Υπάρχει μια φράση που λέει πως ό,τι δεν θυμάται το παιδί, το κουβαλά ο ενήλικας. Και πράγματι, τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, όσο κι αν φαίνονται μακρινά, χαράζουν αθόρυβα το εσωτερικό μας τοπίο… τον τρόπο που νιώθουμε, που σχετιζόμαστε, που αγαπάμε και που εμπιστευόμαστε τον κόσμο.
Από τη στιγμή της γέννησης, ο εγκέφαλος του παιδιού βρίσκεται σε μια εκρηκτική φάση ανάπτυξης. Κάθε βλέμμα, κάθε αγκάλιασμα, κάθε λέξη ή απουσία λέξης, χτίζει νευρωνικές συνδέσεις που θα καθορίσουν το πώς αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τους άλλους. Ένα παιδί που μεγαλώνει μέσα σε ασφάλεια, σταθερότητα και συναισθηματική ανταπόκριση, μαθαίνει να εμπιστεύεται τη ζωή. Αντίθετα, όταν οι πρώτες του εμπειρίες συνοδεύονται από ένταση, αδιαφορία ή αστάθεια, ο κόσμος γίνεται απειλητικός και η ανασφάλεια φωλιάζει βαθιά μέσα του.
Η οικογένεια, λοιπόν, δεν είναι απλώς το πρώτο περιβάλλον διαπαιδαγώγησης· είναι το πρώτο καθρέφτισμα. Ο τρόπος που το παιδί αντικρίζεται μέσα στα μάτια των γονιών του, γίνεται ο τρόπος που θα βλέπει αργότερα τον εαυτό του. Αν νιώσει ότι είναι αποδεκτό, ότι το αγαπούν όπως είναι, τότε μαθαίνει την αξία του. Αν, όμως, βιώσει ότι πρέπει να προσαρμόζεται για να αγαπηθεί, τότε μαθαίνει να φοβάται την απόρριψη, να φορά μάσκες, να κρύβει το αληθινό του πρόσωπο.
Και κάπως έτσι, το παιδί που σήμερα τρέχει στην αυλή, γίνεται αύριο ο ενήλικας που δυσκολεύεται να εμπιστευτεί, που φοβάται τη μοναξιά, που ψάχνει την επιβεβαίωση σε λάθος μέρη. Όχι επειδή «φταίει»… αλλά γιατί κουβαλά μέσα του το αποτύπωμα μιας αγάπης που κάποτε δεν εκφράστηκε όπως χρειαζόταν.
Η κοινωνία, με τη σειρά της, συνεχίζει το έργο της οικογένειας. Αν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που καλλιεργεί τον φόβο, τον ανταγωνισμό και την αποξένωση, πώς να μάθει τη συνεργασία, τη συμπόνια, τη φροντίδα; Τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι το θεμέλιο και πάνω σε αυτό το θεμέλιο θα στηθεί ό,τι ονομάζουμε «χαρακτήρας» και «προσωπικότητα».
Γι’ αυτό και η φροντίδα των παιδιών δεν είναι ποτέ μόνο θέμα παιδαγωγικής· είναι πράξη βαθιάς ευθύνης και αγάπης. Γιατί κάθε παιδί που μεγαλώνει με αποδοχή, σταθερότητα και τρυφερότητα, γίνεται αύριο ένας ενήλικας πιο ήρεμος, πιο συνειδητός, πιο ικανός να αγαπά.
Και ίσως τότε, μια κοινωνία να αρχίζει να θεραπεύεται, όχι από τα πάνω, αλλά από τα παιδικά της θεμέλια.
Γράφει ο Ψυχολόγος – Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας
