Σε φυσικό εργαστήριο για την καταγραφή και παρατήρηση της κίτρινης πρίμουλας (Λουλούδι του Δαρβίνου) αναδεικνύεται το τελευταίο διάστημα ο Χορτιάτης της Θεσσαλονίκης.
Φυσιολάτρες, ερασιτέχνες βοτανολόγοι και ειδικοί της ελληνικής χλωρίδας που συμμετέχουν από την Θεσσαλονίκη στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία «Αναζητώντας τις κίτρινες πρίμουλες», λόγω και της απαγόρευσης των μετακινήσεων, έχουν επιλέξει για τις εξορμήσεις τους το γειτονικό βουνό, εντοπίζουν θέσεις όπου φυτρώνουν τα πανέμορφα λουλούδια (σε υψόμετρο άνω των 600 μ) και αναρτούν στην ιστοσελίδα της ελληνικής συμμετοχής (https://nurmenukk.ee/el) τις παρατηρήσεις τους για το φυτό.
Το βουνό της Θεσσαλονίκης, είναι ένα από τα περίπου 40 βουνά της ηπειρωτικής χώρας που μπορεί ένας περιπατητής να βρει το «Λουλούδι του Δαρβίνου», και με μια απλή διαδικασία καταμέτρησης και φωτογράφισης των ανθών του, να πάρει μέρος στην εθελοντική προσπάθεια που διεξάγεται αυτή την περίοδο σε 25 ευρωπαϊκές χώρες.
Από τις αρχές Απριλίου, στην ιστοσελίδα που έχει αναρτήσει το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ- “Δήμητρα”, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τάρτου της Εσθονίας (www.cowslip.science), περισσότερα από 100 άτομα (κυρίως από την Β. Ελλάδα), έχουν εκδηλώσει πρόθεση συμμετοχής στο πρότζεκτ ενώ πάνω από 1000 έχουν παρακολουθήσει τα βίντεο της εκστρατείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Τα πρώτα αποτελέσματα στο σύνολο των παρατηρήσεων της Ευρώπης, τα αναμένουμε στο τέλος του καλοκαιριού-αρχές φθινοπώρου» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπεύθυνος για την ελληνική συμμετοχή στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία δρ. Νίκος Κρίγκας. Ο εντεταλμένος ερευνητής του ΕΛΓΟ- «Δήμητρα» και ο συνάδελφος του Γιώργος Τσοκτουρίδης που συμμετείχαν (μαζί με τις μικρές τους κόρες) σε πρόσφατη εξόρμηση καταγραφής της κίτρινης πρίμουλας στο Χορτιάτη, δηλώνουν ότι «τα αποτελέσματα των καταγραφών από τους εθελοντές θα είναι σημαντικά τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όταν θα ενσωματωθούν οι καταγραφές και παρατηρήσεις απ όλες τις χώρες, όσο και σε εθνικό επίπεδο, για την προστασία πρωτίστως και την αξιοποίηση της κίτρινης πρίμουλας.
Το λουλούδι του Δαρβίνου (Primula veris) που πρώτος ο Άγγλος επιστήμονας διέκρινε την πολλαπλή του σημασία και το μελέτησε στη θεωρία του περί της εξέλιξης των ειδών (γι’ αυτό και φέρει τ’ όνομά του) είναι σήμερα και για τους Ευρωπαίους επιστήμονες ένας αληθινός βιοδείκτης για το περιβάλλον.
«Καταγράφοντας την αναλογία των δύο τύπων ανθέων της κίτρινης πρίμουλας (ετεροστυλία) στα βουνά της Ελλάδας αλλά και όλης της Ευρώπης μπορούμε να διαπιστώσουμε κατά πόσο είναι υγιές το περιβάλλον όπου φυτρώνει κι όχι μόνο αυτή αλλά και τα άλλα φυτά που ζουν μαζί της. Είναι ένας βιοδείκτης που μας δείχνει πρώτα απ όλα την επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων πάνω στο φυσικό περιβάλλον και τις αλλαγές που συντελούνται…» επισημαίνουν οι ερευνητές.
Μπορεί η κίτρινη πρίμουλα να είναι και βιοδείκτης για την κλιματική αλλαγή; «Μαζί με τις καταγραφές που γίνονται στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής εκστρατείας καταγράφουμε και το πότε αρχίζει η ανθοφορία και πότε ολοκληρώνεται και πως αυτή σχετίζεται με τις ιστορικές καταγραφές» απαντά ο Δρ. Ν. Κρίγκας.
«Δηλαδή, πρόσθεσε, θα δούμε εάν έχουν μεταβληθεί οι περίοδοι ανθοφορίας των φυτών κι αν αυτό έχει γίνει πρόσφατα ή έγινε παλιότερα. Μ’ αυτόν τον τρόπο η πρίμουλα, η διάρκεια και η συχνότητα ανθοφορίας της σχετίζεται και με τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής».
