Η Αλεξανδρούπολη, η μεγαλύτερη και πιο ευρωπαϊκή πόλη της Θράκης, υπήρχε στην αρχαιότητα με την ονομασία Σάλη. Η σύγχρονη πόλη ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα από ψαράδες των χωριών Μάκρη και Μαρώνεια κι ονομαζόταν Δεδέαγατς. Η ονομασία αυτή στα τουρκικά σημαίνει «δέντρο του παππού» αφού συμφώνως με την παράδοση κάτω από ένα μεγάλο δέντρο πέρασε όλα τα χρόνια της ζωής του κάποιος σοφός δερβίσης. Που ετάφη εκεί όταν πέθανε. Όμως, υπάρχει και μια άλλη εκδοχή που αναφέρει ότι το Δεδέαγατς (τουρκικά Dedeağaç) πήρε την ονομασία του από τις βελανιδιές που σκίαζαν την παραλία (Ντεντέ-αγατσλάρ, Dedeagaclar).
Εφέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την απελευθέρωσή της. Όταν απελευθερώθηκε (14 Μαΐου 1920) από την Βουλγαρική κατοχή μετονομάστηκε από Δεδέγατς σε Νεάπολη αφού, ως τότε, ήταν η νεότερη ελληνική πόλη. Λίγο μετά και με αφορμή την επίσκεψη εκεί του βασιλιά Αλέξανδρου, οι τοπικές αρχές την μετονόμασαν σε Αλεξανδρούπολη για να τον τιμήσουν.
Η Αλεξανδρούπολη αποτελεί ένα σημαντικό σταυροδρόμι. Τόσο για θαλάσσιες όσο και για χερσαίες μεταφορές καθώς ενώνει τη Δύση με την Ανατολή, την Ευρώπη με την Ασία. Κι ο φάρος στο λιμάνι της, σήμα κατατεθέν της πόλης, υψώνεται επιβλητικός και δείχνει τον δρόμο…
Παλιότερα και μετά την ίδρυσή της από τους ψαράδες των γύρω χωριών άρχισε ν’ ακμάζει κι αυτό μεγεθύνθηκε μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878. Όπου έφτασαν στην πόλη Ρώσοι και την ανέπτυξαν. Δημιουργήθηκε μια σύγχρονη πόλη με σπουδαία ρυμοτομία (ακόμη η Αλεξανδρούπολη θεωρείται η πιο σύγχρονη ελληνική πόλη σε επίπεδο ρυμοτομίας), μεγάλους και φαρδείς δρόμους και έντονη πνευματική ζωή.
Λίγο μετά, το 1885, η πόλη πέρασε στην κατοχή της Βουλγαρίας. Από τη βουλγαρική κατοχή μάλιστα, έλκουν την καταγωγή τους πολλά νεοκλασικά κτίρια (Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία, Λεονταρίδειος Σχολή) που υπάρχουν ακόμη. Ταυτοχρόνως, εκείνη την περίοδο, 1897, έφτασε στην πόλη το περίφημο Όριαν Εξπρές που ένωνε την Θεσσαλονίκη και την Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη και την Ασία.
Στην Αλεξανδρούπολη ο επισκέπτης μπορεί να ζήσει ακόμη και σήμερα τη γοητεία του αρχικού ψαράδικου χωριού. Ειδικά τις στιγμές με τη δημοπρασία αλιευμάτων που καταφθάνουν στην ιχθυαγορά της πόλης.
Στην Αλεξανδρούπολη ο επισκέπτης ηρεμεί. Είτε με την παραλιακή βόλτα, είτε με εξορμήσεις προς το Δέλτα του Έβρου, ή τις Φέρες ή το Σουφλί, ή το δάσος της Δαδιάς, ή την Μαρώνεια ή και το λιμανάκι του Αγίου Χαράλαμπου.
Στην Αλεξανδρούπολη και στα θρακιώτικα παράλια ο επισκέπτης μπορεί ν’ απολαύσει μερικές από τις ομορφότερες ελληνικές παραλίες. Δεν τις έχουν ανακαλύψει ακόμη οι ορδές του λαϊκοτουρισμού εξ ου κι είναι απίστευτης ομορφιάς.
Στα δυτικά της Αλεξανδρούπολης και δη στο τέλος του καταπράσινου δημοτικού πάρκου, αρχίζει η παραλία της Χιλής. Πανέμορφη αμμουδιά, αξιοποιημένη μα και παρθένα. Εκεί βρίσκει κάποιος μεγάλα ξενοδοχεία που φτάνουν μέχρι το κύμα μα και βολικά μπανγκαλόου.
Στη συνέχεια του παραλιακού δρόμου, δίπλα στο Θρακικό πέλαγος, φτάνουμε στη Μάκρη. Στα ανατολικά του μικρού λιμανιού της με τις δεκάδες βάρκες και μικρά σκάφη, υπάρχει μια μικρή παραλία-αμμουδιά. Συμβουλή: Μη πάτε Αύγουστο.
Στη Μάκρη και επάνω από αυτήν, πηγαίνετε να δείτε τη σπηλιά του Ομηρικού Κύκλωπα Πολύφημου, ενώ λίγο χαμηλότερα εκτείνεται ο αρχαιολογικός χώρος.
Επιπλέον, μπορείτε να κολυμπήσετε να επισκεφθείτε τις αμμουδιές της Αγ. Παρασκευής και την Κυανή Ακτή που αποτελεί φυσική συνέχεια της πρώτης. Εδώ θα βρείτε παραλιακά ταβερνάκια, ενώ υπάρχουν οι δυνατότητες για θαλάσσια σπορ. Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε τον αρχαιολογικό χώρο της Μεσημβρίας , στην προέκταση του παραλιακού δρόμου.
