Συζήτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Έλληνα Διεθνή, Τάκη Φύσσα, στην επετειακή εκπομπή «2004 Δευτερόλεπτα» με θέμα την ιστορική κατάκτηση του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος από την Εθνική Ελλάδος
Τ. Φύσσας: Πρόεδρε, να σας καλωσορίσω και να σας ευχαριστήσω που είστε εδώ σήμερα μαζί μου, σ’ έναν πολύ εμβληματικό χώρο όπως είναι το Καλλιμάρμαρο.
Κ. Μητσοτάκης: Είναι μεγάλη η χαρά, η δική μου Τάκη, που μας δίνεται η δυνατότητα να κάνουμε αυτήν την κουβέντα, όντως σε έναν χώρο εμβληματικό, γεμάτο αναμνήσεις, είμαι σίγουρος και για εσάς, αλλά και για εμάς, που βρεθήκαμε στις κερκίδες αυτές το βράδυ της 5ης Ιουλίου -αν δεν κάνω λάθος- μία μέρα μετά την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού.
Τ. Φύσσας: Ήθελα να σας ρωτήσω αν ήσασταν εδώ.
Κ. Μητσοτάκης: Ναι, ήμουν εδώ, ήμουν και εγώ στις κερκίδες ως ένας απλός φίλαθλος που μας είχε παρασύρει και εμάς ο ενθουσιασμός εκείνων των τριών καταπληκτικών εβδομάδων. Νομίζω ότι όλοι μας ζήσαμε, όχι απλά μία αξέχαστη εμπειρία, αλλά κάτι πραγματικά μοναδικό και τελείως απροσδόκητο. Διότι ως ένας άνθρωπος ο οποίος αγαπάει πολύ τον αθλητισμό, παρακολουθεί πάντα και πολύ ποδόσφαιρο, δεν νομίζω ότι είχε υπάρξει ή έχει υπάρξει μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου από την επιτυχία της Εθνικής να σηκώσουμε το Ευρωπαϊκό.
Τ. Φύσσας: Πραγματικά αποτελούμε μία μεγάλη έκπληξη. Σε εμάς, όταν το συζητάμε μεταξύ μας οι παίκτες, πάντοτε αναρωτιόμαστε ότι: Μα αφού ήμασταν σίγουροι ότι θα κάνουμε μία μεγάλη επιτυχία. Άλλωστε έχω πει πολλές φορές ότι επειδή αυτή η ομάδα ήταν μία ομάδα που χτιζόταν από τότε που ήρθε ο πρωτομάστορας ο κ. Ρεχάγκελ τα τελευταία χρόνια, ήδη είχαμε από το πρώτο μας παιχνίδι πετύχει το στόχο μας κάνοντας μία πολύ μεγάλη επιτυχία, μία πολύ μεγάλη νίκη εναντίον της Πορτογαλίας.
Κ. Μητσοτάκης: Επιτυχία καταρχάς, να θυμηθούμε, ήταν και η ίδια η πρόκριση. Έτσι δεν είναι; Πότε; Μέσα στη Λεωφόρο, ήμουν μέσα στο ματς αυτό. Στο ματς της πρόκρισης. Με το γκολ του, ποιος ήταν; Τσιάρτας. Καλά τα θυμάμαι. Ήμουν μέσα. Εντάξει. Το να φτάσουμε καταρχάς να παίξουμε σε ένα Ευρωπαϊκό δεν ήταν η πρώτη φορά, αλλά η προηγούμενη δεν ήταν…
Τ. Φύσσας: Ήταν 24 χρόνια πριν.
Κ. Μητσοτάκης: Το ’80, δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Ήταν οι πρώτες μου ποδοσφαιρικές αναμνήσεις το Πανευρωπαϊκό του ’80, αλλά αυτό που είχε τεράστιο ενδιαφέρον ήταν αυτή η αλληλουχία και αυτή -εσείς δεν το ζούσατε τότε γιατί δεν ήσασταν εδώ- αυτή η αυξανόμενη ένταση και η προσδοκία και όταν ξαφνικά διαπιστώσαμε παίζοντας στα προημιτελικά, νομίζω ότι μετά τη νίκη επί της Γαλλίας στα προημιτελικά, ξαφνικά πίστεψε πάρα πολύς κόσμος ότι ναι, εδώ πραγματικά μπορούμε να το σηκώσουμε. Και πρέπει να σου πω ότι για εμένα, λυπάμαι πάρα πολύ που δεν μπόρεσα να βρεθώ στην Πορτογαλία. Θυμάσαι τότε ερχόταν πολύς κόσμος από την Ελλάδα, αεροπλάνα ταξίδευαν, εγώ τότε ήταν, ήθελα πολύ να έρθω, είχα κλείσει μάλιστα εισιτήρια να είμαι στον ημιτελικό, ήταν όμως άρρωστη η μητέρα μου και τελικά έκατσα στην Ελλάδα, οπότε ήμουν από τους πολλούς οι οποίοι το είδαν το ματς στην τηλεόραση και όχι από τους λίγους που βρέθηκαν μέσα σε αυτές τις εμβληματικές νίκες.
Τ. Φύσσας: Το πανηγυρίσατε, λοιπόν, δεόντως εδώ στη χώρα με όλους τους Έλληνες. Για εμάς ήταν καταπληκτικές και πρωτόγνωρες οι εμπειρίες αυτές που μας τις μετέφεραν τηλεφωνικώς οι δικοί μας, γιατί δεν ήταν διαδεδομένο τόσο πολύ το ίντερνετ ούτε είχαμε εικόνες μέσα από το τι γίνεται στη χώρα σε όλα τα μέρη και τα πλάτη της Ελλάδας μας και εκτός Ελλάδας και πραγματικά όταν μας μετέφεραν όλους αυτούς τους πανηγυρισμούς, η αλήθεια είναι ότι μας έδιναν δύναμη για το επόμενο παιχνίδι και το επόμενο παιχνίδι μετά τη Γαλλία ήταν τότε που πιστέψαμε ότι τώρα ήρθε η ώρα να πάρουμε το τρόπαιο. Γιατί μέχρι τότε πηγαίναμε με την ασφάλεια ότι είχαμε πετύχει….
