Είναι άνθρωποι που έχουν για σπίτι τους ένα παγκάκι, μια εσοχή σ’ ένα στενό δρομάκι ή σ’ ένα κατάστημα, που μένουν σε υγρά υπόγεια, σε διαμερίσματα χωρίς ρεύμα, που μεταφέρουν όλη μέρα στους δρόμους το βιος τους, που χάνονται στις εξαρτήσεις και τριγυρνούν σαν φαντάσματα, «αόρατοι» μπροστά στους βιαστικούς να τους προσπεράσουν, συμπολίτες τους.
Αυτούς τους ανθρώπους προσπάθησε να κάνει «ορατούς» η διαδραστική- περιπατητική παράσταση, που διοργανώθηκε το Σαββατοκύριακο από το MSF Urban Spaces- ομάδα Θεσσαλονίκης, που αποτελείται από τις οργανώσεις Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF), ΑΡΣΙΣ- Κοινωνική Οργάνωση Νέων, Kids Save Lives- Τα Παιδιά Σώζουν Ζωές, NΑΟΜΙ Οικουμενικό Εργαστήριο Προσφύγων και PRAKSIS.
Οι συμμετέχοντες περιδιάβηκαν εννέα σημεία του κέντρου της Θεσσαλονίκης, όπου πολλές φορές βρίσκουν καταφύγιο άστεγοι, σε μια προσπάθεια να δουν με μια διεισδυτική ματιά πλευρές της πόλης με άλλη σημασία. Όπως τα παγκάκια του πάρκου Τσιρογιάννη ή τον πεζόδρομο της Δαγκλή, όπου κοιμούνται κάποιες φορές άστεγοι και αποτέλεσε την αφετηρία της διαδρομής.
«Το σύνθημα “Μένουμε σπίτι” κατά τη διάρκεια της καραντίνας δεν θα μπορούσε να έχει εφαρμογή σε πάρα πολλούς ανθρώπους γιατί τους έλειπε ένα βασικό δικαίωμα, το δικαίωμα στη στέγη», ανέφερε η κοινωνική λειτουργός Στεφανία Πανταζή. Κάνοντας μνεία σε στοιχεία που αφορούν τη Θεσσαλονίκη την περίοδο 2017-2021, σημείωσε ότι 2500 άνθρωποι ζήτησαν βοήθεια στις δομές του δήμου Θεσσαλονίκης που εξυπηρετούν άστεγους, «κάτι που σημαίνει ότι περίπου 500 άνθρωποι τον χρόνο ζητούν υποστήριξη».
Τα παγκάκια και οι ιστορίες τους
Επόμενη στάση της περιήγησης ήταν η πλατεία Τσιρογιάννη, όπου τα παγκάκια μετατρέπονται κάποιες φορές σε πρόχειρα καταλύματα. «Τα παγκάκια συμμετέχουν στη δημιουργία σχέσεων στο δρόμο», υπογράμμισε η Αγγελική Γαβριέλλα Σαμψωνίδου και αφηγήθηκε τη γνωριμία με έναν άστεγο και την έκπληξή του, όταν τού προσφέρθηκαν δύο ζευγάρια παπούτσια, «αλλά αυτός δοκίμασε και πήρε μόνο το ένα, το δερμάτινο, για να μην μπαίνουν νερά στα πόδια του».
Ιστορίες από …παγκάκια μοιράστηκαν και οι συμμετέχοντες, όπως μια γυναίκα, η οποία αναφέρθηκε στην ευκολία, με την οποία μπορείς να μιλήσεις σε κάποιον που κάθεται δίπλα σου, ενώ μια άλλη θυμήθηκε φοιτητικές παρέες γύρω από ένα παγκάκι κι ένας τρίτος δεν ξέχασε ποτέ ένα βράδυ που κοιμήθηκε σε ένα, περιμένοντας το πρωινό λεωφορείο.
Οι προσφυγοπούλες και τα σπίτια τους στο camp των Διαβατών
Τα καταλύματά τους και στιγμές από τη ζωή τους στο camp Διαβατών ανέδειξαν προσφυγοπούλες, με τις φωτογραφίες τους που είχαν στήσει σε έκθεση στο πάρκο Ξαρχάκου. Καθεμιά στεκόταν δίπλα στο έργο της κι εξηγούσε την απεικόνιση, που μπορεί να ήταν η ζωγραφιά ενός σπιτιού γύρω από το παράθυρο του λυόμενου οικίσκου στο προσφυγικό camp, μια βαλίτσα με λιγοστά υπάρχοντα, μια πρόχειρη κατασκευή από αλουμίνια που έγινε το σπίτι πολυμελούς προσφυγικής οικογένειας. Τα έργα προέκυψαν από καλλιτεχνικά εργαστήρια, που πραγματοποιούνται τον τελευταίο χρόνο από τη ΝΑΟΜΙ.
