Είναι η πρύτανης των πρυτάνεων. Κορυφαία, παγκόσμια προσωπικότητα. Ο δικός μας άνθρωπος της επιστήμης και της αναγνώρισης, που με την απλότητα και την προσήνειά της είναι η απόλυτη φίλη της διπλανής πόρτας.
Αναφέρομαι στην Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, μια εμβληματική μορφή της ελληνικής και διεθνούς διανόησης, με κορυφαία προσφορά στη μελέτη της Βυζαντινής Ιστορίας. Γεννήθηκε το 1926 στην Αθήνα από οικογένεια προσφύγων και με την αφοσίωση και το πάθος της κατάφερε να αφήσει το αποτύπωμά της στην επιστήμη και τον πολιτισμό. Οι σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και στη Σορβόννη τη
βοήθησαν να εμβαθύνει στη Βυζαντινή Ιστορία, την οποία ανέδειξε σε
παγκόσμιο επίπεδο. Το 1976 έγινε η πρώτη γυναίκα Πρύτανης της
Σορβόννης, ανοίγοντας νέους δρόμους για τις γυναίκες στην επιστήμη.
Την είδα με συγκίνηση και θαυμασμό στο Prime Time του Skai, να ξεδιπλώνει και να καταθέτει τη σοφία του σχεδόν ενός
αιώνα ζωής της, με απλότητα και σεμνότητα, με λόγο μεστό, ουσιαστικό, παρεμβατικό, χωρίς ναρκισσισμούς και περιαυτολογίες.
Περιέγραψε τη διαδρομή των 98 χρόνων της με γλαφυρότητα και κάθε είδους χρώματα. Κι όταν ο δημοσιογράφος της αποδίδει τα εύσημα, εκείνη μιλά… για «τίποτα»! Θέλει αρετή και τόλμη αυτό. Είναι η ταπεινότητα του σπουδαίου!
Σε κάθε της έκφραση, σε κάθε της κατάθεση σοφίας, χαρακτηρίζεται από την αρετή της αγχίνοιας και παραδίδει μαθήματα ζωής.
Δεν χαρακτηρίζει τον εαυτό της περήφανη Ελληνίδα ιστορικό, γιατί για να είναι περήφανη, αρκεί να χαρακτηρίζεται Ελληνίδα. Και εκεί, κλείνει τα πάντα. Όλα όσα είναι για εκείνη ο Ελληνισμός, εκφράζοντας την φιλοπατρία της και την αγάπη της για την Ελλάδα και την ιστορία της, χωρίς κορώνες και υπερβολές.
Ανακαλεί στην μνήμη της με εξαιρετική ευκολία τις γνωριμίες της με σπουδαίες προσωπικότητες της πολιτικής και πολιτιστικής σκηνής και καταθέτει ευθέως και χωρίς γωνίες τη γνώμη της.
Για εκείνη, η Αμερική είναι η Ρώμη της εποχής, ενώ ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός, ελπίζει όχι μόνο να αντέξει αλλά και να μείνει ως «Ο» πολιτισμός κι όχι ένας πολιτισμός!
Ο Άρης Πορτοσάλτε, υποδειγματικά, της αφήνει το χώρο να ξεδιπλώσει την γεμάτη γνώση κι εμπειρίες ζωή της.
Χωράει σε λίγα λόγια το νόημα της πολιτικής στις μέρες μας, ειδικά όταν ερωτάται αν είναι ακόμα Αριστερή, όπως στην πρώτη νιότη της. «Δεν πιστεύω πως Αριστερός και Δεξιός, είναι πράγματα υπαρκτά στις μέρες μας. Είμαι Αριστερή, γιατί από εκεί περνάνε όλα, και είμαι Δεξιά γιατί από εκεί θα φτιάξουν όλα». Μια πρόταση που αποτελεί τη σύγχρονη αλήθεια.
Σε άλλο σημείο, όταν ερωτάται για το αν η Δημοκρατία απειλείται στις
μέρες μας, τονίζει με περίσσεια βεβαιότητα «… η Δημοκρατία, αν κινδυνεύει, κινδυνεύει μόνο από τον εαυτό της».
Μίλησε και για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, για τον οποίο ανέφερε ότι ήταν φίλος της. Ανέφερε χαρακτηριστικά: “Ξέρεις πώς τον λέγαμε όσοι ήταν μαζί του, κομμουνιστές υποτίθεται οι περισσότεροι. Λέγανε ότι ο Καραμανλής είναι κομμουνιστής και το κρύβει. Ψέματα. Όλοι ήμασταν δεξιοί και το κρύβαμε. Τίποτε άλλο δεν μπορώ να πω”
Κάθε γαλλικό πανεπιστήμιο πια, έχει έδρα Βυζαντινολογίας και καμαρώνει που οι καθηγητές είναι φοιτητές της. Η αμοιβή του δασκάλου.
Γυναίκα που στάθηκε εκεί που δεν είχε σταθεί καμία άλλη και με
γενναιότητα μιλά και για τη θέση των γυναικών στην σύγχρονη Ελλάδα.
Μια γυναίκα που «ασφυκτιά» από τον λίγο χώρο που της δίνεται για να δημιουργήσει κι αναγνωρίζει ότι αν είχε μείνει εδώ, δεν θα είχε τη δυνατότητα να επιτύχει όσα δημιούργησε. Και μέσα στους τόσους σπουδαίους ρόλους της, δεν παύει στιγμή να είναι γυναίκα, μάνα, σύζυγος.
Ευφυής, με χιούμορ, άνθρωπος που στα 98 της, έχει την διάθεση να
αστειευτεί, να μιλήσει για αθλητικά (ναι, Παναθηναϊκός είναι), να χαριτολογήσει τα γραφικά της εκπομπής που την δείχνουν «τόσο όμορφη».
Κι αν κρατήσουμε κάτι από τα λόγια της, ας είναι αυτό: «Οι πρόγονοί μας, μας σώζουν απέναντι στους άλλους, αλλά όχι απέναντι στους εαυτούς μας»!!! Υπόκλιση!
Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ. Φάρος καταμεσής του πελάγους για εμάς και τις επόμενες γενιές.
Θαυμασμός, σεβασμός! Κι υπόκλιση.