Κ. Μητσοτάκης: Κάτι σημαντικό.
Τ. Φύσσας: Ανεπανάληπτες επιτυχίες, αλλά όταν φτάσαμε πια στον τελικό είπαμε τώρα ήρθε η ώρα να το πάρουμε.
Κ. Μητσοτάκης: Κοίταξε, νομίζω ότι υπάρχει μία λεπτή ισορροπία μεταξύ του να λες: Έχει φύγει το άγχος διότι ήδη ξεπέρασα τις προσδοκίες και ξαφνικά να διαπιστώνεις ότι αυτό που πέτυχες δεν σου φτάνει και θέλεις το κάτι παραπάνω. Φαντάζομαι ότι αυτό αισθανθήκατε και εσείς από ένα σημείο και πέρα. Δηλαδή, ότι εδώ που φτάσαμε -και φαντάζομαι ότι όλοι σας είχατε αυτήν την αίσθηση- ότι πότε θα μας ξαναδοθεί αυτή η ευκαιρία, έτσι δεν είναι; Δηλαδή αυτή η μοναδικότητα της στιγμής. Και η πιθανότητα είναι ότι, όντως, δεν προέκυψε ξανά κάτι τέτοιο.
Τ. Φύσσας: Με προλάβατε, γιατί αυτό ακριβώς θα σας έλεγα. Τη στιγμή του τελικού είπαμε -την ημέρα του τελικού, μάλλον- είπαμε πότε θα μας ξαναδοθεί η ευκαιρία να διεκδικήσουμε ένα τρόπαιο σε ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα;
Κ. Μητσοτάκης: Εγώ θυμάμαι πολύ καλά ότι είδα το ματς στο σπίτι μου, μαζί με κάποιους φίλους, την οικογένειά μου. Να ξέρεις ότι όλοι είχαμε τα γούρια μας τότε, τα οποία ξεκίνησαν από τον προημιτελικό. Που καθόμαστε, τι μπλούζα φοράμε, νομίζω ότι αυτά δεν αλλάζουν. Όλοι κρατάμε τις συνήθειές μας, ειδικά όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά. Και βέβαια ήταν κάτι το οποίο νομίζω ότι μας ξεπέρασε όλους ως προς την ένταση της στιγμής. Εγώ έχω, δεν έχω συγκεκριμένες αναμνήσεις, θυμάμαι να παρασυρόμαστε όλοι σε ένα κύμα απίστευτης ευφορίας. Γιατί όντως αυτό το καλοκαίρι του ‘04 ήταν ένα μοναδικό καλοκαίρι. Δηλαδή, ξεκινώντας -προφανώς- με τον θρίαμβο της Εθνικής, μετά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ήταν ένα μεγάλο καλοκαίρι για όλη την Ελλάδα και βέβαια πάρα πολύ δυνατές στιγμές για όλους μας. Πόσο μάλλον για εσάς.
Και νομίζω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον και για εσάς, να σκεφτεί κανείς έφτασε στην κορυφή, πώς διαχειρίζεται κάνεις αυτήν την επιτυχία, ποια είναι τα επόμενα βήματα, αλλά εγώ θέλω να σε ρωτήσω εσένα ποια ήταν τα δικά σας γούρια και τι κάνατε εσείς ως ομάδα για να προετοιμαστείτε ψυχολογικά, πέραν του τι σας έλεγε ο προπονητής. Δηλαδή, εγώ το σκεφτόμουν, έχεις να κάνεις μία ας πούμε, παίρνω από μένα, έχεις να κάνεις μία σημαντική ομιλία. Έχεις πάντα μία ισορροπία μεταξύ του στρες και της προσμονής. Εσείς πως το διαχειριζόσασταν το στρες εκείνη τη στιγμή; Δηλαδή, το στρες μπορεί να είναι, αν είναι λίγο είναι καλό, σε κρατάει σε εγρήγορση, αν είναι πολύ, μπορεί να είναι παραλυτικό, να μπαίνεις στο γήπεδο και να αισθάνεσαι ότι είσαι μαρμαρωμένος. Εσείς πως το διαχειριζόσασταν το στρες;
Τ. Φύσσας: Θα σας απαντήσω. Το στρες για μας -το συζητήσαμε και πιο πριν- άλλαξε μόνο την ημέρα του τελικού, γιατί ήταν ένα στρες ότι έπρεπε να πετύχουμε το στόχο. Και εκεί ίσως ήταν και μεγαλύτερο το στρες, όταν φτάσαμε σε αυτήν την ημέρα που θα έπρεπε να διεκδικήσουμε το κύπελλο. Αυτή η ομάδα απαρτιζόταν από πολύ ισχυρές προσωπικότητες, όλοι μας είχαμε πολύ μεγάλη λαχτάρα να πετύχουμε. Και νομίζω ότι είχαμε κάνει μία ομάδα…
Κ. Μητσοτάκης: Και δεμένη ομάδα.
Τ. Φύσσας: Ακριβώς.
Κ. Μητσοτάκης: Και με καθαρούς ρόλους στην εντεκάδα. Δηλαδή, ήταν μια ομάδα η οποία ήταν καλά μονταρισμένη.
Τ. Φύσσας: Είχαμε χαμηλώσει το εγώ μας και ψηλώσαμε το εμείς. Βάλαμε τις αξίες του αθλητισμού και της ομάδας πάνω από όλους και όλα. Και νομίζω ότι αυτό μας στήριξε τη δεδομένη στιγμή, αλλά μας στηρίζει και μέχρι και τώρα που ήδη συνεχίζουμε σαν Legends 2004 πια, έχουμε δημιουργήσει μία ΑΜΚΕ και νομίζω ότι προσπαθούμε ανά πάσα στιγμή να βοηθάμε, να ανταποδώσουμε την αγάπη του κόσμου.
Κ. Μητσοτάκης: Δεν μου είπες, όμως, τι κάνετε για να χαλαρώνετε; Εσύ τι έκανες για να χαλαρώνεις, εσύ ως Τάκης;
Τ. Φύσσας: Εγώ κυρίως χαλάρωνα τους άλλους.
