Τα τελευταία χρόνια έχουμε πει και έχουμε ακούσει πολλά για το ελαττωματικό ελληνικό κράτος. Παρά ταύτα, δεν είναι όλες οι παθογένειες δικές του. Διακόσιες και πλέον καταλήψεις γυμνασίων και λυκείων σε όλη την επικράτεια εν μέσω πανδημίας αποδεικνύουν ότι ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων μας ξεκινά, αντιθέτως, από το ελληνικό σπίτι.
Σε γενικότερες γραμμές, δεν είναι λάθος να πει κανείς πως ξεκινά από την ελληνική παιδεία, καταλήψεις σχολείων γαρ. Ωστόσο, όπως συμβαίνει συνήθως με τις γενικότητες, το να ρίχνουμε το φταίξιμο αόριστα στην παιδεία είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να μην αλλάξουμε τίποτα. Δεν είναι τυχαίο πως αν κάποιος δεν ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει με ένα κοινωνικό ζήτημα, πετάει ένα «δεν έχουμε παιδεία» και ξεμπερδεύει. Δεν είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα.
Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε «νοικοκυριό». Αυτό φαίνεται από την περίπτωση των καταλήψεων. Επειδή όμως τούτη η ανάγνωση δεν περιορίζεται μόνο στο κράτος αλλά φτάνει μέχρι και το δωμάτιο του σπιτιού μας, αρκούμαστε στην παιδεία που μας βγάζει ατομικά από την εξίσωση και για αυτό και το νοικοκυριό ως έννοια έχει φτάσει να φορτίζεται αρνητικά: «Νοικοκυραίος» αποκαλείται περιφρονητικά ο συντηρητικός, κάτι που ξεκίνησε από αυτούς που αυτοαποκαλούνται «προοδευτικοί». Αυτοί είναι που τα έχουν καλά με τις καταλήψεις και, εν προκειμένω, «νοικοκυραίος» είναι εκείνος που φροντίζει να μη συμμετάσχει το παιδί του στην κατάληψη.
Γιατί, όσο κι αν τα βάλουμε με το κράτος που επιτρέπει να γίνονται καταλήψεις, τα παιδιά μας τις κάνουν, αυτοπροσώπως. Ας μην ξεφεύγουμε από αυτό. Το κράτος έχει σίγουρα την ευθύνη του, αλλά εδώ δεν μπορεί να αγγίξει τα αυθαίρετα εξοχικά μας, θα αγγίξει τα παιδιά μας; Θα έπρεπε, αλλά αυτές είναι περιπτώσεις που αφορούν την ιερή «λαϊκή οικογένεια», για τις οποίες μας πήρε πολύ κόπο να το ευνουχίσουμε. Ας μην έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις…
Τώρα μπορεί να πείτε, «Εντάξει, αλλά μόνα τους τις κάνουν τα παιδιά τις καταλήψεις; Δεν καθοδηγούνται;» Ναι, τα σιγοντάρουν και καθηγητές, μαζί με μερικούς «επαναστάτες» γονείς. Κι αυτοί παιδιά ήταν κάποτε, όμως, και μαντέψτε τι έκαναν τότε, πριν 20 χρόνια… Κι αυτοί καταλήψεις έκαναν. Ο συγκεκριμένος τρόπος διαμαρτυρίας, βλέπετε, όπως και ένα σωρό άλλες παρατυπίες ή χαμηλής έντασης παρανομίες, από μικρούς και μεγάλους, έχουν εθιμικά χαρακτηριστικά στην Ελλάδα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και σίγουρα για ολόκληρη τη δεκαετία του ’90, οι καταλήψεις στο γυμνάσιο ήταν σαν την εκλογή του 15μελούς. Θεσμός. Δεν περνούσε χρονιά χωρίς κατάληψη. Όλη η γειτονιά ήξερε μία εβδομάδα πριν πότε θα γίνει, οι καθηγητές αφήναν να περάσει λίγος καιρός για να χαρούμε το ότι δεν έχουμε μάθημα, μανάδες έφερναν φαγητό στα παιδιά της κατάληψης με τάπερ… Όσο για τα αιτήματα, πάντα υπήρχε ένας λόγος: Ο διευθυντής, λ.χ., ήταν πολύ αυστηρός… Ή το σχολείο ήθελε βάψιμο… Ή δεν είχε πολύ τυρί η τυρόπιτα… Τέτοια ήταν τα αιτήματα, αλήθεια.
