αμφιβολία πάντως πως πρόκειται για την πιο ισορροπημένη διατροφή που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος όχι μόνο για τη δική του υγεία αλλά και για τη βιωσιμότητα του πλανήτη».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
