Ποιο είναι το πραγματικό νόημα της επίσκεψης Ομπάμα; Τίποτε από αυτά που συζητήθηκαν την χθεσινή ημέρα. Το πραγματικό νόημα ήταν γεωπολιτικό. Δηλαδή η μη επίσκεψη του Προέδρου Ομπάμα στην Τουρκία, σε αντίθεση με τις τρεις προηγούμενες επισκέψεις Αμερικανών Προέδρων (Κλίντον, Μπους πρεσβύτερου και Αϊζενχάουερ), που έγιναν ταυτόχρονα στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Αντίθετα τα όσα είπε για το χρέος, με δεδομένη τη νίκη Τραμπ αλλά και την παντελή αποχή των ΗΠΑ από το κόστος της αναδιάρθρωσης χρέους, έχουν απλώς τον χαρακτήρα χρήσιμων ευχών. Ευχές που έχουν επαναληφθεί κατά κόρον αλλά μέχρι σήμερα διόλου δεν επηρέασαν τη γερμανική κυβέρνηση, ακόμα κι όταν ο Πρόεδρος Ομπάμα είχε τεράστια διεθνή ισχύ.
Συνεπώς, με δεδομένο ότι όποια άποψη κι αν έχει κανείς για τον Πρόεδρο Ομπάμα κανείς δεν αμφισβητεί τις διανοητικές του ικανότητες, θα ήταν χρήσιμο να εντρυφήσουμε περισσότερο όχι τόσο στο πρώτο επίπεδο των δηλώσεών του, αλλά στα όσα υπονόησε στις σύντομες παρεμβάσεις του στην Αθήνα για την πραγματικότητα της οικονομικής πολιτικής.
Ομπάμα: «Περάσαμε από σημαντική συρρίκνωση. Η οικονομία μας συρρικνωνόταν ταχύτερα από ότι στην περίοδο της μεγάλης ύφεσης… Είχαμε το πλεονέκτημα του δολαρίου. Είχαμε περιθώρια ευελιξίας». Τι υπονοεί εδώ ο Ομπάμα, στη διάρκεια της Προεδρίας του οποίου το χρέος των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 6 περίπου τρισεκατομμύρια δολάρια; Κάτι πολύ απλό. Ότι για να ξεπεράσει την μεγάλη ύφεση, που κληρονόμησε από την προηγούμενη κυβέρνηση, επέλεξε να αυξήσει με κατακλυσμιαίο τρόπο τον δανεισμό του αμερικανικού κράτους. Μόνο που επειδή το δολάριο είναι ακόμα το μοναδικό παγκόσμιο νόμισμα μεγάλο μέρος του λογαριασμού δεν τον πλήρωσε (βραχυπρόθεσμα) η Αμερική. Οι ΗΠΑ έκοψαν χρήμα και τη νύφη πλήρωσαν όσοι διακρατούν αμερικανικά ομόλογα (προπαντός οι Κινέζοι). Κι όσοι πλήρωσαν τη νύφη ανέλαβαν το σχετικό κόστος αδιαμαρτύρητα. Γιατί; Είτε για λόγους εμπορικούς (οι Κινέζοι που θεωρούν ζωτική τη συνέχιση και ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου), είτε για λόγους γεωπολιτικούς (Σαουδική Αραβία και λοιποί που δεν υπάρχουν χωρίς την Αμερική), είτε γιατί δεν υπάρχει άλλο διεθνές νόμισμα που να εμπνέει αντίστοιχη εμπιστοσύνη, αφού την ίδια περίοδο η ευρωζώνη συνταράσσονταν από τη δική της κρίση, που ακόμα δεν έχει τελειώσει.
Μάθημα πολιτικής οικονομίας Νο1: Στην πραγματική οικονομική πολιτική μετρούν προπαντός οι πραγματικοί συσχετισμοί ισχύος, όχι ο βολονταρισμός και οι ιδεολογικές εμμονές.
Ομπάμα: «Για να μην αδικήσω κάποιες κυβερνήσεις του βορρά να πω ότι και εκεί έχουν τις δικές τους πολιτικές και τους δικούς τους ψηφοφόρους. Δείχνουν διστακτικότητα στην ελάφρυνση του χρέους. Βλέποντας πως η Ελλάδα κάνει μεταρρυθμίσεις πιστεύω ότι υπάρχει μια ευκαιρία και οι δύο πλευρές μπορούν να καταλήξουν σε κάποια λύση μέσα στο επόμενο έτος». Το μήνυμα εδώ είναι διαφορετικό. Ο Ομπάμα μας λέει: καταλαβαίνω ότι η επιλογή που έκανα για τις ΗΠΑ δεν περνά ούτε ουσιαστικά -δεν έχουν διεθνές νόμισμα-, ούτε πολιτικά στη Γερμανία, που ακολουθεί μια τελείως άλλη φιλοσοφία οικονομικής πολιτικής. Συνεπώς πρέπει κάτι να τους δώσετε πρώτα ώστε όταν θα είναι πολιτικά εφικτό (μέσα στον επόμενο χρόνο, δηλαδή μετά τις γερμανικές εκλογές), να έχετε ελπίδα κάτι να πάρετε.
Μάθημα πολιτικής οικονομίας 2: Καμία οικονομική συμφωνία δεν είναι εφικτή αν δεν ληφθούν υπόψη οι πολιτικές ανάγκες και των δύο πλευρών. Κι ο αδύνατος κινείται πρώτος για να έχει κάποια ελπίδα επιτυχίας.
Ομπάμα: «Ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνησή του βλέπω πως έχουν τη βούληση να κάνουν την Ελλάδα πιο ανταγωνιστική και να προσελκύσουν επενδύσεις.» Εδώ το μήνυμα είναι προφανές -θέλω να σας πω καλά λόγια αλλά να ξέρετε η οικονομία σας δεν είναι αρκετά ανταγωνιστική και ως έχει δεν προσελκύει επενδύσεις. Μου λέτε ότι θέλετε να την αλλάξετε. Κάντε το.
Μάθημα πολιτικής οικονομίας Νο3: Επενδύσεις σε μη ανταγωνιστικές οικονομίες δεν γίνονται. Στα θέματα επενδύσεων η οικονομία αποφασίζει και η πολιτική παρακολουθεί.
Τρία απλά μαθήματα από έναν Πρόεδρο που θα χρησιμοποιήσει σήμερα την Ελλάδα για να στείλει το δικό του συμβολικό πολιτικό μήνυμα στην Αμερική και στον κόσμο. Και με τον τρόπο αυτό θα μας βοηθήσει όσο μπορεί, υπενθυμίζοντας τη συμβολική αξία της χώρας μας στην παγκόσμια κοινότητα. Το κάνει για τους δικούς του προπαντός λόγους αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να τον ευχαριστήσουμε. Εκτός από τα αμερικανικά μαθήματα πολιτικής οικονομίας υπάρχει και η ελληνική λαϊκή σοφία που λέει πως «μαζί με τον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα».