Κ. Μητσοτάκης: Ήσουν ο ευχάριστος της παρέας.
Τ. Φύσσας: Ναι, άμα θέλετε να το πείτε εσείς, θα το δεχτώ. Ήμουν αυτός που μπορούσα να ξεπεράσω και το δικό μου το άγχος, κάνοντας τους άλλους να νιώθουν άνετα, να γελάνε, να περνάμε όμορφες στιγμές. Πέρα από την πλάκα, όταν μπαίναμε στον αγωνιστικό χώρο οι ρόλοι πια ήταν διακριτοί, ο καθένας μας είχε το ρόλο του μέσα στο γήπεδο.
Κ. Μητσοτάκης: Και να ρωτήσω τώρα, σ’ ένα τέτοιο ματς, όπως ο τελικός -είναι μία ομάδα δεμένη, έχει παίξει μαζί, λίγο πολύ η εντεκάδα είναι σταθερή- πόσο ρόλο, τελικά, παίζει η τακτική σε έναν τέτοιον αγώνα; Δηλαδή, πόση δουλειά έμπαινε στο τακτικό κομμάτι πριν να μελετήσεις τον αντίπαλο, να δεις ταινία, να δεις φιλμ ή τελικά μέσα στο γήπεδο πολλά από αυτά -να το πω απλά- πάνε περίπατο;
Τ. Φύσσας: Όταν ξεκινάει το παιχνίδι τα περισσότερα πάνε περίπατο. Όμως έχεις δουλέψει όλο το προηγούμενο διάστημα για να μπορέσεις να είσαι πειθαρχημένος σε αυτά που σου λέει ο προπονητής σου. Και από κει και πέρα είναι και στην προσωπικότητα και στην αξία του κάθε ποδοσφαιριστή μέσα στο γήπεδο τι θα βγάλει. Για μας σημαντικό ήταν ότι είχαμε να αντιμετωπίσουμε μία ομάδα που την αντιμετωπίσαμε στο πρώτο παιχνίδι, στην πρεμιέρα.
Κ. Μητσοτάκης: Την ξέρατε. Και την είχατε κερδίσει. Την είχαμε κερδίσει.
Τ. Φύσσας: Και την είχαμε κερδίσει. Και λέμε θα το ξανακάνουμε; Θα ξανακερδίσουμε μέσα στην Πορτογαλία, μέσα στο Ντα Λουζ στον τελικό την Πορτογαλία; Ξέραμε, όμως, ότι οι Πορτογάλοι θα είχαν πιο πολύ άγχος από εμάς.
Κ. Μητσοτάκης: Ναι, και φάνηκε αυτό.
Τ. Φύσσας: Και φάνηκε. Εμείς, λοιπόν, αυτό πετύχαμε, να μπορέσουμε να τους μεταδώσουμε, να τους μεταφέρουμε μάλλον το άγχος και το στρες. Και σίγουρα επειδή ήμασταν μία ομάδα που δύσκολα θα δεχόταν γκολ, περιμέναμε υπομονετικά μέχρι να πεταχτεί ο Χαριστέας και να κάνει το γκολ.
Κ. Μητσοτάκης: Εντάξει, η αλήθεια είναι ότι ξέραμε τι μπορούμε να κάνουμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε. Και νομίζω ότι αυτή η ομάδα υπηρέτησε πάρα πολύ καλά και με συνέπεια, έπαιξε προφανώς πάνω από τις δυνατότητές της, αλλά δεν πήγε να κάνει κάτι διαφορετικό από αυτό το οποίο ήξερε να κάνει καλά. Και αυτό είναι σημαντικό σαν μοντάρεις, φαντάζομαι όταν μοντάρεις μία ομάδα, βλέπεις το σύνολο. Και το συνολικό αποτέλεσμα αποτυπώνεται στο σκορ τελικά. Θα κάνεις τις όποιες αλλαγές, τις όποιες προσαρμογές, αλλά δεν μπορείς να κάνεις μία ομάδα η οποία έχει μάθει να παίζει ένα συγκεκριμένο ποδόσφαιρο να παίξει ένα τελείως διαφορετικό ποδόσφαιρο.
Τ. Φύσσας: Είχαμε γνώση των ικανοτήτων μας, είχαμε αυτοθυσία ο ένας για τον άλλον και αυτό ήταν και ένα μέλημα και του προπονητή να μας δώσει να καταλάβουμε ότι σίγουρα δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα από αυτά που ξέρουμε να κάνουμε. Και αυτό κάναμε και μας βοήθησε.
Κ. Μητσοτάκης: Κάποιος μου έλεγε ότι τρώγατε πατάτες τηγανιτές και κάνατε παρασπονδίες. Είναι αλήθεια αυτό ή όχι;
Τ. Φύσσας: Η αλήθεια είναι ότι το μενού είχε πατάτα τηγανιτή, αλλά προσπαθούσαμε να την αποφύγουμε όσο μπορούμε. Κάποιες φορές κάνει και καλό για να ξεφεύγεις, αλλά σίγουρα κάναμε πολλές θυσίες για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, πάρα πολλές θυσίες. Και νομίζω ότι μία πατάτα τηγανιτή δεν θα μας άλλαζε το στόχο.
Κ. Μητσοτάκης: Ποια ήταν η ψυχολογική διαδικασία έτσι τον επόμενο χρόνο, όταν έχει φύγει το χάι και η φοβερή αδρεναλίνη μιας φοβερής επιτυχίας; Δηλαδή, εγώ αυτό που θέλω έτσι να έρθω να καταλάβω λίγο είναι η διαχείριση της επόμενης μέρας και αν πρέπει να δούμε τι κάναμε καλά, τι δεν κάναμε καλά ως εθνική ομάδα, ως ποδόσφαιρο, ως μία συλλογική παρακαταθήκη για τη χώρα. Κοιτάζοντας πίσω εσύ τώρα 16 χρόνια που έχουν περάσει, τι θα κάναμε διαφορετικά, πώς θα κεφαλαιοποιούσαμε καλύτερα αυτήν την επιτυχία;
Τ. Φύσσας: Η εθνική ομάδα, σαν εθνική ομάδα, διακρίθηκε και μεταγενέστερα.
