Πέρασαν 240 χρόνια από τον μαρτυρικό θάνατο του εθναποστόλου και ιερομάρτυρα, Αγίου Κοσμά του Αιτωλού (1714-1779). Του ιερωμένου και Έλληνα που αφιέρωσε και θυσίασε τη ζωή του για τη σωτηρία της ορθοδοξίας και του ελληνικού έθνους. Διορατικός και προφητικός, περιπλανώμενος και πένης, εφοδιασμένος με βαθειά γνώση, δίδασκε έχοντας ως στήριγμά του την πίστη στη θρησκεία και το πεπρωμένο του έθνους. Η συμβολή του στη συνέχιση του ελληνισμού, ιδίως στις δυσπρόσιτες περιοχές της Ελλάδος είναι ανυπολόγιστη.
Το παρόν άρθρο αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στην φωτεινή προσωπικότητα του σύγχρονου αποστόλου του ελληνισμού. Το έργο του είναι δύσκολο να αναλυθεί και απαιτούνται εκτενείς μελέτες και αναλύσεις. Αρκεί να αναφέρουμε ότι κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ιεραποστολικών του περιοδειών από το 1760 έως το 1779 στη Μακεδονία, στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα, στη Θεσσαλία, στη Στερεά Ελλάδα, στα Επτάνησα και στην ενιαία τότε Ήπειρο, ίδρυσε συνολικά 210 ελληνικά σχολεία και επαναλειτούργησε άλλα 1100, ύψωσε το εθνικό φρόνιμα των κατοίκων και σταμάτησε τον εξισλαμισμό, που είχε λάβει ανησυχητικές διαστάσεις.
Όπως έγραψε ο μητροπολίτης Χειμάρας Παρθένιος λίγα χρόνια μετά το μαρτύριο του αγίου: «Εάν ο ενάρετος ιεροδιδάσκαλος Κοσμάς δεν ανεφαίνετο τω τότε καιρώ κατ΄ εκείνα τα μέρη, ουδείς θα ευρίσκετο Χριστιανός Έλλην εις εκείνα τα απόκεντρα». Επίσης, εκείνο που πέτυχε ήταν να ενώσει όλους τους Έλληνες και να τους προετοιμάσει για το «ποθούμενο», την απελευθέρωση.
Το τέλος του προκλήθηκε από τους Εβραίους, όταν πέτυχε να μετατεθεί το παζάρι στα Ιωάννινα από την Κυριακή το Σάββατο. Επειδή θιγόντουσαν τα συμφέροντά τους χρημάτισαν με 25.000 γρόσια τον Κούρτ Πασά και ανέλαβαν να το θανατώσουν δια απαγχονισμού οι Τουρκαλβανοί.
Οι προφητείες του πολλές, προφήτευσε την Επανάσταση του 1821, τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, τον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, την μόλυνση του περιβάλλοντος «Θα έρθει καιρός που τα πιάτα σας θα είναι γεμάτα, αλλά τα φαγητά δεν θα τρώγονται», την οικονομική κρίση «θα βάλουν φόρους στις κότες και στα παράθυρα», την ανησυχία και το φόβο που θα προκαλέσουν οι αλλοδαποί στη χώρα μας «Οι πόρτες θα κλείσουν και οι άνθρωποι θα φοβούνται να βγουν έξω», και τόσα άλλα.
Ο Πατροκοσμάς έδρασε σε μια δύσκολη περίοδο της ελληνικής ιστορίας και τα κατάφερε. Σήμερα βρισκόμαστε σε μια εξίσου δύσκολη χρονική στιγμή. Είμαστε ελεύθερο κράτος, αλλά παντού υπάρχουν αρνητές και πολέμιοι της πατρίδος και της πίστης. Οι ηγεσίες μας, πολιτικές, πνευματικές, ακόμα και θρησκευτικές είναι πολύ κατώτερες των περιστάσεων. Οι έννοιες του έθνους και της θρησκείας εσκεμμένα και προγραμματισμένα γελοιοποιούνται και κατηγορούνται. Οι Τουρκαλβανοί, οι οποίοι βασάνισαν και εκτέλεσαν τον Άγιο Κοσμά, είναι δίπλα μας, έχουν την μορφή των αλλοδαπών ισλαμιστών, που μισούν αφάνταστα ελληνισμό και χριστιανισμό, έχουν την μορφή των έμμισθων αντεθνικών ΜΚΟ, που αλωνίζουν ανεξέλεγκτες την χώρα, έχουν την μορφή της κάθε ντόπιας ηγεσίας που δρα για την εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων, έχουν την μορφή των πεπλανημένων Ελλήνων, κυρίως των «κουλτουριάρηδων», που αποτελούν θύματα της κάθε ιδεολογίας, που επεξεργάζεται ηθελημένα ή αθέλητα το τέλος του ελληνισμού. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός προφήτευσε άλλωστε ότι «το κακό θα έλθει από τους διαβασμένους».
Το έργο και οι διδαχές του Πατροκοσμά ας μας φωτίζουν και ας ελπίσουμε να βρεθούν στη χώρα μας, αυτή τη δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο, νέοι πατροκοσμάδες στην πολιτική, στο στρατό, στον πολιτισμό και στα γράμματα, μήπως και σωθούμε. Η μέγιστη απειλή στα χρόνια που έδρασε ο Άγιος ήταν ο εξισλαμισμός, τώρα είναι η ταχεία μετατροπή της χώρας μας σε ισλαμικό κράτος με την είσοδο εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων φανατικών μουσουλμάνων, που αναπαράγονται βιολογικά ταχύτερα από τα οικόσιτα κουνέλια.