Περίπου την ίδια εποχή ένα ανάλογο πρόβλημα άρχισε να εκδηλώνεται έντονα και στα πανεπιστήμια. Κλειστοί διάδρομοι από τα κομματικά τραπεζάκια, αφισοκόλληση παντού, λιγότερο μάθημα, αρκετό ξύλο και ακόμα περισσότερο «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι»… Τα παιδιά της κατάληψης μεγάλωναν και αναλάμβαναν δράση στα αμφιθέατρα. Ε, μετά μεγάλωσαν για τα καλά και έγιναν ανάμεσα σε άλλα οι δάσκαλοι, οι καθηγητές και κυρίως οι γονείς των επόμενων γενεών. Δεν βοήθησαν και οι συνθήκες όμως, εδώ που τα λέμε… Μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008 και τα ετήσια «Δεκεμβριανά» που το ακολουθούν, το «έθιμο» αναζωογονήθηκε στα σχολεία και τα νεότερα γυμνασιόπαιδα μυήθηκαν κι αυτά στην τέχνη της «επανάστασης». Και οι μεγάλοι τι κάναμε; Μαζί με τους πρώην καταληψίες τα χαϊδεύαμε και λέγαμε για «οργισμένη γενιά». Η κρίση δεν είχε έρθει ακόμα, βλέπετε, και δεν είχαμε ιδέα για τι πράγμα μιλούσαμε…
Μετά ήρθε και η κρίση και ήταν αργά. Εδώ και δεκαετίες χωρίς ουσιαστικό αντίλογο, το μπάχαλο που διδασκόμαστε τόσα χρόνια βγήκε από μέσα μας ανενόχλητο και έγινε εξουσία το 2015. Αυτό, δε, που ήταν ήδη έξω, αποθρασύνθηκε. Με άλλα λόγια, ό,τι αντισυστημικό συμβαίνει σε άλλες χώρες, στην Ελλάδα ανεβαίνει επίπεδο… Αν το πιάσουμε, το τερματίζουμε: Οι δρόμοι κλείνουν από διαμαρτυρίες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά μόνο στη δική μας κλείνουν κατά μέσο όρο τρεις φορές ανά εργάσιμη μέρα… Αντισυστημικά κόμματα υπάρχουν και σε άλλα κοινοβούλια, έχουν γίνει και κυβέρνηση, αλλά μόνο στο δικό μας έφτασαν σε σημείο να πιάνουν αθροιστικά τα 2/3 των εδρών… Αναρχικοί υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, το ίδιο και διαφόρων ειδών ορκισμένοι κρατιστές – πρόκειται για τα δύο άκρα του αντικαπιταλισμού –, αναρχικοί κρατιστές όμως, δύο σε ένα, μόνο στην Ελλάδα! Ομοίως, έντονες αντιδράσεις αυτή την εποχή για τα μέτρα που λαμβάνονται κατά της πανδημίας, υπάρχουν παντού. Στην Ελλάδα, όμως, γίνονται 100+ σχολικές καταλήψεις κι από πάνω… Λες και θέλουμε να αδράξουμε την ευκαιρία για να ενισχύσουμε την παράδοση…
Όπως ξεκίνησε αυτός ο φαύλος κύκλος όμως, με το ίδιο τρόπο σπάει. Η κατάληψη δεν είναι το «σάπιο σύστημα» ή η άτιμη η κοινωνία ή το τερατώδες κράτος να υπομένουμε τα καπρίτσια του αβοήθητοι. Είναι τα παιδιά μας, είναι το ίδιο το σπίτι μας, το είπαμε και στην αρχή. Το μεγάλο πρόβλημα λοιπόν με αυτό τον κύκλο δεν είναι ότι δεν μπορούμε να τον σπάσουμε, αλλά ότι δεν θέλουμε να τον σπάσουμε. Πολλοί που μεγάλωσαν με τις καταλήψεις συνεχίζουν με τις επαναστατικές τους αυταπάτες ως τα γεράματα και επειδή δεν θέλουν να χαλάσει η κοσμοθεωρία τους, θέλουν το ίδιο και για τα παιδιά τους. Μόνο που τα λεφτόδεντρα κάποτε τελειώνουν και μετά από δύο απανωτές οικονομικές κρίσεις δεν είναι καθόλου σίγουρο πως έξω από το παιδικό δωμάτιο περιμένει το βόλεμα στο δημόσιο ή η στρωμένη δουλειά του μπαμπά. Όποιος το αντιλαμβάνεται αυτό και εξακολουθεί να θεωρεί αποδεκτό να κάνει το παιδί του κατάληψη, απλά δεν θέλει το καλό του…