Κ. Μητσοτάκης: Έτσι είναι, είχε μια συνέχεια, τουλάχιστον μέχρι το ‘14 αυτός ο κορμός της…
Τ. Φύσσας: Αυτό το πετύχαμε, λοιπόν. Σίγουρα η διαχείριση δεν ήταν καθόλου απλή, γιατί δεν μας είχε συμβεί ξανά. Όμως, νομίζω ότι η ταπεινότητα και η σεμνότητα που είχαν αυτά τα παιδιά, όλη η ομάδα, νομίζω μας βοήθησε σαν ομάδα και σαν προσωπικότητες ο καθένας μας να κρατήσει χαμηλά τον πήχη. Δεν ξεφύγαμε ποτέ νομίζω, κανείς από τους 23 μας. Σίγουρα θα μπορούσαμε να το διαχειριστούμε, όμως, σαν χώρα πολύ καλύτερα αυτήν την πολύ μεγάλη επιτυχία που κάναμε και να είχαμε ένα ελληνικό ποδόσφαιρο πολύ καλύτερο. Όμως, γνωρίζουμε ότι και εμείς δεν πορευτήκαμε μέσα από καταπληκτικές συνθήκες προπονήσεων ή εγκαταστάσεων, όλοι μας γαλουχηθήκαμε σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Και σίγουρα μας βοήθησε πολύ η νοοτροπία που είχαμε.
Κ. Μητσοτάκης: Ναι. Προσπαθώ να κάνω τη σύγκριση μεταξύ αυτής της επιτυχίας και της άλλης μεγάλης εθνικής συλλογικής επιτυχίας που ήταν το ’87. Εκεί ήμουν μέσα, ήμουν 19 χρονών και ήμουν μέσα στο γήπεδο. Θα ήταν δίκαιο να πει κανείς ότι στο μπάσκετ από κάτω προς τα πάνω ίσως χτίστηκαν περισσότερα θεμέλια, κεφαλαιοποιήσαμε καλύτερα την επιτυχία του ‘87 σε σχέση με το τι κάναμε στο ποδόσφαιρο; Και δεν αναφέρομαι στην Εθνική, η οποία κρατήθηκε ως οντότητα, ως πυρήνας. Αναφέρομαι στα θεμέλια, στο νέο παιδί το οποίο είδε αυτήν την επιτυχία και φαντάζομαι ότι πάρα – πάρα πολλά νέα παιδιά φτιάχτηκαν να ασχοληθούν με το ποδόσφαιρο, αλλά εκεί ίσως η πορεία, τουλάχιστον σε συλλογικό επίπεδο ή σε επίπεδο υποδομών, να μην ήταν αυτή που θα θέλαμε.
Τ. Φύσσας: Η αλήθεια είναι ότι, θα έλεγα ότι το μπάσκετ, πραγματικά γιατί και εγώ τότε το 1987 το έζησα πάρα πολύ έντονα, νομίζω ότι επειδή είναι το δεύτερο τη τάξει άθλημα στη χώρα μας, πάντοτε ήταν στη σκιά του ποδοσφαίρου. Το ποδόσφαιρο επειδή ήταν -η άποψή μου είναι αυτή- πάντοτε κυριαρχούσε στις ζωές όλων των Ελλήνων όλα αυτά τα χρόνια δεν μπορούσαμε να μετουσιώσουμε μία τέτοια μεγάλη επιτυχία. Θα έπρεπε να λειτουργήσουμε, ίσως να σκεφτούμε πιο πολύ το μέλλον, τα παιδιά, να μη σκεφτούμε τη στιγμή. Νομίζω ότι σκεφτήκαμε πιο πολύ το τώρα το 2004 για το πώς θα λειτουργήσουμε τώρα. Τα οικονομικά, επίσης, του ποδοσφαίρου είναι τεράστια η διαφορά τους με του μπάσκετ. Και νομίζω ότι αυτό έπαιξε ρόλο στους ανθρώπους και στα Club πώς διαχειρίστηκαν αυτή την πολύ μεγάλη επιτυχία.
Κ. Μητσοτάκης: Ναι, νομίζω ότι έχεις δίκιο σε αυτό. Έμειναν πολλά πράγματα. Βέβαια έμειναν πάνω απ’ όλα οι φοβερές αναμνήσεις και η ένταση της στιγμής και έμεινε κάτι το οποίο δεν θα μας το πάρει ποτέ κάνεις. Η Ελλάδα 2004 σήκωσε το κύπελλο και είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης. Και προσπαθώ να σκεφτώ αν υπάρχει άλλη αντίστοιχη συλλογική, μία μου έρχεται εμένα στο μυαλό επιτυχία συλλογική στο ποδόσφαιρο. Να δούμε αν έχουμε την ίδια.
Τ. Φύσσας: Ποια σκεφτήκατε;
Κ. Μητσοτάκης: Εγώ σκέφτηκα τη Λέστερ. Δηλαδή, δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο τόσο απρόβλεπτο…
Τ. Φύσσας: Είναι και η Εθνική Δανίας που κατέκτησε το Euro…
Κ. Μητσοτάκης: To 88; Το ‘92. Ναι, εντάξει αυτοί μπήκαν από την πίσω πόρτα. Θυμάμαι τότε είχαν έρθει λίγο…
Τ. Φύσσας: Ήταν απροετοίμαστοι. Όμως ήταν οι Δανοί.
Κ. Μητσοτάκης: Η Δανία, όμως, ήταν μία ομάδα η οποία είχε βάση, είχε πάει καλά και σε προηγούμενα Euro.
Τ. Φύσσας: Αυτό είναι αλήθεια.
Κ. Μητσοτάκης: Δεν ήρθε, δεν θα πεις ότι ήρθε από το πουθενά.
Τ. Φύσσας: Πολύ μεγάλη επιτυχία, γιατί είναι σε ένα πολύ μεγάλο φάσμα αγώνων.
