Από το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2025, το Μουσείο Μπενάκη, σε συνεργασία με τη Raycap, παρουσιάζει στο Σαντιρβάν της Δράμας την έκθεση «Ιστορίες Παιχνιδιών από τη Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη», μια ειδικά σχεδιασμένη περιήγηση στον κόσμο του παιχνιδιού από την αρχαιότητα έως τα μέσα του 20ού αιώνα.
Μικροί και μεγάλοι κάνουν ένα μαγευτικό ταξίδι στον χρόνο και τα παιχνίδια ζωντανεύουν μνήμες και συνήθειες παιδιών από κάθε γωνιά του κόσμου. Από τις πήλινες κουδουνίστρες των αρχαίων Ελλήνων και τα οστέινα άρματα των Ρωμαίων, μέχρι τις πορσελάνινες κούκλες, το χάρτινο θέατρο, τις μαριονέττες, το κουκλοθέατρο, τα μεταλλικά στρατιωτάκια του Μεσοπολέμου και τα τσίγκινα κουρδιστά παιχνίδια, η έκθεση φωτίζει το παιχνίδι ως μια διαχρονική γλώσσα πολιτισμού.
Στην έκθεση πρωταγωνιστούν τα παιχνίδια της πλούσιας συλλογής του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, με αντικείμενα από την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο. Το Μουσείο λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2017 και βασίζεται στη σημαντική δωρεά της συλλέκτριας και ερευνήτριας Μαρίας Αργυριάδη, η οποία το 1991 προσέφερε στο Μουσείο Μπενάκη μια μοναδική συλλογή 20.000 παιχνιδιών και αντικειμένων της παιδικής ηλικίας. Το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό κτήριο εκλεκτικιστικού ρυθμού από τα τέλη του 19ου αιώνα που θυμίζει μικρό κάστρο. Βρίσκεται στο Παλαιό Φάληρο, στον αριθμό 14 της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος.
Το παιχνίδι, ως πολιτισμικό φαινόμενο και αντικείμενο μελέτης, προηγείται της οργανωμένης γνώσης, του λόγου και της κοινωνικής συγκρότησης. Ως πρωτογενές πολιτισμικό εργαλείο, αποτυπώνει τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μαθαίνουν, επικοινωνούν και εντάσσονται στο κοινωνικό περιβάλλον. Μέσα από το παιχνίδι και τη βιωματική αλληλεπίδραση μαζί του, το παιδί δοκιμάζει ρόλους και αναπτύσσει συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, προετοιμάζοντας τη θέση του στον κόσμο των ενηλίκων.
Ο χώρος του Σαντιρβάν μετατρέπεται σε «χάρτινο θέατρο μνήμης», εμπνευσμένο από τα ευρωπαϊκά χάρτινα θέατρα της εποχής του Ρομαντισμού. Η είσοδος λειτουργεί ως προσκήνιο, οι προθήκες ως σκηνικά στοιχεία, ενώ ο επισκέπτης καλείται να διασχίσει τον χώρο όπως ένας ηθοποιός τη σκηνή: να βιώσει το παιχνίδι ως πολιτισμικό ίχνος και συναισθηματικό αποτύπωμα, να θυμηθεί, να αναστοχαστεί, να παίξει ξανά.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες: Η ενότητα «Τα πρώτα χρόνια του παιδιού» αναδεικνύει τα πρώτα παιχνίδια και χρηστικά αντικείμενα της βρεφικής ηλικίας, με τα οποία το παιδί ανακαλύπτει τον κόσμο μέσω των αισθήσεων. Το παιχνίδι προηγείται του λόγου, γεννιέται μέσα στην αγκαλιά, την αφή και το χαμόγελο. Η ενότητα «Μεταμορφώσεις» παρουσιάζει αντικείμενα από τον κόσμο των ενηλίκων που μετατράπηκαν σε παιχνίδια, δείχνοντας τη σχέση τεχνολογίας και φαντασίας: από τα μηχανικά παιχνίδια και τα αυτόματα έως τα οπτικά παιχνίδια και τις «κούκλες μόδας».
Η ενότητα «Παιχνίδια ρόλων και μίμησης» αποκαλύπτει τη λειτουργία του παιχνιδιού ως εργαλείου μάθησης και κοινωνικής ένταξης. Στον μικρόκοσμο που δημιουργείται στα μέτρα των παιδιών, κάθε αντικείμενο αποκτά νόημα και λειτουργεί ως εργαλείο κατανόησης του κόσμου. Η ενότητα «Παιχνίδι και σκέψη σε διάλογο» προβάλλει τα εκπαιδευτικά και στρατηγικά παιχνίδια, από τα οικοδομικά σύνολα κατασκευών έως τα επιτραπέζια, το σκάκι και το «Παιχνίδι της Χήνας». Παιχνίδια που όχι μόνο ψυχαγωγούν, αλλά και μαθαίνουν το παιδί να σκέφτεται, να σχεδιάζει, να συνεργάζεται και να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο με συνοπτική παρουσίαση όλων των εκθεμάτων από τις επιμελήτριες της έκθεσης Μαίρη Βέργου και Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου και σχεδιασμένο από την Έρη Αράπογλου – enARTE. O κατάλογος θα διατίθεται δωρεάν στους επισκέπτες της έκθεσης στο Σαντιρβάν, ενώ θα είναι διαθέσιμος οnline στο https://www.benaki.org/santirvan μετά τη λήξη της.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Επιμέλεια: Μαίρη Βέργου, Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου
Συντονισμός εργασιών: Μαίρη Βέργου, Βασίλης Πασχάλης, Raycap
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Μαίρη Βέργου, Βασίλης Πασχάλης
Γραφιστικές εφαρμογές: Εριφύλη Αράπογλου – enARTE
Επιμέλεια ψηφιακού υλικού και animation: Χαράλαμπος Αλεξιάδης
Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Σταλίνα Βουτσινά
Μετάφραση στα αγγλικά: Δάφνη Καψάλη
Συναρμολόγηση & κίνηση τρένου: Παναγιώτης Μαρνέζος, Ανδρέας Δρόσος
Μηχανισμός & κίνηση αεροπλάνων: Νικόλαος Σμυρνάκης
Συντήρηση: Τμήμα Συντήρησης / Μουσείο Μπενάκη
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Νικολέττα Μέντη
Γραφείο τύπου: Αθηνά Ησαΐα, Βασιλεία Καραΐσκου
Φωτογράφιση έργων: Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Κατασκευές: Μάνος Λιγνός, Γιάννης Μπογιόγλου
Ψηφιακές εκτυπώσεις: Νίκος Πασχαλίδης
Μελέτη φωτισμού: Χρήστος Τζιόγκας
Τεχνική υποστήριξη: Raycap
Ασφάλιση έργων: DAES
Μεταφορά έργων: MoveArt
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
Κείμενα: Μαίρη Βέργου, Νόρα-Ιωάννα Χατζοπούλου
Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Σταλίνα Βουτσινά
Μετάφραση στα αγγλικά: Δάφνη Καψάλη
Φωτογράφιση: Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Σχεδιασμός: Εριφύλη Αράπογλου – enARTE
Εκτύπωση: Γ. Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες
ΣΑΝΤΙΡΒΑΝ Ι Άρμεν 46 & Αγαμέμνωνος, Δράμα Ι Διάρκεια έκθεσης: 13.12.2025 – 19.04.2026
Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή: Σάββατο: 10:00 – 14:00 και 17:30 – 20:30,
Κυριακή: 11:00-14:00 και 17:30-20:30
