Τι συμβαίνει στην αμερικάνικη Δανιμαρκία; Μας θυμίζουν τα σημερινά γεγονότα στις ΗΠΑ κάτι από την εποχή των «Δεκεμβριανών» του 2008, με τη δολοφονία Γρηγορόπουλου; Θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι στην Αμερική, κατά διαστήματα, εκδηλώνονται τέτοιοι κύκλοι. Αυτή τη φορά όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχει και κάτι άλλο.
Η αφορμή βεβαίως ήταν αυτή η αποτρόπαιη, και στο αποκορύφωμα της βιαιότητας, εγκληματική πράξη που αμαυρώνει, στιγματίζοντας, την περίφημη «λευκότητα» των λευκών της Αμερικής.
Αυτή τη φορά, η σύνθεση των διαμαρτυρόμενων ανθρώπων είναι διαφορετική. Είναι κυρίως νέοι άνθρωποι και όχι μόνον αφρο-αμερικανοί. Είναι και άλλες εθνικές και κοινωνικές μειονότητες. Είναι και λευκοί. Το μείγμα εκδηλώνεται με εξαιρετικά εκρηκτικό, δυναμικό ,αλλά και σε πολλές περιπτώσεις βίαιο τρόπο. Γιατί; Όταν το μέσο ετήσιο εισόδημα μιας οικογένειας Αφροαμερικανών στη Μινεσότα είναι 32000 δολάρια, ενώ το αντίστοιχο μιας λευκής με τα ίδια μέλη είναι 72000, αντιλαμβάνεται κανείς πού οδηγεί η έλλειψη μηχανισμού δικαιότερης κατανομής του παραγόμενου πλούτου. Οι τελευταίες εξελίξεις ενταφιάζουν το υποτιθέμενο «αμερικανικό όνειρο» μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας των ΗΠΑ που θεωρητικά θα εξασφάλιζε σε κάθε πολίτη της, την ελεύθερη ανάπτυξή του, αλλά στην πράξη ισχύει μία νεοφιλελεύθερη ελευθερία του υπερτροφικού προτεσταντικού Εγώ, που δεν έχει όμως καμία σχέση με την έννοια της ελευθερίας του ατόμου, όπως τη συνέλαβε η Γαλλική Επανάσταση.
Η κοινωνική λάβα που υποκινεί όλον αυτόν τον αναβρασμό, ο οποίος φτάνει στα όρια της εξέγερσης , είναι η υπερδιόγκωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, κυρίως νέοι, άδραξαν την αφορμή, για να αποτυπώσουν με τον πιο έντονο τρόπο την κοινωνική ανασφάλεια που διαχρονικά απειλεί την αξιοπρέπεια τους, το ρατσισμό που ενδημεί και στραγγαλίζει τις ανθρώπινες σχέσεις, τα οικονομικά και εργασιακά αδιέξοδα, που προδιαγράφουν ένα μέλλον χωρίς παρόν.
Η υπερακμή της παρακμής της αμερικανικής δημοκρατίας
Σήμερα καταγράφοντας και αναλύοντας το προφίλ των πολιτικών και ιδεολογικών χαρακτηριστικών της ηγετικής ομάδας των ΗΠΑ, αισθάνεται κανείς απογοήτευση για μια χώρα που θέλει να περιβάλλεται τον μανδύα της Pax Americana. Ένα πολιτικό σύστημα, μιας οικονομικής υπερδύναμης που δυστυχώς δεν μπόρεσε έπειτα από δεκαετίες να εκριζώσει τον ρατσιστο-ιό, έρχεται σήμερα με την παρουσία της πανδημίας του κορονοϊού, να εκτεθεί ακόμα περισσότερο, παρουσιάζοντας μεγάλα κενά, μεγάλα ελλείμματα και μεγάλες ανισότητες στην αντιμετώπιση του covid 19, λόγω της απουσίας ενός σύγχρονου, δημόσιου και αποτελεσματικού συστήματος υγείας, στο οποίο θα είχαν πρόσβαση όλοι, χωρίς καμία διάκριση.
Ο τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας ήταν ακόμα μία ανάδειξη των συνεπειών της επικρατούσας και βασιλεύουσας οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας. Ποιοι πλήρωσαν περισσότερο τις συνέπειες της πανδημίας; Οι αδύναμοι. Το σύνθημα «δεν μπορώ να αναπνεύσω» λαμβάνει πολιτικά χαρακτηριστικά που αναδεικνύουν το μεγάλο έλλειμμα δικαιοσύνης στις ΗΠΑ. Όταν σε μια χώρα υπάρχει η αίσθηση ελλείμματος , ποινικής, πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης, με το σύστημα να μην καταδικάζει σχεδόν ποτέ την αστυνομική βία και χωρίς να έχει μηχανισμούς αναδιανομής, τότε δεν μπορεί εύκολα η χώρα αυτή να εξασφαλίσει εσωτερική, κοινωνική γαλήνη ούτε, πολύ περισσότερο, κοινωνική ειρήνη.
Οι αδύναμοι κατανοούν –κι αυτό είναι που τους επαναστατικοποιεί- αυτό που έλεγε η Χάνα Άρεντ: «Τους εμπεδώνουν το δικαίωμα ότι δεν έχουν δικαιώματα.» Η νεοφιλελεύθερη και προτεσταντική Αμερική είναι υπόλογη για ότι συντελείται στα ύφαλα του κοινωνικού της συστήματος. Η ένταση, η έκταση και η καθολικότητα των κινητοποιήσεων αποτελούν φαινόμενο που χρήζει μεγάλης και ιδιαίτερης ανάγνωσης. Οι ΗΠΑ διέρχονται τη μεγαλύτερη κοινωνική και οικονομική κρίση, μεταπολεμικά, και ο νεοφιλελευθερισμός, μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την κρίση της Lehman Brothers, υφίσταται τη μεγαλύτερη δοκιμασία που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην κατεδάφιση των επιχειρημάτων του. Για άλλη μια φορά τα συντελούμενα στο κοινωνικό υπόστρωμα των Ηνωμένων Πολιτειών αποδεικνύουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός ως κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο αποδείχτηκε περίτρανα ανίκανος να απαντήσει στα κοινωνικά ζητούμενα, ανεργία, φτώχεια, περιθωριοποίηση, ανασφάλεια.
Η υπερσυσώρευση, με τον πιο εύκολο και ανώδυνο τρόπο, του πλούτου στους λίγους και η διόγκωση, μέρα με την ημέρα, των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, γεννά απόγνωση και η απόγνωση δε γεννά μόνο αντίδραση, θα εκκολάψει και βία. Όπως η υπεροπλία της Αμερικής φάνηκε αδύναμη στην εισβολή του covid 19 (κορονοϊού) έτσι και το αμερικάνικο πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο ηττήθηκε στην πράξη από τους εξεγερμένους, από τη στιγμή που έφτασε να οδηγήσει τον πρόεδρο Τραμπ σε υπόγειο καταφύγιο. Αυτό δεν έχει ματαγίνει.