Κ. Μητσοτάκης: Ναι, της Λέστερ με την έννοια ότι ήταν και 38 αγώνες, πόσοι ήταν δηλαδή.
Τ. Φύσσας: Αλλά εμείς παραμένουμε πρώτοι, θα έλεγα.
Κ. Μητσοτάκης: Όχι, εμείς είμαστε Εθνική.
Τ. Φύσσας: Είχαμε σχέδιο, είχαμε πλάνο για όλο αυτό. Και πραγματικά όταν οι Έλληνες έχουμε σχέδιο και πλάνο -και το δείξαμε και τώρα στην πανδημία- και ενωμένοι μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Αυτό είναι κάτι σημαντικό, πρέπει να το καταλάβουμε, να μη ζούμε μόνο με τις αναμνήσεις του τότε, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι ένα τρανό παράδειγμα που συνέβη με την πανδημία γιατί ενωθήκαμε, πειθαρχήσαμε σε κανόνες, βάλαμε πάνω απ’ όλα το κοινό καλό.
Κ. Μητσοτάκης: Τελικά, οι συνταγές της επιτυχίας είναι λίγο πολύ γνωστές, δηλαδή, η ομαδική δουλειά, το γεγονός ότι υπάρχει κάποιος επικεφαλής εν προκειμένω ο προπονητής ο οποίος βάζει τους κανόνες, το πλαίσιο και θέτει το καλό της ομάδας πάνω από την ατομική ατζέντα. Πρέπει να είσαι δίκαιος άμα είσαι προπονητής, έτσι δεν είναι; Δηλαδή και η Δικαιοσύνη, γιατί δεν θα τους ικανοποιήσεις όλους. Άρα, όταν βάζεις να παίξει ή όταν παίζει κάποιος ή δεν παίζει κάποιος άλλος, θα πρέπει να καταλαβαίνει ότι έτσι είναι το ποδόσφαιρο, δεν μπορούν να παίζουν όλοι. Έντεκα θα παίξουν και τρεις ενδεχομένως ακόμα. Και, βέβαια, νομίζω ότι και αυτή η αίσθηση της πειθαρχίας και της σκληρής δουλειάς, γιατί τελικά γι’ αυτό δεν υπάρχει υποκατάστατο, τίποτα δεν έρχεται τυχαία.
Αυτά τα δείξαμε, με έναν τρόπο τα δείξαμε και σε μεγαλύτερη κλίμακα, τα δείξαμε και στην πανδημία. Και κυρίως αυτό που είναι ωραίο, είναι ότι αποδείξαμε ότι δεν υπάρχουν στερεότυπα. Δηλαδή, μπορεί να ήταν ένα στερεότυπο, «ποια Ελλάδα τώρα και ποιο ποδόσφαιρο;», θα λέγανε κάποιοι. Η Ελλάδα τώρα θα κερδίσει; Και όμως το έκανε. Και για μας τα λέγανε αυτά, σε διαβεβαιώνω τώρα, η Ελλάδα θα καταστραφεί, δεν έχουμε Σύστημα Υγείας, δεν μπορούμε να μπούμε σε τάξη, σε πειθαρχία. Και όμως αποδείξαμε ότι μπορούμε και τους εαυτούς μας να τους εκπλήσσουμε ευχάριστα. Καλό είναι να μην είναι η εξαίρεση και να γίνεται περισσότερο ο κανόνας.
Τ. Φύσσας: Στο χέρι μας είναι να το πετύχουμε αυτό. Και εμείς οι παίκτες του 2004 νιώθουμε την ανάγκη, την υποχρέωση, θα έλεγα υποχρέωση ναι, να εμπνεύσουμε τη νέα γενιά, να μιλήσουμε πραγματικά στις ψυχές και στις καρδιές των παιδιών αυτών, αλλά κυρίως στις οικογένειές τους -εγώ πάντοτε το έλεγα αυτό- οι γονείς, επειδή καθοδηγούμε τα παιδιά μας, οφείλουν να γνωρίζουν ότι ο αθλητισμός δεν είναι μόνο η νίκη. Πρέπει να καταλάβουν ότι για να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα νικηφόρο ή να μπορέσεις να βιώσεις μία χαρά, μία επιτυχία πρέπει να κάνεις πάρα πολλές θυσίες και να περάσεις και από πολλές ήττες για να μπορέσεις να γίνεις ακόμα πιο δυνατός.
Και, επίσης, είπατε κάτι πολύ σημαντικό: Ο προπονητής μας, όταν έκανε την επιλογή της ομάδας, ξέραμε ότι ήταν τόσο δίκαιος όσο εκείνος το έβλεπε. Είχαμε αποδεχθεί ότι ήταν μια επιλογή δική του και μόνο δική του, οπότε ακόμα και στα μάτια μας να φάνταζαν κάποιες επιλογές του, όχι τόσο σωστές κάποιες φορές, γιατί όλοι έχουμε τον αντίλογο σε όλα αυτά πράγματα, μας ενέπνεε τόσο πολύ που λέγαμε «είναι η δική του επιλογή, εκείνος αποφασίζει».
Κ. Μητσοτάκης: Σωστό είναι αυτό που λες. Απόλυτη Δικαιοσύνη δεν υπάρχει.
Τ. Φύσσας: Δεν υπάρχει.
Κ. Μητσοτάκης: Το πιο σημαντικό μάθημα του αθλητισμού είναι πως σηκώνεσαι από την ήττα, όχι πως χαίρεσαι τη νίκη. Γι’ αυτό και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και νομίζω ότι αυτό μαθαίνουν τα νέα παιδιά τα οποία μπαίνουν στον αθλητισμό, εκτός από τα προφανή οφέλη ως προς την υγεία τους, ως προς τη χαρά της συμμετοχής, ως προς την ικανοποίηση να δουλεύει κανείς με το σώμα του και να αισθάνεται ότι βελτιώνεται σωματικά, είναι η δυνατότητα να διαχειρίζεσαι τις αντιξοότητες. Είναι φορές που τα πράγματα κατά κανόνα μάλλον δεν θα πάνε όπως τα περιμένει κανείς είτε μιλάμε για ατομικό άθλημα είτε μιλάμε για ομαδικό, που τα πράγματα είναι ακόμα πιο περίπλοκα.
