Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η απόρρητη έκθεση της CIA που είδε το φως της δημοσιότητας και αναφέρεται στα ζητήματα της θάλασσας και δη του Αιγαίου και του Ιονίου.
Στην έκθεση γίνεται αναφορά στην απόφαση των ΗΠΑ ν’ ασχοληθούν με τη δημιουργία του Συντάγματος των θαλασσών και των ωκεανών, στην τρίτη διάσκεψη του ΟΗΕ ,το 1970, για το Δίκαιο της θάλασσας.
Σ’ αυτή την έκθεση αναφέρονται μελέτες που αφορούν την Αμερική αλλά και άλλα παράκτια κράτη του πλανήτη και εκπονήθηκαν το 1974. Οι μελέτες αφορούσαν την τότε Σοβιετική Ένωση, την Μεγάλη Βρετανία, την Ρουμανία, την Αργεντινή, την Κίνα, την Ταϊλάνδη, και την Ελλάδα.
Και δεν υπήρχε καμιά αναφορά σε Τουρκία και Κύπρο.
Αναφορικά με τη χώρα μας, η μελέτη συντάχθηκε τον Απρίλιο του 1974 κι είχε τίτλο «Law of the Sea Country Study – Greece».
Εκεί αναφέρονται οι θέσεις της τότε ελληνικής κυβέρνησης (της χούντας) για το Καθεστώς των νησιών, τα όρια της Αιγιαλίτιδας Ζώνης, τα Στενά Διεθνούς Ναυσιπλοΐας, το Αρχιπέλαγος, και την υφαλοκρηπίδα.
Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ΑΟΖ , γιατί το θέμα αυτό δεν είχε ακόμα συζητηθεί στη διάσκεψη.
Η έκθεση, στην αρχή, ασχολείται με γενικά θέματα αναφέροντας ότι δεν υπάρχει καμία περιοχή της Ελλάδας που να απέχει περισσότερα από 50 μίλια από την θάλασσα, ότι η τοπογραφία του βυθού του Ιονίου Πελάγους είναι πιο βαθιά αλλά και πιο κανονική από του Αιγαίου Πελάγους.
Το βάθος σε απόσταση 6 ν.μ. από την ακτή δεν ξεπερνά τα 360 μέτρα. Η βόρεια πλευρά του Ιονίου έχει βάθος από 720 μέχρι 1260 μέτρα, ενώ η νοτιοδυτική πλευρά φτάνει, σε ορισμένα σημεία, σε βάθος 3,600 μέτρων.
Το Αιγαίο Πέλαγος έχει έναν ακανόνιστο βυθό στα περισσότερα σημεία γύρω στα 180 μέτρα. Διαθέτει τρεις μεγάλες λεκάνες, την περιοχή βόρεια της Κρήτης με βάθος 1,800 μέτρα, την περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου και την περιοχή ανάμεσα στην Τήνο και την Σάμο που φτάνει σε βάθος 3,600 μέτρων.
Ακολουθεί μια αναφορά στους ορυκτούς πόρους επισημαίνοντας ότι από το 1968 δόθηκαν άδειες για έρευνες σε μια δωδεκάδα εταιριών και η πρώτη ανακάλυψη έγινε έξω από την Θάσο με τις τότε εκτιμήσεις για αποθέματα πετρελαίου 2,5 εκατ. τόνων και φυσικού αερίου 50 εκατ. κυβικών ποδιών.
Για την αλιεία αναφέρουν ότι οι Έλληνες δεν έχουν δείξει την κατάλληλη φροντίδα και εισάγουν το ένα τέταρτο της ζήτησης από εισαγωγές.
Η Ελλάδα δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για άλλα μεταλλεύματα, που μπορεί να υπάρχουν στους βυθούς των θαλασσών της αλλά δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την προστασία των εναλίων αρχαιολογικών θησαυρών της.
Για την πολιτική που σκεφτόταν να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, σχετικά με τις συζητήσεις που διεξάγονταν στον ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, οι αναλυτές της CIA πίστευαν ότι οι δικτάτορες στην Αθήνα δεν είχαν τα προσόντα να ασχοληθούν με θέματα διεθνούς δικαίου. Στην έκθεση αυτή εκθειάζουν μόνο τον Νομικό Σύμβουλο του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Γεώργιο Ζωτιάδη. Βέβαια, ο Ζωτιάδης, τον Απρίλιο του 1973, ήταν της γνώμης ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να υποστηρίξει την δημιουργία ενός συστήματος, στο οποίο τα χωρικά ύδατα θα είχαν το ίδιο μήκος σε όλη την έκταση των ακτών και ιδιαίτερα των ακτών των νήσων.
Επρόκειτο για τραγικό λάθος που, αργότερα, διόρθωσε η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στην Έκθεση οι Αμερικανοί αναφέρουν ότι ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της χούντας του Ιωαννίδη, Σπυρίδων Τετενές είχε προτείνει την ιδέα συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων του Αιγαίου με την Τουρκία πέραν των 12 ν.μ.
Στην έκθεση γίνεται εκτενής αναφορά στο Καστελόριζο, όπου δεν αμφισβητεί καθόλου την ελληνικότητα του νησιού επισημαίνοντας ότι κατοικείται από Έλληνες για εκατοντάδες χρόνια και ότι παραχωρήθηκε στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947. Αναφέρει, επίσης, ότι αποτελεί ένα σύμπλεγμα νήσων με τον Άγιο Γεώργιο, το Μαράθι, την Υψηλή (Στρογγυλό) και τα βράχια Βουτζάκι).