Για τη δουλειά της ως streetworker της ΑΡΣΙΣ ενημέρωσε στη συνέχεια η Ελευθερία, κάνοντας προσομοίωση του τρόπου προσέγγισης που ακολουθεί, με μια γυναίκα, η οποία έπαιξε τον ρόλο τραγουδίστριας που ζει κι εργάζεται στον δρόμο.
Η περιπατητική παράσταση κατευθύνθηκε στη συνέχεια στην οδό Ισαύρων, όπου η Μαρία, πωλήτρια της «Σχεδίας», διηγήθηκε ένα περιστατικό που της συνέβη παραμονή Πρωτοχρονιάς.
«Ήμουν έξω για να πουλήσω το περιοδικό και με πλησίασε ένας κύριος, αγόρασε το περιοδικό και δεν θέλησε να πάρει ρέστα από πενηντάρικο. Θυμάμαι να μού λέει: “τέτοια μέρα, για να είσαι έξω, έχεις ανάγκη τα χρήματα και μπορεί κάποια στιγμή, να’ ρθω κι εγώ στην ίδια θέση”».
Η Μαρία κατάφερε να ανοίξει το δικό της μεταφραστικό γραφείο, αλλά συνεχίζει να δουλεύει στη «Σχεδία». «Δουλεύω το πρωί στο γραφείο και το βράδυ στη “Σχεδία”. Αισθάνομαι την ημέρα πριγκίπισσα και το βράδυ …σταχτοπούτα», κατέληξε χαριτολογώντας.
Ο Νίκος είναι «καθαρός» αλλά δεν ζουν πια οι γονείς του να το δουν…
Στην επόμενη στάση της διαδρομής, στη Ροτόντα, περίμενε ο Αντώνης από την ομάδα Streetwork του ΟΚΑΝΑ, ο οποίος αναφέρθηκε στην προσπάθειά του να πείσει τον Νίκο, έναν τοξικομανή που συναντούσε στον δρόμο, να ζητήσει βοήθεια στις υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ.
«Μετά από έξι μήνες ήρθε τελικά στην υπηρεσία που στεγάζεται Δαναϊδών με Δωδεκανήσου και με ρώτησε με απορία: εδώ δεν ενδιαφέρεται η ίδια μου η μάνα για μένα και ενδιαφέρεσαι εσύ;”»…
Τελικά ο Νίκος τελείωσε το πρόγραμμα, βρήκε δουλειά και είναι τώρα έξι χρόνια καθαρός , «αλλά πλέον», όπως είπε ο streetworker του ΟΚΑΝΑ, «δεν ζουν οι γονείς του να το δουν».
Μια ιστορική αναδρομή, που γυρνάει πίσω σχεδόν έναν αιώνα και αφορά στα συσσίτια που διοργανώνονταν στην πόλη, αποτέλεσε το θέμα της επόμενης στάσης, όπου σε ένα τραπέζι υπήρχαν πιάτα με διαχρονικά αιτήματα: «θέλω ένα σπίτι», «θέλω ρούχα», «χρειάζομαι μπάνιο», «θέλω βοήθεια για να σταματήσω τη χρήση ουσιών».
Η περιπατητική παράσταση «έριξε αυλαία» απέναντι από το κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής του ΑΠΘ. όπου οι διοργανωτές είχαν στήσει έναν χάρτη της πόλης, με αίτημα προς τον δήμο Θεσσαλονίκης να χαρτογραφηθούν τα σημεία όπου μπορεί κάποιος να έχει πρόσβαση σε δομές και κοινωνικές υπηρεσίες.
«Όλοι εμείς μπορούμε να διαμορφώσουμε μια στάση αλληλεγγύης απέναντι σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη», κατέληξε η Στεφανία Πανταζή, επικαλούμενη τη ρήση του Ουρουγουανού συγγραφέα Εντουάρντο Γκαλεάνο, ο οποίος είχε γράψει πως δεν πιστεύει στη φιλανθρωπία αλλά στην αλληλεγγύη. «Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη, άρα είναι ντροπιαστική. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω. Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεσαι τον άλλο και μαθαίνεις πολλά απ’ αυτόν. Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους».
*Επισυνάπτονται φωτογραφίες που παραχωρήθηκαν από την ΑΡΣΙΣ
ΑΠΕ-ΜΠΕ/Νατάσα Καραθάνου
