Βαγγέλης Χρόνης: ‘Η έφιππη ψυχή’ – Γράφει ο Δρ. Σίμος Ανδρονίδης

Τον Οκτώβριο του 2024, κυκλοφόρησε η νέα και ενδέκατη ποιητική συλλογή του ποιητή Βαγγέλη Χρόνη η οποία φέρει τον τίτλο ‘Η έφιππη ψυχή.’[1] Η οποία καθίσταται διεισδυτική και εξόχως στοχαστική.

 Σε αυτή την συλλογή, ο Βαγγέλης Χρόνης δεν εστιάζει  μόνο σε θεματικές γνωστές από τις προηγούμενες ποιητικές σας συλλογές (χρόνος,[2] θνητότητα, μνήμη), αλλά αναζητεί διαρκώς την ουσία των πραγμάτων, καθιστώντας την ποίηση ‘εργαλείο’ (ίσως δεν είναι δόκιμος ο συγκεκριμένος όρος), για την αντιμετώπιση της ακαλαισθησίας που μας περιβάλλει.

Και αυτή είναι μία παράμετρος στην οποία μπορούμε να σταθούμε, διαβλέποντας πίσω από αυτή την διαρκή πρόθεση σας να συμπορευτείτε με την ποίηση (ή με τον ποιητικό λόγο) στην καθημερινή σας ζωή.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Jacques Derrida γράφει στο κείμενο του ‘Τι είναι ποίηση’, πως ”το ποίημα πέφτει σε μένα,  ευλογία, ερχόμενο από τον άλλο”. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ‘έφιππη ψυχή,’ εκεί όπου τα ποιήματα ‘πέφτουν’ στον αναγνώστη ωσάν ”ευλογία” η οποία χαρίζεται απλόχερα από τον ποιητή, ο οποίος το ‘ανοίγει’ όσο χρειάζεται προκειμένου να εισέλθει εντός αυτού ο αναγνώστης επανεκτιμώντας τις έννοιες της ομορφιάς, της προσφοράς, της αλληλεγγύης και ακόμη-ακόμη, της δοτικότητας.

Κάθε λέξη είναι αυστηρά επιλεγμένη, σε ένα λεπτό σημείο όπου η απλή διαπίστωση που στα μάτια του ποιητή  είναι εξόχως σημαντική (‘Το ανθισμένο αγιόκλημα’), συνυπάρχει με την βαθιά παραδοχή πως η ποίηση όσο και ο ποιητής ακολουθούν την ζωή και τους ρυθμούς της. Οι αιχμές περί δημαγωγίας (‘Οι πλασιέ των ονείρων’)[3] συνυπάρχουν με την αίσθηση του τέλους. Το ποίημα που ‘έρχεται από τον άλλο’ όπως γράφει από ο Derrida, ‘μένει’ εκεί για να υπενθυμίσει όλα όσα δεν κάναμε, όλα όσα ονειρευόμαστε, όλα όσα είπαμε.

Σε κάποια ποιήματα της συλλογής η βαθιά υπαρξιακή διάσταση υποχωρεί χάριν της απλής παρατήρησης του μεγαλείου και της ομορφιάς που μας περιβάλλουν. Και ο στόχος είναι να ‘γαληνέψει’ η ψυχή μέσω του ποιήματος, αυτού του ‘δώρου’ (το ποίημα δεν λειτουργεί ως ‘σημαία στα χέρια ενός αγωνιστή’, όπως επισημαίνει  βαθιά επηρεασμένος από την Μαρξιστική αισθητική, ο Γιάννης Ρίτσος) όπως θα μας έλεγε πάλι ο Derrida, το οποίο ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει διαφορετικά.

[1] Βλέπε σχετικά, Χρόνης, Βαγγέλης., ‘Η έφιππη ψυχή,’ Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2024. Ο τίτλος της συλλογής παραπέμπει σε μία ψυχή που επιθυμεί να ‘σταθεί όρθια και δυνατή.’

[2] Ο προβληματισμός του ποιητή περί χρόνου συμπυκνώνεται στο ποίημα με τίτλο ‘Οι παντοτινά περαστικοί,΄ εκεί όπου ο χρόνος απλά ‘βιώνεται.’ Εάν δε, εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο, τότε θα επισημάνουμε πως ο ποιητικός λόγος εστιάζει στην αδυναμία του ανθρώπου να ανταγωνιστεί τον χρόνο και να τον νικήσει. «Ο χρόνος δεν κρίνεται για την αιωνιότητα του ούτε αμφισβητείται. Τον χρόνο δεν τον ανταγωνίζεσαι παρά μονάχα τον ζεις με την προϋπόθεση ότι σου το επιτρέπει». Βλέπε σχετικά, Χρόνης, Βαγγέλης., ‘Οι παντοτινά περαστικοί…ό.π.. Η συνειδητοποίηση αυτής της αδυναμίας συνιστά προϋπόθεση καλής ζωής.  Ενώ ο Βαγγέλης Χρόνης υιοθετεί μία περισσότερο σφαιρική αντίληψη για τον χρόνο με έμφαση στην επιρροή που ασκεί στην ζωή των ανθρώπων, ο Γερμανός ποιητής  Γκαίτε ομνύει στην έννοια του ‘ξαφνικού γεγονότος’ (του ‘στιγμιαίου’) του οποίου η ορμητική είσοδος εντός χρόνου μπορεί να μεταβάλλει τα δεδομένα και να ανατρέψει νοοτροπίες και αντιλήψεις. Για τον Γκαίτε, η «στιγμή είναι αιωνιότητα». Δηλαδή, αποκτά επιδραστικότητα τέτοια που αρκεί για να μνημονεύεται εσαεί.  Αναφέρεται στο: Γκιούρας, Θανάσης., ‘Ελευθερία και Ιστορία. Με βασική αναφορά στις θέσεις Για την έννοια της ιστορίας του Walter Benjamin,’ Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2012, σελ. 94.  

[3] Ο ρόλος και η παρουσία των δημαγωγών στην πολιτική ζωή μίας χώρας δεν έχουν απασχολήσει ιδιαίτερα την σύγχρονη ελληνική ποίηση και ειδικότερα τους νεότερης ηλικίας ποιητές. Στην ποίηση του Βαγγέλη Χρόνη, οι περιώνυμοι ‘πλασιέ των ονείρων’ δεν ‘πουλούν’ μόνο όνειρα σε ‘τιμή ευκαιρία,’ αλλά, τα διαμορφώνουν όπως αυτοί θέλουν.