Διότι, στο μεν ατομικό είσαι εσύ και ο εαυτός σου, αυτό είναι, δεν έχεις ευθύνες απέναντι σε άλλους, αλλά στο ομαδικό έχεις ευθύνη. Δηλαδή, αν εσύ έχεις μείνει στην επίθεση και πρέπει κάποιος να σε καλύψει στο αριστερό μπακ, κάποιος πρέπει να κάνει τη δουλειά εκείνη τη στιγμή ή να την κάνεις εσύ γι’ αυτόν και να περάσει, έγινε αυτό τώρα, δεν θα μπούμε σε μεγάλη κουβέντα. Αν γίνεται συνέχεια, θα γίνει μία κουβέντα μετά, μεγάλε Τάκη, κάποιο πρόβλημα έχουμε εδώ. Αλλά για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό. Και, βέβαια, ο αλληλοσεβασμός και, τελικά, μία αίσθηση -τολμώ να πω- αξιοκρατίας. Διότι μιλήσαμε πριν για Δικαιοσύνη, αλλά, τελικά, εσείς οι ίδιοι και όταν δεν παίζατε, δεν ξέρατε ποιος έπρεπε να παίζει;
Τ. Φύσσας: Οι συμπαίκτες είναι οι καλύτεροι κριτές. Οπότε όταν παίζαμε πάντοτε το μεταξύ μας παιχνίδι εκεί κρίναμε ποιος είναι ο καλύτερος. Μεταξύ μας γνωρίζαμε, λοιπόν, ποιος πρέπει να παίζει ή όχι. Όμως ήμασταν παιδιά και τώρα πια τα βλέπουμε σε ένα διαφορετικό πρίσμα. Κάποιες φορές οι ποδοσφαιριστές, οι μπασκετμπολίστες μπορεί να είναι παραπάνω εγωιστές απ’ ότι πρέπει και να μη σκέφτονται ότι ένας προπονητής αγωνίζεται για την ομάδα, βλέπει όλους τους ποδοσφαιριστές. Εμείς, λοιπόν, σε αυτήν την ομάδα -γι’ αυτό σας το είπα και πριν- ότι μπορέσαμε και χαμηλώσαμε το εγώ μας και τα παιδιά που δεν παίζανε τότε στο Euro πανηγύριζαν πιο πολύ και από εμάς. Ήταν σοκαριστικό να βλέπεις 23 άτομα να πανηγυρίζουν λες και είχαν παίξει όλοι, γιατί υπήρχαν παιδιά που δεν αγωνίστηκαν. Και μοιραστήκαμε όλοι και τη χαρά, αλλά και τα οφέλη αυτής της πολύ μεγάλης επιτυχίας.
Κ. Μητσοτάκης: Είδες το Last Dance;
Τ. Φύσσας: Βέβαια, φανατικά.
Κ. Μητσοτάκης: Αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον. Εγώ το είδα με θρησκευτική ευλάβεια. Πρώτον, γιατί έζησα με τον Τζόρνταν, δηλαδή, μεγάλωνα όταν ο Τζόρνταν ήταν στις δόξες του. Είναι ένα πάρα-πάρα πολύ ενδιαφέρον ως προς τη δυναμική της ομάδας. Και, βέβαια, φαντάζομαι ότι η αντιδιαστολή με εμάς ήταν ότι δεν είχαμε έναν superstar ο οποίος να συμπαρασύρει. Αλλά αυτό το οποίο βρήκα εντυπωσιακό ήταν πως σε κάθε ματς ή σε κάθε σεζόν έβρισκε ένα διαφορετικό κίνητρο, δηλαδή, πώς φτιάχνεται ο καθένας εκείνη τη στιγμή μέσα στο μυαλό του για να μπορεί να αποδώσει στο μέγιστο. Και φαντάζομαι ότι αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο άμα είσαι 100% σωματικά καλά, αλλά φαντάζομαι ότι υπάρχουν και φορές που όλο και κάτι πονάει, όλο και κάποιο τραβηγματάκι υπάρχει και πρέπει να το βγάλεις από το μυαλό σου και πρέπει να μπορείς να το κάνεις αυτό και όταν το σώμα σου δεν είναι 100%.
Τ. Φύσσας: Και υπάρχει και μία προσωπική ζωή που τρέχει που, όταν μπεις στον αγωνιστικό χώρο, θα πρέπει να την ξεχάσεις. Επίσης είναι η ψυχολογία του όχλου που πολλές φορές σε επηρεάζει θετικά, αλλά και πολλές φορές σε επηρεάζει αρνητικά. Και εμείς έχουμε μάθει εδώ οι Έλληνες να είμαστε και αρκετά εκδηλωτικοί και στα καλά και στα άσχημα. Έλεγα, μικρός έτρεχα όταν βγήκε ο Γκάλης -το ‘87 που είπατε- και βγήκα και εγώ στους δρόμους και έτρεχα. Πού να περίμενα ότι και εγώ κάποια χρόνια μετά θα μπορούσαμε να οδηγήσουμε, να είχα βάλει και εγώ ένα λιθαράκι όπως και τα άλλα παιδιά, να βγει ο κόσμος στους δρόμους.
Κ. Μητσοτάκης: Πώς βλέπεις την προσπάθεια που γίνεται τώρα στην Εθνική;
Τ. Φύσσας: Στην Εθνική έχουμε ξεκινήσει καλά, μας διέκοψε η πανδημία, αλλά νομίζω ότι θα συνεχίσουμε από Σεπτέμβρη που έχουμε τα παιχνίδια μας, τα δείγματα ήταν πολύ καλά.
