Ψήφο εμπιστοσύνης έδωσαν οι καταναλωτές στο «καλάθι του νοικοκυριού» όπως φάνηκε τις πρώτες μέρες εφαρμογής του μέτρου.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε δηλώσεις του ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης το καλάθι έχει «ξεπουλήσει» χωρίς να υπάρχει πρόβλημα με την επάρκεια των προϊόντων στα ράφια. «Δεν προλαβαίνουν να γεμίζουν τα ράφια από τα προϊόντα του καλαθιού» δήλωσε ο κ. Γεωργιάδης και συμπλήρωσε: «Η υποστήριξη των καταναλωτών τις πρώτες μέρες είναι εντυπωσιακή και πράγματι, οι τιμές είναι συγκριτικά καλύτερες και θα είναι και καλύτερες όσο ο ανταγωνισμός περισσότερο λειτουργήσει. Ο κόσμος το στηρίζει και το αγοράζει μαζικά και οι τιμές αρχίζουν και πέφτουν, γιατί αυτό είναι που ενδιαφέρει κυρίως τον καταναλωτή».
Από την πρεμιέρα εφαρμογής του μέτρου το ενδιαφέρον του καταναλωτικού κοινού ήταν πολύ μεγάλο, τόσο στα καταστήματα των αλυσίδων σούπερ μάρκετ όσο και στην πλατφόρμα https://e-katanalotis.gov.gr/householdBasket όπου αναρτήθηκαν οι τιμοκατάλογοι για 50 και πλέον προϊόντα η οποία δεν άντεξε από το βάρος των επισκέψεων εμφανίζοντας προβλήματα.
Στη δράση «καλάθι του νοικοκυριού» συμμετέχουν 13 επιχειρήσεις: Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, Lidl, Μy Market, Μασούτης, Γαλαξίας, Κρητικός, Bazaar, Market In, ΣΥΝΚΑ, Χαλκιαδάκης, Discount Markt και e-fresh.gr. Μέσα από την πλατφόρμα, ο καταναλωτής, μπορεί εύκολα, να βλέπει τα προϊόντα του καλαθιού και τις τιμές τους σε διαφορετικές αλυσίδες, να συγκρίνει και να συνθέτει το δικό του καλάθι με προϊόντα σε συμφέρουσες τιμές. Παράλληλα, θα εκδοθεί εγκύκλιος που θα προσδιορίζει το μέγεθος της ταμπέλας που τοποθετείται στα ράφια με τα προϊόντα που εντάσσονται στο καλάθι προκειμένου να εντοπίζονται πιο εύκολα από τους καταναλωτές.
Η σύγκριση στις τιμές στην πλατφόρμα έδειξε ότι πολλά από τα προϊόντα είχαν μειωμένες τιμές ενώ υπήρχαν και προσφορές στο καλάθι. Όπως ανέφερε σε δηλώσεις του ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων ‘Αδωνις Γεωργιάδης το καλάθι αποτελείται κατά 60% από επώνυμα προϊόντα και 40% ιδιωτικής ετικέτας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι δύο μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ ανακοίνωσαν νέες χαμηλότερες τιμές σε μια σειρά προϊόντων που συνθέτουν το «καλάθι του νοικοκυριού». Αυτή η κίνηση, σύμφωνα με τον κ. Γεωργιάδη, αποδεικνύει ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί. «Βλέπει η κάθε αλυσίδα τι έχει κάνει η άλλη αλυσίδα και πως συμπεριφέρονται οι καταναλωτές και τι θέλουν να πάρουν πελάτες. Γι’ αυτό χρειάζεται ο ανταγωνισμός, ο πιο ελεύθερος ανταγωνισμός, γι’ αυτό από την αρχή δεχόμαστε να είναι ελεύθερες οι τιμές και ελεύθερη η αγορά για να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και γι’ αυτό το λόγο βλέπετε ότι μέσα σε μόλις δύο μέρες αρχίζει να έχει αποτέλεσμα» δήλωσε ο υπουργός.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν σκέψεις, μετά από απαίτηση πολλών καταναλωτών, να ενταχθούν στο «καλάθι του νοικοκυριού» προϊόντα που απευθύνονται σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες που έχουν ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες. Μια τέτοια ομάδα, ίσως η μεγαλύτερη, είναι οι διαβητικοί οι οποίοι έχουν ζητήσει να μπουν στο καλάθι προϊόντα που απευθύνονται αποκλειστικά στις ανάγκες τους. Επίσης, σχεδιάζεται η επέκταση του θεσμού σε άλλους κλάδους (φούρνους, κρεοπωλεία κ.ά) για την περαιτέρω κάλυψη βασικών αναγκών των καταναλωτών καθώς και η διεύρυνσή του με περισσότερα επώνυμα προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές. Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα έχει συνάντηση με εκπροσώπους της βιομηχανίας. «Μιλάω και με τη βιομηχανία διαρκώς, για να δούμε και στα επώνυμα προϊόντα πόσο μεγαλύτερες προσφορές μπορούν να γίνουν με το καλάθι του νοικοκυριού και την επόμενη και τη μεθεπόμενη εβδομάδα» ανέφερε σε δηλώσεις του ο κ. Γεωργιάδης.
