Η ανίχνευση σε πρώιμο στάδιο του καρκίνου του πνεύμονα με ένα νέο διαγνωστικό εργαλείο, είναι ο στόχος του πρότζεκτ DIAS (Diagnostic Investigation Accurate System) που υλοποιεί η ομάδα IGEM-MetaThess του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για ένα μη επεμβατικό εργαλείο που βασίζεται στη λήψη αίματος από τους ασθενείς, το οποίο στη συνέχεια υφίσταται ειδική επεξεργασία και ανάλυση με καινοτόμα τεχνολογία και μπορεί να εντοπίσει τη νόσο σε αρχικό στάδιο. Με τον τρόπο αυτό θα μπορεί να χορηγηθεί εγκαίρως η κατάλληλη θεραπεία στους ασθενείς, επιτυγχάνοντας αποφυγή των μεταστάσεων και μείωση της θνησιμότητας.
Το νέο διαγνωστικό εργαλείο που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του πρότζεκτ DIAS ανακοινώθηκε, μεταξύ άλλων, κατά τη διάρκεια του στρογγυλού τραπεζιού με θέμα «Προκλήσεις και προοπτικές στην ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων για τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου» στο πλαίσιο του 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής, που διοργανώνει διαδικτυακά ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης.
«Στόχος μας είναι να αναπτύξουμε ένα διαγνωστικό εργαλείο με υψηλή ευαισθησία, αλλά και χαμηλό κόστος, το οποίο θα ανιχνεύει σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμα στάδια την πιο συνήθη μορφή του καρκίνου του πνεύμονα, του μη μικροκυτταρικού καρκίνου. Είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος παγκοσμίως, ενώ ευθύνεται για το 84% των περιπτώσεων νεοπλασίας του πνεύμονα.
Πρόκειται για τον καρκίνο με τα μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας παγκοσμίως για άνδρες και γυναίκες εξαιτίας και της μη έγκαιρης διάγνωσης» εξηγεί η απόφοιτη του τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ, μέλος της ομάδας IGEM-MetaThess, Μαρία Κοσμίδου και προσθέτει: «Η εξέλιξη της ασθένειας είναι ραγδαία και στις περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζεται σε προχωρημένο στάδιο, καθώς τα συμπτώματα είναι κοινά με πολλές άλλες ασθένειες».
Πώς λειτουργεί
Το εργαλείο DIAS χρησιμοποιεί απλό μηχανισμό και δεν απαιτεί ακριβό εργαστηριακό εξοπλισμό, με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευκολία από όλα τα διαγνωστικά κέντρα χωρίς την ανάγκη εξειδικευμένου προσωπικού. Όπως εξηγεί η κ. Κοσμίδου, είναι μια μικροπλακέτα (microfluidic chip) στην οποία εισάγεται το δείγμα αίματος του ασθενούς.
Αυτό υφίσταται επεξεργασία στο εσωτερικό της συσκευής και χάρη στην ανίχνευση ειδικών βιοδεικτών τελικά αποδίδει ένα διαγνωστικό score με την πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου. Μάλιστα αυτή η μικροπλακέτα μπορεί να κατασκευαστεί με τεχνικές τρισδιάστατης εκτύπωσης (3D-printing), διευκολύνοντας μελλοντικά την ευρεία παραγωγή τους από τις βιομηχανίες.
«Ουσιαστικά όσο λιγότερα είναι τα μικρομόρια RNA που υπάρχουν στο αίμα του ασθενούς, τόσο πιο μικρές είναι οι τιμές του φθορισμού, ενώ όσο πιο πολλά είναι, τόσο μεγαλύτερες είναι οι τιμές του φθορισμού. Στην περίπτωση αυτή επιτυγχάνεται διάγνωση στο α’ και β’ στάδιο της νόσου και όχι στο τελικό στάδιο όπως γίνεται με τις σημερινές απεικονιστικές μεθόδους και τη βιοψία ιστού, που είναι παρεμβατικές, έχουν υψηλό κόστος και απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό στα διαγνωστικά κέντρα», επισημαίνει η κ. Κοσμίδου.
Παράλληλα, τονίζει ότι «στόχος μας είναι να ενταχθεί το διαγνωστικό εργαλείο μας στον ετήσιο προληπτικό έλεγχο για τις ηλικίες άνω των 60 ετών, καπνιστές και άτομα με κληρονομικότητα στον καρκίνο του πνεύμονα».
Το διαγνωστικό εργαλείο DIAS θα παρουσιαστεί στον διεθνή διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας iGEM που θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι από 26-28 Οκτωβρίου 2022.
Η ομάδα iGEM-MetaThess
Η ομάδα iGEM-MetaThess είναι μια ερευνητική, διεπιστημονική ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών του ΑΠΘ. Ιδρύθηκε το 2021 με σκοπό να συμμετάσχει στον επικείμενο διεθνή Διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας iGEM που θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο στο Παρίσι, εκπροσωπώντας το ΑΠΘ. Είναι η πρώτη iGEM ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών στην Ελλάδα που θα συμμετάσχει στον διαγωνισμό στην συγκεκριμένη κατηγορία.
Αποτελείται από οκτώ φοιτητές: Αλέξανδρος Γιαννόπουλος, απόφοιτος του τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ και μεταπτυχιακός φοιτητής τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, Ιωάννα Γουλιού, απόφοιτη του τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ και μεταπτυχιακή φοιτήτρια τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Καρδαμηλιώτης, απόφοιτος τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και μεταπτυχιακός φοιτητής τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ, Μαρία Κοσμίδου, απόφοιτη τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ, Μαρία Κωνσταντινίδου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Τμήματος Φαρμακευτικής, Αλίκη Παπαδημητρίου, απόφοιτη τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ και υποψήφια διδάκτωρ Τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ, Κατερίνα Σαΐτη, απόφοιτη τμήματος Φαρμακευτικής και μεταπτυχιακή φοιτήτρια τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ.
Επιστημονικός υπεύθυνος έχει οριστεί ο Ιωάννης Βιζιριανάκης, αναπληρωτής καθηγητής Μοριακής Φαρμακολογίας και Φαρμακογονιδιωματικής του Τμήματος Φαρμακευτικής ΑΠΘ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