Στην Αλεξανδρούπολη μπορείτε να επισκεφθείτε το Εθνολογικό Μουσείο στο εξαιρετικό πέτρινο νεοκλασικό που έχει 120 χρόνια ζωής. Εκεί θα γνωρίσετε παντοιοτρόπως (εκθέματα, βίντεο κλπ) τον λαϊκό θρακιώτικο πολιτισμό, με οικονομικά δεδομένα, ενδυμασίες, φορεσιές, έθιμα, καλλιέργειες, το σουσαμοτριβείο και πολλά άλλα ενδιαφέροντα.
Στο Δέλτα του Έβρου
Ο Έβρος δεν είναι απλώς ένας ποταμός. Είναι το φυσικό σύνορο ανάμεσα σε Ελλάδα –Τουρκία αλλά και Ελλάδα –Βουλγαρία μα επιπλέον αποτελεί το ποτάμι που πάντα σηματοδοτούσε και καθόριζε τις τύχες της Ελλάδας.
Περίπου 30-35 χιλιόμετρα πριν τις εκβολές του στο Αιγαίο, ο Έβρος «σπάει» στα δυο και σχηματίζεται ένα τρίγωνο. Η πεδιάδα που δημιουργείται έχει έκταση 200 χιλιάδες στρέμματα. Τα 150 χιλιάδες ανήκουν στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα στην Τουρκία. Όμως από αυτά τα 150 χιλιάδες στρέμματα που ανήκουν στην Ελλάδα, τα μισά (περίπου 80 χιλιάδες) αποτελούν την έκταση που έχει ενταχθεί στη σύμβαση Ραμσάρ κι έχουν ως επίσημη ονομασία «Αινήσιον Δέλτα». Αυτό είναι το περίφημο Δέλτα του Έβρου.
Μέχρι πριν 60-70 χρόνια το Δέλτα του Έβρου ήταν μια ανεξερεύνητη κι αναξιοποίητη περιοχή. Τότε η ελληνική πολιτεία έκανε μεγάλα έργα αποστράγγισης, αποξήρανε μεγάλες εκτάσεις, δημιούργησε αναχώματα για προστασία των καλλιεργειών και χωριών, χάραξε δρόμους. Κι άρχισε η αξιοποίηση με καλλιέργειες (κυρίως βαμβάκι, σιτάρι, τεύτλα, καλαμπόκι) αλλά και κτηνοτροφία.
Όμως, πέρα από αυτά, εκεί βρίσκει κανείς μια απίστευτη ορνιθοπανίδα σε αριθμό και ποικιλία. Υπάρχουν τουλάχιστον 320 είδη πουλιών, από τα παρατηρημένα 420 που υπάρχουν στην Ελλάδα. Τεράστιος βιότοπος, είτε ως φωλιά πουλιών, είτε ως καταφύγιο υδρόβιων πληθυσμών από τον ευρωπαϊκό βορρά, είτε ακόμη ακόμη κι ως χώρος ανάπαυσης μεταναστευτικών πουλιών.
Ταυτοχρόνως, εκεί έχουν παρατηρηθεί 46 είδη ψαριών, 7 είδη αμφίβιων, 21 είδη ερπετών και περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών.
Δύο είναι οι μεγάλες λιμνοθάλασσες –τα πολυτιμότερα υγροτοπικά συστήματα– στο Δέλτα. Της Δράνας (ή λίμνη του Δράκοντος) με έκταση 6.000 στρέμματα και τα Παλούκια (ή Καζικλί) με έκταση 2.800 στρέμματα.
Η περιήγηση στο Δέλτα του Έβρου αποτελεί μοναδική εμπειρία και αν δεν την κάνετε επισκεπτόμενοι την περιοχή είναι σαν να μη πήγατε ποτέ. Η επίσκεψη επιτρέπεται σε συγκεκριμένες περιοχές (η περιοχή επιτηρείται από τις ένοπλες δυνάμεις) και είναι σκόπιμο να έχετε τη συνοδεία κάποιου ξεναγού εθνικών δρυμών ή κάποιον εκ των πολλών συνοδών που έχουν άδεια. Βρίσκετε εύκολα ξεναγούς στο Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Έβρου.
Τέλος, αναφορικά με τη γαστρονομία στην περιοχή, πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε λαχανιά, καβουρμά, ψάρι βάτο και τζιγεροσαρμά.
Η λαχανιά είναι κατσίκι ή μοσχάρι ή χοιρινό μαγειρεμένο με λάχανα, ντοματάκια και κόκκινη καυτερή πιπεριά, ο καβουρμάς βρασμένα κομμάτια κρέατος πηγμένα με το ζωμό τους και καρυκεύματα (σκέτος ή με αβγά). Ο βάτος είναι ψάρι που μοιάζει με σαλάχι και τρώγεται με σκορδαλιά ενώ ο ο τζιγεροσαρμάς είναι ρύζι με συκωτάκια αρνίσια, κρεμμυδάκια και μυρωδικά τυλιγμένα σε αρνίσια σκέπη. Ο τζιγεροσαρμάς μαγειρεύεται συνήθως το Πάσχα.
Κάτι τελευταίο: Η αγνότητα που είχαν οι ανθρώπινες κοινωνίες πριν από κάποιες δεκαετίες είναι έντονα αποτυπωμένη ακόμη και σήμερα στα πρόσωπα των κατοίκων της Αλεξανδρούπολης. Γεγονός για το οποίο μόνο περήφανοι μπορούν να αισθάνονται οι κάτοικοί της…
Ενδεικτικές αποστάσεις: Από Αθήνα 800 χιλιόμετρα, από Θεσσαλονίκη 302, από Γιάννινα 560.