Το Καστελόριζο απέχει 1,25 ν.μ. από τις τουρκικές ακτές, 72 ν.μ. από την Ρόδο και 150 ν.μ. από την Κύπρο. Οι νησίδες ανάμεσα στην Στρογγύλη και τις τουρκικές ακτές ανήκουν στην Τουρκία. Στη συνέχεια, η έκθεση περιγράφει την ιστορία του νησιού, τον πληθυσμό, την οικονομία του, τις τηλεπικοινωνίες, τα μεταφορικά μέσα και καταλήγει με αυτόν τον απίστευτο επίλογο: «Μια παράδοση του Καστελόριζου στην Τουρκία από την Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί γενναιόδωρη. Το νησί είναι γενικά άγονο, δεν έχει καμία γεωργική ή βιομηχανική μονάδα και υποστηρίζει έναν φθίνοντα πληθυσμό. Προσφέρει μόνο ένα προστατευμένο μικρό λιμάνι αλλά δεν είναι εξοπλισμένο με ναυτικές επιδιορθώσεις, αποθήκες ή διευκολύνσεις ανεφοδιασμού. Το Καστελόριζο δεν είναι κατάλληλο για την δημιουργία αεροδρομίου».
Να έρθουμε και στο σήμερα. Είναι ευχής έργο –έτσι τουλάχιστον δείχνουν τα πράγματα- ότι υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και της κυβέρνησης Τράμπ είναι ο Ρεξ Τίλλερσον. Άνθρωπος που γνωρίζει εις βάθος τα θέματα του Δίκαιου της Θάλασσας. Υπήρξε πρόεδρος της ExxonMobil μιας κολοσσιαίας πολυεθνικής εταιρείας που έχει αλωνίσει όλες τις θάλασσες της υφηλίου για να εντοπίσει πετρέλαιο και υδρογονάνθρακες. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι η τελευταία ενέργειά του ήταν η διεκδίκηση για την εταιρεία του, του οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ.
Υπάρχει όμως ένα ζήτημα. Κορυφαίας σημασίας. Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση μάλλον δεν έχει ιδιαίτερα ερείσματα ούτε στον ίδιο τον Τίλλερσον, ούτε στο περιβάλλον Τράμπ. Κι όσο κι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει ιδιαίτερες συμπάθειες προς οτιδήποτε που αφορά το Ισλάμ, αυτό δεν αρκεί για τα ελληνικά συμφέροντα.
Πώς αναλύουν Αμερικανοί διπλωμάτες την κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Τουρκία;
Ισχυρίζονται ότι ο Ερντογάν βρίσκεται σε δύσκολη θέση και δίνει αγώνα για να μπορέσει να επιβιώσει.
Παίζει με τη φωτιά, απλώνει χέρι φιλίας στον Πούτιν για να μπορέσει να προμηθευτεί από τη Ρωσία τα σύγχρονα αντιαεροπορικά S400. Μα αν γίνει αυτό, οι ΗΠΑ θ’ αντιδράσουν.
Οπότε, για να απεγκλωβιστεί από την πίεση και τις αμερικανικές αντιδράσεις, μπορεί να αποπροσανατολίσει το εσωτερικό της χώρας του με κινήσεις στο Αιγαίο. Ίσως και με σύντομες συγκρούσεις.
Οι Αμερικανοί διπλωμάτες ισχυρίζονται και κάτι ακόμη: Ότι οι Τούρκοι ενδιαφέρονται για «Θαλάσσιο όγκο». Για ν’ αποκτήσουν θαλάσσιο όγκο πρέπει ν’ αποκτήσουν νησιά. Εξ ου και η δημιουργία γκρίζων ζωνών, εξ ου κι εποφθαλμιούν το Καστελόριζο και άλλα δυο νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Οι Τούρκοι γνωρίζουν, κατά τους ισχυρισμούς των Αμερικανών διπλωματών, ότι το ποσοστό στο οποίο έχει δικαίωμα η Τουρκία σε ΑΟΖ, είναι 7,5% της συνολικής έκτασης του Αιγαίου. Όπως αποτυπώνεται στον χάρτη που δημοσιεύουμε (με το κόκκινο χρώμα η ελληνική ΑΟΖ). Αυτός ο χάρτης υπάρχει και στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Αυτόν τον χάρτη βλέπει ο Ερντογάν και «τρελαίνεται». Και ξέρει ότι αν πάει στη Χάγη, όπως παγίως προτείνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις, θα χάσει.
Άρα, προτιμά μια οποιαδήποτε σύγκρουση. Δημιουργώντας ακόμη και πιθανές προβοκάτσιες ή προκαλώντας συστηματικά την ελληνική κυβέρνηση.
Γνωρίζοντας ότι αυτή δεν έχει ικανότητα ανάλυσης ή μεθοδευμένης σύνεσης (όρα δηλώσεις Κοτζιά και κυρίως Καμμένου), εύχεται η ελληνική πλευρά να αντιδράσει σπασμωδικά και με το θυμικό της…
Εξ ου και η πάγια θέση μας για νηφαλιότητα και αποφυγή βερμπαλισμών…
