Το 2020 ήταν μία κακή χρονιά για όλο τον κόσμο και οι λόγοι είναι γνωστοί. Τόσο κακή, που είναι μάλλον βέβαιο πως το 2021 θα είναι καλύτερο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα είναι και δύσκολο. Η κληρονομιά του 2020 είναι πολλές ανθρώπινες απώλειες και καταπονημένες ή διαλυμένες οικονομίες σε όλο τον πλανήτη, αλλά, τουλάχιστον, το 2021 θα υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό για τη ζωή, που έλειπε σε όλο σχεδόν το 2020: Προοπτική.
Αυτή η προοπτική, όμως, δεν προκύπτει από το πουθενά. Βασίζεται σε κάποια θετικά γεγονότα του 2020, γιατί, ναι, υπήρχαν και τέτοια και δεν ήταν καθόλου αμελητέα. Ένα τέτοιο γεγονός, π.χ., είναι ότι όλη η ανθρωπότητα έβαλε τα δυνατά της για να βρεθεί και να είναι έτοιμο μες σε λίγους μήνες το εμβόλιο για τον κορωνοϊό. Συνέβησαν, ωστόσο, κι άλλα θετικά μες στο 2020 και, τουλάχιστον από τη σκοπιά της Ελλάδας, πέντε από αυτά μας επιτρέπουν ως χώρα να βλέπουμε το μέλλον λίγο πιο αισιόδοξα:
- Η ψηφιοποίηση του δημοσίου. Έχουμε αναφερθεί ξανά σε αυτό το ανέλπιστο καλό που μας συνέβη εξ αιτίας του κορονοϊού. Βέβαια, καλύτερα να μην υπήρχε ποτέ κορονοϊός κι ας ψηφιοποιούσαμε το δημόσιο έναν αιώνα μετά, αλλά, μεταξύ μας, μάλλον ούτε έναν αιώνα μετά θα το ψηφιοποιούσαμε, κι ας είναι οι διαδικασίες του ένα βουνό από εμπόδια για την οικονομία μας… Για την Ελλάδα μιλάμε. Και ακριβώς επειδή μιλάμε για την Ελλάδα, δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου δεδομένο πως η ψηφιοποίηση του δημοσίου θα συνέβαινε νομοτελειακά και αυτονόητα εξ αιτίας της πανδημίας. Αν ίσχυε αυτό, τώρα θα είχαμε και υπερσύγχρονες υπηρεσίες στα μέσα αστικών συγκοινωνιών. Δεν έχουμε. Κάτι πήγε εκπληκτικά καλά σε ό,τι αφορά τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του κράτους και, στο μέλλον, θα έχουμε να λέμε στις επόμενες γενιές για το πόσο μας έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, η δυνατότητα να κάνουμε εξουσιοδότηση σε τρίτους από το κινητό μας.
- Η χώρα απέκτησε υπολογίσιμο brand name. Η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με δύο πολύ σοβαρές κρίσεις στις αρχές του 2020 – πρώτο κύμα πανδημίας και κρίση στον Έβρο – και ανταποκρίθηκε υποδειγματικά και στις δύο, με μία τεχνοκρατική αντίληψη που δεν είχαμε συνηθίσει καθόλου. Το αποτέλεσμα ήταν η διεθνής αναγνώριση, η οποία δεν είναι απλά αέρας κοπανιστός… Μεταξύ άλλων, μεταφράστηκε και σε φθηνό δανεισμό από τις αγορές. Γιατί, τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια που δανείζεται η Ελλάδα, ακόμα και αυτή την εποχή που δεν τα πηγαίνει το ίδιο καλά έναντι της πανδημίας, δεν είναι μειωμένα επειδή η χώρα έχει μετατραπεί σε επενδυτικό παράδεισο ή καταγράφει αριθμούς φοβερής ανάπτυξης. Σοβαρότητα καταγράφει, μαζί με κάποιες καλές προθέσεις, και αυτό υπό τις παρούσες παγκόσμιες συνθήκες είναι αρκετό.
