Κάθε τόπος αποτυπώνει ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού του στην αρχιτεκτονική. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική αποτελεί ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και σηματοδοτεί την αυθεντικότητα και την μοναδικότητα του κάθε χώρου.
Στην περίπτωση της Έδεσσας, οι αξιοσημείωτες αρχιτεκτονικά περιοχές είναι η παλιά πόλη της Έδεσσας, το Βαρόσι και ο παλαιός οικισμός του Αγίου Αθανασίου. Με μια εξαιρετική ευκαιρία επίσκεψης μπορεί να δει κανείς την αστική και αγροτική λαϊκή αρχιτεκτονική. Το Βαρόσι βρίσκεται, σε απόσταση αναπνοής από το πάρκο των Καταρρακτών, στο σημείο όπου ενώνεται η Αρχαία Άνω και Κάτω Μακεδονία όπου κατά τα Βυζαντινά χρόνια εξελίσσεται σε “Θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών”. Ένας σταθμός της Αρχαίας Εγνατίας οδού.
Κάθε χρόνο η παγκόσμια ημέρα αρχιτεκτονικής στις αρχές του Οκτώβρη έρχεται να μας θυμίσει τον συνδυασμό της λαϊκής σοφίας αλλά και της τέχνης, μέσω μίας συνεχώς ανατροφοδοτούμενης σχέσης, με αντικείμενο τον σχεδιασμό και την κατασκευή ανθρώπινων οικοδομημάτων σε ανθρώπινη κλίμακα. Ο λαϊκός αρχιτέκτονας χτίζει πάντα, με λογισμό και με όνειρο και έχει όραμα για την ζωή, αλλά και για τον τόπο διαμόρφωσης. Χρησιμοποιεί εργαλεία απλά και υλικά του τόπου. Στην Έδεσσα χρησιμοποιεί την πέτρα του βράχου της Έδεσσας, την πουρόπετρα που είναι εξολοκλήρου κατασκευασμένη από … νερό!
Η Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική θέλει τα οικήματα να αναπτύσσονται με τις εσωτερικές αυλές να βρίσκονται στο πίσω μέρος των σπιτιών, προσφέροντας ιδιωτικότητα ενώ από την πλευρά του δρόμου να φαίνεται ένας ενιαίος τοίχος με μικρά ανοίγματα στο ισόγειο. Στο Βαρόσι που είναι και η πρώτη χριστιανική συνοικία σώζονται δύο χριστιανικοί βυζαντινοί ναοί του 14ου αι. Ο μητροπολιτικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με πολλαπλά στρώματα τοιχογραφιών και αρχαία κιονόκρανα και η εκκλησία Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Στην συνοικία Βαρόσι υπάρχουν ανοικτοί και κλειστοί χώροι πολιτισμού όπως και χώροι φιλοξενίας και αναψυχής.
Δίπλα στο Βαρόσι βρίσκεται σύμπλεγμα κτιρίων που αποτελούσαν άλλοτε τους παραδοσιακούς νερόμυλους της Έδεσσας οι οποίοι στην διάρκεια του 19ου αι εξελίχθηκαν σε υδροκίνητα εργοστάσια με σημαντικότερο το Κανναβουργείο το οποίο πρόσφατα απέσπασε βράβευση ως ιστορικό τοπόσημο της Έδεσσας. Από το Βαρόσι που βρίσκεται στην άκρη του βράχου της Έδεσσας στα 330μ υψόμετρο μπορεί να δει κάποιος τις κοιλάδες της Πέλλας, τον Όλυμπο και τα βουνά Πέλλας, το Πάϊκο και το Βέρμιο. Λίγο ψηλότερα κάτω από την κορφή του Καϊμάκτσαλαν με το περίφημο χιονοδρομικό κέντρο βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός του Αγιου Αθανασίου.
Στα 1200μ υψόμετρο η παλιά Τσέγανη, φημίζεται για την αγροτική παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική με βασικά την πελεκητή πέτρα και το ξύλο. Στο πέτρινο χωριό ξεχωρίζει ο ναός της αναλήψεως ανάμεσα στα λιθόστρωτα δρομάκια και τα πέτρινα κτίρια που έχουν μετατραπεί σε χώρους φιλοξενίας υψηλής αισθητικής διατηρώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική άποψη του χωριού.
Σήμερα που όλοι καταλαβαίνουν πόσο η αρχιτεκτονική επηρεάζει την ζωή μας σας καλούμε να δείτε και να ακολουθήσετε αυτές τις διαδρομές με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχιτεκτονικής με σύνθημα ‘Ένα καλύτερο αστικό περιβάλλον για όλους” το οποίο θα προσφέρει στους κατοίκους υποδομές που καλύπτουν τις βιοποριστικές ανάγκες και στους επισκέπτες μοναδικές εμπειρίες. Ανάλογες πρωτοβουλίες σε όλη την Ελλάδα οφείλουν στήριξης και επιβράβευσης δημιουργώντας την απαραίτητη σύνδεση των ανθρώπων με τον τόπο και την πολιτιστική κληρονομιά.
Στην Έδεσσα το Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης Έδεσσας προσφέρει μια σειρά οικοξεναγήσεων και δυνατοτήτων για όλους τους χώρους μέσω της ενιαίας κάρτας πόλης της Edessa City Card ενώ ετοιμάζεται χώρος για την αρχιτεκτονική κληρονομιά του Βαροσίου και της Ορεινής Πέλλας με παρουσιάσεις και εκθέσεις στο πλαίσιο του προγράμματος CINE CULTURE INTERREG IPA-CBC GR-NMK 2014-2020. Περισσότερες πληροφορίες στο Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης Έδεσσας και στον ιστότοπο www.edessacity.gr
