Η φετινή χρονιά αδιαμφισβήτητα έχει αλλάξει τις ισορροπίες στην καθημερινότητα, στην εργασία και αφετέρου έχει επηρεάσει την οικονομία, αλλά και το mindset των επιχειρήσεων, οι οποίες ψάχνουν καινούριους τρόπους κερδοφορίας.
Συγκεκριμένα ο χώρος του βιβλίου θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως θα είχε αυξητική τάση εξαιτίας και του εγκλεισμού στο σπίτι ή κάποιος «ευρυμαθής» θα έλεγε πως ο Έλληνας δεν την αλλάζει την τηλεόραση ούτε με το πιο δελεαστικό μυθιστόρημα. Η αλήθεια βρίσκεται συνήθως κάπου στη μέση και επειδή θα χαρακτηριστώ ως αμετροεπής, βάζω μία άνω τελεία, διότι ο καταλληλότερος να μας εξηγήσει τι συμβαίνει με το βιβλίο είναι ο εκδότης Νικόλαος Νίκας.
Πόσα χρόνια ο όμιλός σας δραστηριοποιείται στον χώρο;
Οι εκδόσεις Νίκας ιδρύθηκαν το 1948 από τον παππού μου, Νικόλαο Δ. Νίκα. Τρεις γενιές μετά, με το ίδιο αίσθημα ευθύνης απέναντι στο αναγνωστικό κοινό, με αφετηρία την αγάπη μας για το καλό βιβλίο, κινούμαστε στον εκδοτικό χώρο. Είναι γεγονός πως μας «κλήρωσαν» δύσκολες εποχές, αλλά τα καταφέρνουμε όχι μόνο να επιβιώσουμε μα και να αναπτυσσόμαστε ολοένα. Επενδύουμε σε νέους συγγραφείς και ποιητές και αναδεικνύουμε διαμάντια της κλασικής λογοτεχνίας και της ψυχολογίας. Ο κόσμος φαίνεται να εκτιμά την ποιότητα των βιβλίων μας και μας δείχνει την προτίμησή του. Είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτή την αγάπη.
Σε σύγκριση με το παρελθόν, πού βρίσκεται το βιβλίο σήμερα; Πώς κρίνετε τις νέες εκδόσεις; Η αγορά κινείται σε ικανοποιητικά επίπεδα;
Ο κόσμος μας πια δεν είναι όπως τον ξέραμε. Αρκούσε ένας παγκόσμιος ιός για να δούμε τα πάντα να αλλάζουν μορφή. Σίγουρα δε θα μπορούσαν να μείνουν και οι εκδόσεις ανεπηρέαστες. Τα δύο lock down μα και η γενικότερη ανασφάλεια, μας επηρέασαν. Η αγορά είναι πεσμένη, μιας και η γενικότερη οικονομική κατάσταση δεν είναι καλή. Παρ’ όλα αυτά, και παρά τις δυσκολίες όλων, οι αναγνώστες αναζητούν τα βιβλία. Ίσως να φταίει ο αναγκαστικός εγκλεισμός, που έδωσε την ευκαιρία σε κάποιους να θυμηθούν την αγάπη τους για τα βιβλία.
Δειλά δειλά, λόγω της παράξενης εποχής που διανύουμε, αρκετές νέες εκδόσεις βγαίνουν στο φως και κερδίζουν τις εντυπώσεις. Το καλό βιβλίο ξεχωρίζει και πρέπει να ξεχωρίζει.
Οι απαιτήσεις των μικρών αναγνωστών μα και των γονέων τους, ολοένα αυξάνονται. Πώς επηρεάζει αυτό τις νέες εκδόσεις; Ποια είναι η ευθύνη των εκδοτών για τα βιβλία που θα προσφέρουν στους νεαρούς αναγνώστες τους;
Οι μικροί μας αναγνώστες είναι οι πιο απαιτητικοί και το δικαιούνται! Το παιδικό βιβλίο αλλάζει μορφή μέρα με τη μέρα. Εξελίσσεται για να μπορεί να ακολουθεί και την εξέλιξη των παιδιών. Δεν αρκεί μια όμορφη ιστορία πια, αν δε συνοδεύεται από μια εξίσου όμορφη εικόνα, ένα δίδαγμα, μια διάδραση παιδιού και βιβλίου. Η ελληνική αγορά είναι τυχερή γιατί έχει εξαίρετους συγγραφείς και εικονογράφους παιδικών βιβλίων, που με σεβασμό σκύβουν πάνω από το παιδί και με ολοένα διαφορετικούς κι έξυπνους τρόπους το ωθούν στη φιλαναγνωσία, την ίδια στιγμή που του μαθαίνουν τι εστί ενσυναίσθηση, ανθρωπιά, κοινωνική συνείδηση.