- Καταδίκη της Χρυσής Αυγής. Το 2020 η Ελλάδα τιμώρησε το Ναζισμό με την πλέον επίσημη και προβλεπόμενη διαδικασία: Με δικαστήριο να κρίνει πως η Χρυσή Αυγή – ο μόνος συγκροτημένος φορέας ναζιστικής ιδεολογίας στη χώρα – συνιστά εγκληματική οργάνωση, γιατί έκανε πράξη αυτά που πρέσβευε. Η κοινοβουλευτική μας δημοκρατία σ’ αυτό το ζήτημα λειτούργησε με τρόπο που θα ζήλευαν πολύ πιο προηγμένες χώρες από τη δική μας, ακόμα κι αν χρειάστηκε να της πάρει πολύ καιρό για να το λύσει. Για την ακρίβεια, παρά τα εμπόδια, το γεγονός ότι η όλη διαδικασία έγινε σύμφωνα με τους χρονοβόρους τύπους της δημοκρατίας μας είναι που εγγυάται και το ότι τα αποτελέσματά της θα αντέξουν στο χρόνο.
- Ευρωομόλογο. Ό,τι κι αν πει κανείς για την Ευρωπαϊκή Ένωση – με όλα της τα προβλήματα και, ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, την κωλυσιεργία της λόγω Γερμανίας στο πρόβλημα που λέγεται Ερντογάν –, το 2021 την βρίσκει πιο ενωμένη από ποτέ. Ο λόγος είναι η απόφαση των μελών της να αντλήσουν τους πόρους για την αντιμετώπιση της επερχόμενης οικονομικής κρίσης μέσα από κοινή έκδοση χρέους. Τέτοιο καιρό πριν ένα χρόνο κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως η Ένωση θα έκανε ένα τέτοιο βήμα προς την ολοκλήρωσή της. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς πως οι πιο ευνοημένες χώρες από αυτή την απόφαση, μακροπρόθεσμα, είναι εκείνες με τις πιο αδύναμες οικονομίες, όπως η Ελλάδα. Και γενικότερα, μία πιο ενωμένη Ευρώπη σημαίνει μία πιο ισχυρή Ευρώπη κι έτσι ισχυροποιείται φυσιολογικά και η Ελλάδα.
- Εκλογή Μπάιντεν στις ΗΠΑ. Πιο σημαντικό από το γεγονός ότι κέρδισε ο Τ. Μπάιντεν τις αμερικανικές εκλογές του 2020, είναι ότι τις έχασε ο Ν. Τραμπ. Όπως έχουμε ξαναπεί, η νίκη Μπάιντεν δεν θα σώσει την Ευρώπη από τα προβλήματά της (βλ. «Δεν σώθηκε η Ευρώπη με τον Μπάιντεν…», 06/11/2020, Έμβολος) ούτε πρόκειται να μπει κανένας μεγάλος φιλέλληνας στον Λευκό Οίκο. Ωστόσο, ήταν φανερό πως οι προσωπικές σχέσεις του Τραμπ με τον Ερντογάν έκαναν στην άκρη τις όποιες υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Δύσης, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να αποθρασύνεται όλο και περισσότερο στην Ανατολική Μεσόγειο. Τώρα, ο κόσμος θα ισορροπήσει λίγο καλύτερα και θα κοπούν τουλάχιστον εκείνα τα τηλέφωνα, που για τον πρόεδρο των ΗΠΑ ήταν ψιλή κουβεντούλα αλλά για την Μέση και Εγγύς Ανατολή ήταν γεωπολιτικές αλλαγές τεκτονικών μεγεθών.
Εν κατακλείδι, τα θετικά του 2020 δεν ήταν πολλά, ήταν όμως όλα σημαντικά. Δεν μπορούν να συγκριθούν με τη συμφορά του κορονοϊού, αλίμονο, αλλά δίνουν μία ξεχωριστή δυναμική, η οποία μπορεί να μας βοηθήσει να τον αφήσουμε πίσω μας ως χώρα και, κυρίως, να ανασκουμπωθούμε για το μέλλον. Γιατί, είπαμε, τα επόμενα χρόνια δεν θα είναι καθόλου εύκολα…