Κ. Μητσοτάκης: Εντάξει, τα τελευταία ματς πήγαν πολύ καλά. Και νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και για τον κόσμο να μην παρατήσει αυτήν την ομάδα. Νομίζω ότι αυτό το οποίο μου αρέσει σε χώρες που έχουν μία προχωρημένη ποδοσφαιρική κουλτούρα είναι ότι η ομάδα στηρίζεται κατεξοχήν στα δύσκολα. Εμείς εδώ είμαστε λίγο, μας αρέσει να κερδίζει η ομάδα, είμαστε πολύ συναισθηματικοί και στα πάνω και στα κάτω και στην κριτική και όλοι είμαστε προπονητές. Αυτό δεν είναι κάτ’ ανάγκη κακό, έχουμε άποψη, μας αρέσει το ποδόσφαιρο.
Όλοι θέλουμε να μιλάμε για το ποδόσφαιρο και όλοι θέλουμε να λέμε τη γνώμη μας. Εγώ είμαι και της άποψης ότι πρέπει και η Εθνική να πηγαίνει να παίζει περισσότερο στην περιφέρεια, δηλαδή, να κάνει rotation και να πηγαίνει και σε μικρότερες ενδεχομένως και σε πόλεις που να μπορούν τα γήπεδα προφανώς να υποστηρίζουν τις ανάγκες της, αλλά δεν πιστεύω κατ’ ανάγκη στη μοναδικότητα στην έδρα της Εθνικής. Και νομίζω ότι εμένα μου αρέσει αυτό σαν ιδέα. Πρέπει να είναι θέμα όταν η Εθνική πηγαίνει σε μία πόλη είτε είναι ο Βόλος είτε είναι το Ηράκλειο είτε είναι η Θεσσαλονίκη είτε είναι τα Γιάννενα.
Τ. Φύσσας: Αυτή είναι μία πρόταση πολύ ωραία, γιατί από τη στιγμή που κάναμε το πρώτο βήμα και ξαναφέραμε τον ενθουσιασμό στις τάξεις της ομάδας, ξαναπίστεψαν οι ίδιοι οι παίκτες ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι καλό. Και από δω και στο εξής νομίζω ότι πρέπει να μας χαρεί και η υπόλοιπη χώρα. Θα γίνει.
Κ. Μητσοτάκης: Και νομίζω ότι, αν μπορώ να κάνω μία, δεν ήθελα να κάνω καμία, έτσι, αναλογία ή κανέναν συσχετισμό με τα πολιτικά, αλλά πρέπει να σου πω ότι ο κόσμος πάντα θα δίνει πίστωση αν δίνονται ευκαιρίες σε νέους, σε νέα παιδιά. Δεν νομίζω ότι έχουμε να χάσουμε τίποτα. Έχουμε πολύ καλούς νέους παίκτες και εντός και εκτός Ελλάδος. Προφανώς, είναι μία τελείως άλλη συζήτηση το πως πρέπει να αναβαθμιστεί το ελληνικό πρωτάθλημα, πως πρέπει να γίνει πιο ανταγωνιστικό, πως πρέπει να λειτουργήσουν οι υποδομές, τα ζητήματα των δικαιωμάτων, αλλά υπάρχουν όσο παρακολουθώ ελληνικό πρωτάθλημα, καλοί, πολλοί καλοί νέοι παίκτες που αξίζουν ευκαιρίες, όχι μόνο στις πρωτοκλασάτες ομάδες.
Τ. Φύσσας: Υπάρχουν πολλά ταλαντούχα παιδιά που αγωνίζονται είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό και ο προπονητής αυτός είναι έτοιμος να τους δώσει τις ευκαιρίες που πρέπει και τους αναλογούν, αλλά και εκείνοι να καταλάβουν ότι, όντας στέλεχος της εθνικής ομάδας, πρέπει να έχεις πάνω απ’ όλα, να είναι προτεραιότητά σου η εθνική ομάδα, να μπορεί η εθνική ομάδα μέσα στην καρδιά σου να είναι προτεραιότητα και όχι ο σύλλογος.
Κ. Μητσοτάκης: Και, βέβαια, αυτό που είναι δικαίωμα είναι και ευθύνη. Όταν φοράς το εθνόσημο, εκπροσωπείς τη χώρα σου, την πατρίδα σου εκείνη τη στιγμή και αυτό απαιτεί ένα επίπεδο προετοιμασίας και ευθύνης, ψυχολογικής προετοιμασίας. Νομίζω, όμως, ότι φαντάζομαι ότι είναι τέτοια η χαρά για κάποιο νέο παιδί να φορέσει για πρώτη φορά, να κληθεί στην Εθνική, είναι μεγάλη υπόθεση. Φαντάζομαι εσύ, αν θυμάσαι, φαντάζομαι, πότε κλήθηκες. Το θυμάσαι πάρα πολύ καλά φαντάζομαι πότε κλήθηκες πρώτη φορά. Εγώ δεν το θυμάμαι, αλλά εσύ το θυμάσαι σίγουρα.
Τ. Φύσσας: Το θυμάμαι πάρα πολύ χαρακτηριστικά. Εκμεταλλεύτηκα, αξιοποίησα μάλλον, είχε τραυματιστεί ο Κασάπης και με κάλεσε εμένα τότε στην εθνική ο κ. Ιορντανέσκου, δεν θα το ξεχάσω ποτέ, ήμουν στον Πανιώνιο 1998, και από τότε ανελλιπώς ήμουν στην εθνική ομάδα, ήταν τέτοια η στιγμή που δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Εσείς, πάντως, παίζετε ποδόσφαιρο και έχουμε παίξει και συμπαίκτες σε έναν παιχνίδι κοινωνικού χαρακτήρα που είχαμε κάνει. Θυμάστε;
Κ. Μητσοτάκης: Προσπαθώ, αλλά, ναι, παίζω σε ένα πρωτάθλημα στο σχολείο μου με ομάδες αποφοίτων κάθε Σάββατο, όποτε μπορώ πηγαίνω. Προσπαθώ όμως επειδή είναι Σάββατο απόγευμα να εξακολουθώ, παίζουμε 7-7 το οποίο είναι λίγο βάρβαρο, γιατί πολλές φορές παίζουμε με πολύ μικρότερους, αλλά έχω πει στον εαυτό μου ότι όσο αντέχουν τα πόδια μου και ποδόσφαιρο και λίγο μπάσκετ παίζω ακόμα.