Στην περίπτωση μάλιστα που τα μέτρα για την πανδημία «μπλοκάρουν» και τις εξορμήσεις του Μαΐου-Ιουνίου στα ελληνικά βουνά (είναι η τελευταία περίοδος της ετήσιας ανθοφορίας του φυτού, ειδικά σε ανώτερα υψόμετρα έως 2300 μέτρα), «η προσπάθεια καταγραφής- παρατήρησης για την Ελλάδα θα επαναληφθεί του χρόνου…».
Η χώρα μας, όπως αποκαλύπτουν οι δύο ερευνητές έχει περισσότερους λόγους από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να προχωρήσει σε μελέτες για την κίτρινη πρίμουλα. Ο σημαντικότερος απ’ αυτούς, σχετίζεται με την παραγωγή κι αξιοποίησή της ως ένα από τα προϊόντα της εθνικής αγροτικής οικονομίας που μπορεί να ενισχύσει την ανθοκομία αλλά και το εξαγωγικό σκέλος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
Η κίτρινη πρίμουλα, που λέγεται και «Πασχαλούδα»(η ανθοφορία της έχει ταυτιστεί με τις μέρες του Πάσχα) ή «δακράκι», δεν κατατάσσεται- προς το παρόν- στα απειλούμενα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδας. Είναι όμως το υπ’ αριθμόν 1 αρωματικό- φαρμακευτικό φυτό της χώρας που πέφτει…θύμα λαθρεμπορίας για φαρμακευτικούς σκοπούς.
Ανθεί το λαθρεμπόριο της κίτρινης πρίμουλας στη Β.Πίνδο
Την τελευταία διετία- ακόμα και μέσα στο πρώτο lockdown- αστυνομικές διευθύνσεις παραμεθορίων νομών της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας έχουν καταγράψει περιστατικά λαθροσυλλογής κυρίως από αλλοδαπούς. Πέρυσι τον Μάιο, η αστυνομία Καστοριάς, σε δύο μόνο περιπτώσεις, συνέλαβε 7 άτομα και κατάσχεσε συνολικά 215 κιλά κίτρινης πρίμουλας που είχαν συλλέξει παράνομα.
«Ειδικά στην περιοχή της Πίνδου» λέει ο Δρ. Ν. Κρίγκας «γίνεται υπερσυλλογή και ήδη υπάρχουν σημάδια ότι αρχίζουν να φθίνουν οι αριθμοί της, ενώ το υλικό που παίρνουν, εξάγεται παρανόμως από τη χώρα. Δεν υπάρχει έλεγχος στα σύνορα γι’ αυτό. Η τιμή είναι υψηλή και γι αυτό υπάρχει ένα λαθρεμπόριο που ανθεί αυτόν τον καιρό. Ένα κιλό ξηρή δρόγη μπορεί να φτάνει και 100 ή 200 ευρώ/κιλό, ενώ π.χ. για το τσάι βουνού μπορεί να είναι 20 ευρώ/κιλό».
Η παράνομη συλλογή της κίτρινης πρίμουλας για φαρμακευτική χρήση εμφανίζει αυξητική τάση καθώς το φυτό συλλέγεται μόνο από αυτοφυείς πληθυσμούς από τα βουνά κι αυτή η συλλογή από το φυσικό περιβάλλον είναι που ανησυχεί πολλούς ερευνητές, καθώς «αρχίζει ν’ απειλεί τους πληθυσμούς της ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο».
Πριν από λίγο καιρό πάντως σύμφωνα με τον κ Κρίγκα και στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», ξεκίνησε σε βουνό της Δυτικής Μακεδονίας, η πρώτη πιλοτική καλλιέργεια της κίτρινης πρίμουλας με πολλαπλασιαστικό υλικό από το αυτοφυές είδος της περιοχής.
Ο Δρ. Γ. Τσοκτουρίδης, εντεταλμένος ερευνητής του ΕΛΓΟ-Δήμητρα στην ανθοκομία, λέει ότι «οι καταγραφές που γίνονται αυτήν την περίοδο θα προσφέρουν την δυνατότητα να γνωρίζουμε τους πληθυσμούς που υπάρχουν στην ελληνική φύση αλλά και τα είδη της πρίμουλας τα οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε στην ελληνική ανθοκομία, να τις καλλιεργήσουμε σε συνθήκες εντατικές μέσα στο θερμοκήπιο και να τις εγκαταστήσουμε ως φυτά κηποτεχνίας σε εξωτερικούς χώρους.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι πρίμουλες είναι από τις λίγες περιπτώσεις ανθέων που δίνουν τόσα πολλά χρώματα και μπορούν χρησιμοποιηθούν στην κηποτεχνία. «Η πρίμουλα έχει μεγάλη και πρώιμη περίοδο ανθοφορίας που την κάνει ιδανική για μπαλκόνια και κήπους ακόμη και μέσα στο χειμώνα» ανέφερε χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ- ΜΠΕ.
* Τις φωτογραφίες με τις κίτρινες πρίμουλες παραχώρησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι Ν.Κρίγκας και Ε.Δαριώτης
**Κατασχέσεις ποσοτήτων κίτρινης πρίμουλας,φωτογραφίες από το αρχείο της ΕΛΑΣ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Θαν.Τσίγγανας