Δεδομένων των ιδιαίτερων συνθηκών που βιώνουμε, πόσο έχει επηρεαστεί ο χώρος των εκδόσεων; Θεωρείτε πως οδηγούμαστε στο μονοπώλιο των ηλεκτρονικών πωλήσεων;
Είναι γεγονός πως οι ηλεκτρονικές πωλήσεις απογειώθηκαν με τους διαδοχικούς εγκλεισμούς μα και τον φόβο της μόλυνσης από τον Covid-19. Πέρα όμως, από τον ιο, το ηλεκτρονικό εμπόριο ανθεί εδώ και χρόνια. Στον χώρο του βιβλίου, πάντως, αν το δούμε και λίγο ρομαντικά, εμείς οι παλιοί του βιβλίου, θεωρώ ότι δε θα τον κατακτήσει ολοκληρωτικά. Βλέπετε, οι αναγνώστες την αγαπούν την αναζήτηση, το «ξεψάχνισμα» των βιβλίων πριν την επιλογή κάποιου για αγορά. Αυτή η σχέση ανάμεσα σε αναγνώστη και βιβλίο, αυτή η πρώτη εντύπωση, θέλει την επαφή της, καμία οθόνη δε θα την αντικαταστήσει ποτέ.
Πώς βλέπετε το βιβλίο μέσα στη δεκαετία που θα διανύσουμε; Τα ebooks θα «κερδίσουν» τις έντυπες εκδόσεις; Θα αναζητά ο κόσμος τη συντροφιά του βιβλίου ή θα στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς άλλους τρόπους ψυχαγωγίας;
Η τεχνολογία έχει μπει στη ζωή μας για τα καλά. Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε σα γεγονός, μα ούτε και να αρνηθούμε την ίδια την τεχνολογία. Σαφώς και υπάρχουν τα ebooks μα και τα audio books, που έχουν κερδίσει αρκετό έδαφος. Ελπίζω η αγάπη για το βιβλίο να παραμείνει σε όποια μορφή κι αν επιλέξει ο αναγνώστης να διαβάσει. Παραμένω φανατικός του «χαρτιού» αλλά πάνω από όλα, είμαι υπέρμαχος της φιλαναγνωσίας. Ας διαβάζουμε κι ας είναι σε όποια μορφή βολεύει τον καθένα το ανάγνωσμα.
Το βιβλίο ήταν και παραμένει ένας από τους καλύτερους τρόπους ψυχαγωγίας. Είναι ένα ταξίδι σε μέρη που μπορεί να μην πας ποτέ, γιατί απλούστατα μπορεί να μην υπάρχουν καν, παρά μόνο στη φαντασία. Αυτά τα ταξίδια δε θα βρεθεί τίποτα να τα αντικαταστήσει. Αν το καταλάβουμε αυτό, θα διαβάζουμε σίγουρα περισσότερο και θα χαζεύουμε, άσκοπα, στα social media πολύ λιγότερο.
Ένας νέος συγγραφέας έχει ελπίδες να εκδώσει το έργο του σήμερα; Πώς θα τον συμβουλεύατε να κινηθεί; Υπάρχει χώρος για νέους δημιουργούς ή τη μερίδα του λέοντος την παίρνουν οι πολυγραφότατοι “εμπορικοί” συγγραφείς και μόνο αυτοί;
Νομίζω πως περισσότερο από ποτέ, δίνεται πλέον βήμα σε νέους συγγραφείς. Είναι γεγονός πως η νέα γενιά πεζογράφων μα και ποιητών, είναι ιδιαίτερα ταλαντούχα. Πειραματίζεται σε νέες φόρμες, δοκιμάζει τα όρια της φαντασίας της, τολμά και η απήχησή της δείχνει πως καλά κάνει! Υπάρχουν πάντα τα ιερά «τέρατα» της κλασικής μα και της σύγχρονης λογοτεχνίας μα θεωρώ πως οι αναγνώστες θέλουν και το «αδοκίμαστο, το από αλλού φερμένο» που λέει και ο ποιητής. Η επιτυχία πολλών νέων δημιουργών έρχεται να το αποδείξει περίτρανα.
Τι σημαίνει για εσάς «βιβλίο»; Στην Ελλάδα του 2020 και σύντομα του 2021, ποιο το χρέος ενός εκδότη απέναντι στο βιβλίο, τον πολιτισμό και το αναγνωστικό κοινό;
Το βιβλίο είναι ιδέα. Είναι ταξίδι. Είναι κόσμοι αχαρτογράφητοι που μπορούν να προσφέρουν γνώση, ψυχαγωγία, ξεκούραση, ψυχοθεραπεία. Μεγάλωσα μέσα στα βιβλία και αυτός ο δεσμός με τις σελίδες τους είναι κάτι που με έχει σημαδεύσει.
Η ανάδειξη των πνευματικών φυσιογνωμιών του τόπου μας μέσα από τις λέξεις και τις ιδέες τους, η στήριξή τους είναι το κύριο μέλημα ενός εκδότη. Από εκεί και ύστερα, η ποιότητα των εκδόσεών του, το μεράκι και ο σεβασμός με τον οποίο θα φτιάξει ένα βιβλίο, έρχεται να επηρεάσει και τον πολιτισμό μα και το αναγνωστικό κοινό. Χρειάζεται υπευθυνότητα, σεβασμός και αγάπη. Αυτά μας δίδαξε ο παππούς μου και πρωτεργάτης των Εκδόσεων Νίκας και με αυτά πορευόμαστε και θα συνεχίσουμε.
Γρηγόρης Μπακλώρης