Παρότι μου αρέσουν, γενικά προσπαθώ να αθλούμαι όσο μπορώ είτε πολύ νωρίς το πρωί είτε αργά το βράδυ, αλλά η ομορφιά του ομαδικού αθλήματος, της παρέας, αυτά που θα πεις πριν και μετά το ματς είτε παίζεις στο τοπ επίπεδο είτε παίζεις για την πλάκα σου 5-5, νομίζω ότι αυτή η μαγεία της συνύπαρξης, της καζούρας είναι κάτι που νομίζω ότι είναι μία από τις δυνάμεις του αθλητισμού, έτσι δεν είναι; Είναι μία μεγάλη χαρά της ζωής. Και εγώ χαίρομαι που και με την πανδημία, έστω και το απλό τρέξιμο ή το ποδήλατο, πολύς κόσμος το ανακάλυψε.
Τ. Φύσσας: Και γι’ αυτό εμείς προσπαθούμε να εμπνεύσουμε τα νέα παιδιά ότι δεν χρειάζεται να βγείτε πρωταθλητές, αλλά σίγουρα να μπορέσετε να βελτιώσετε τη ζωή σας. Η αθλητική ζωή είναι ότι πιο όμορφο, το να ξυπνάς νωρίς, το να τρέφεσαι σωστά, το να μπορείς να κοιμάσαι, να κάνεις θυσίες, να πειθαρχείς σε κανόνες. Νομίζω ότι είναι τα καλύτερα εφόδια που μπορεί να έχει ένα νέο παιδί. Τα λέω και στις κόρες μου αυτά.
Κ. Μητσοτάκης: Και νομίζω ότι σε μία εποχή όπου τα νέα παιδιά έχουν πειρασμούς, όπου πολλές φορές βλέπουμε και εφήβους που έχουν ζητήματα, όπου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολύ στρες, με προβλήματα, δεν υπάρχει καλύτερη διέξοδος από τον αθλητισμό για ένα νέο παιδί. Και το δικό μου προσωπικό στοίχημα δεν είναι μόνο η στήριξη, η οργάνωση, μάλλον, του επαγγελματικού αθλητισμού, είναι πρωτίστως οι δυνατότητες, οι ευκαιρίες, η κουλτούρα κυρίως που θα εμφυσήσουμε στα νέα παιδιά και στους γονείς τους, γιατί οι γονείς είναι αυτοί που θα βάλουν πολλές φορές, που θα πάρουν ένα παιδί 6-7-8 χρονών από το χέρι να το πάνε σε ένα κολυμβητήριο, σε ένα αθλητικό σωματείο για να κάνουν τα πρώτα τους βήματα.
Και μετά βέβαια οι υποδομές για να μπορούμε να τα υποστηρίξουμε, ανθρώπινες υποδομές, προπονητές, υποστήριξη σωστή, αθλητικές υποδομές γενικές. Δεν υστερούμε τόσο πολύ σε αυτό, αλλά θα κάνουμε ακόμα μεγάλες προσπάθειες κυρίως σε δημοτικό επίπεδο να ενισχύσουμε τις αθλητικές μας υποδομές. Και αυτή είναι η καλύτερη παρακαταθήκη. Και μετά βέβαια οι πολλοί επιτυχημένοι αθλητές οι οποίοι λένε τη δική τους προσωπική ιστορία. Τίποτα δεν εμπνέει περισσότερο από έναν πρωταθλητή ο οποίος θα μιλήσει, όχι μόνο για την επιτυχία, αλλά για τις δυσκολίες, τι χρειάζεται για να φτάσεις σε αυτό το σημείο.
Τ. Φύσσας: Η διαδρομή ήταν αυτή που μας έκανε πρωταθλητές.
Κ. Μητσοτάκης: Έτσι είναι. Αυτή είναι η στιγμή, αλλά για να φτάσεις στη στιγμή η διαδρομή μεγάλη πριν και μετά. Πολύ χάρηκα για την κουβέντα μας, Τάκη, ό,τι καλύτερο εύχομαι και μακάρι να ξαναζήσουμε τέτοιες στιγμές, αλλά ακόμα πιο σημαντικό να μπορούμε, να μπορείτε εσείς να εμπνεύσετε περισσότερα παιδιά να ασχοληθούν ενεργά με τον αθλητισμό, γιατί νομίζω ότι αν ανακαλύψεις τη χαρά που σου δίνει, αυτό θα σε συνοδεύει για πάντα.
Τ. Φύσσας: Η χαρά, η χαρά του παιχνιδιού.
Κ. Μητσοτάκης: Αυτό που λες, το παιχνίδι έχει χαρά από μόνο του. Και δεν μπορείς να την εξηγήσεις, αν δεν την ζήσεις.
Τ. Φύσσας: θα ήθελα και εγώ να σας ευχαριστήσω, για μία ακόμη φορά, ήταν υπέροχο το ότι συζητήσαμε σε ένα πανέμορφο τοπίο που μας γεμίζει τεράστιες αναμνήσεις, μας υπενθυμίζει μάλλον τι περάσαμε εδώ, τι αποθέωση. Δεν μπορώ να θυμηθώ το χώρο, ήταν τόσος κόσμος που δεν μπορώ να θυμηθώ που βρισκόμασταν.
Κ. Μητσοτάκης: Κάπου εδώ ήσασταν, αν θυμάμαι καλά, εγώ καθόμουν κάπου εκεί πάνω, αλλά ήταν ένα χάος.
Τ. Φύσσας: Πάντως, το 2004 ήταν και για σας μία χρονιά η οποία ξεκινήσατε την πολιτική σας.
Κ. Μητσοτάκης: Α, εγώ ξεκίνησα την πολιτική μου το ‘04, τον Μάρτιο του ‘04 ξεκίνησα την καριέρα μου και βρέθηκα τρεις μήνες μετά με πολύ δυνατές εμπειρίες. Οπότε και για μένα το ’04 ήταν μία ωραία χρόνια. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την ευκαιρία να κάνουμε την ωραία κουβέντα αυτή.