Θετική η ανταπόκριση της αγοράς
Όπως επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λευτέρης Κιοσές, γενικός διευθυντής ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) αν και είναι πολύ νωρίς να βγουν κάποια ασφαλή συμπεράσματα, το σίγουρο είναι ότι η αγορά ανταποκρίθηκε και το μέτρο εφαρμόστηκε με επιτυχία. «Το καλάθι του νοικοκυριού δεν θα λύσει το πρόβλημα του πληθωρισμού αλλά θα βοηθήσει σε αυτή τη κατεύθυνση. Ο πληθωρισμός είναι ένα πρόβλημα πολυπαραγοντικό και δεν μπορεί να λυθεί με μια μαγική λύση».
Σύμφωνα με τον κ. Κιοσέ, υπάρχουν θέματα στην εφαρμογή του μέτρου που θα εξεταστούν τις επόμενες εβδομάδες προκειμένου να γίνουν κάποιες διορθωτικές κινήσεις. Ωστόσο εξέφρασε την πεποίθησή του η αγορά έχει αποδείξει ότι προσαρμόζεται αρκετά γρήγορα και δεδομένου ότι λειτουργεί πολύ καλά ο ανταγωνισμός ο καταναλωτής θα βγει κερδισμένος από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία. Αναφορικά με τα προϊόντα που επέλεξαν τα σούπερ μάρκετ να βάλουν στο καλάθι, ο κ. Κιοσές επισημαίνει ότι κάθε εταιρεία είναι ελεύθερη να κάνει ό,τι κρίνει ορθότερο. Κάποιες εστίασαν πιο πολύ σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και κάποιες σε επώνυμα προϊόντα. Αυτό έχει να κάνει με τη στρατηγική τους». Ανέφερε επίσης ότι στις κατηγορίες των προϊόντων που υπάρχουν στο καλάθι σίγουρα θα υπάρξουν αλλαγές προκειμένου να καλύπτουν τους στόχους του καλαθιού αλλά και εποχιακές ανάγκες των καταναλωτών (πχ εορταστική περίοδο Χριστουγέννων).
Σε ό,τι αφορά τις ανατιμήσεις στα προϊόντα σημείωσε ότι θα συνεχιστούν καθώς προέρχονται από την εφοδιαστική αλυσίδα και δεν γίνεται να απορροφηθούν στο σύνολό τους από τις επιχειρήσεις. «Το θέμα είναι να περάσουν σε ένα μικρότερο βαθμό στις τιμές και να υπάρχει μια εύκολα προσβάσιμη εναλλακτική για τον καταναλωτή προκειμένου να ικανοποιήσει βασικές ανάγκες τους. Αυτό είναι το καλύτερο αποτέλεσμα που μπορούμε να περιμένουμε από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία» ανέφερε.
Σημειώνεται ότι από την περασμένη Τετάρτη τέθηκε σε ισχύ και το καλάθι με την ονομασία «χρυσή προσφορά» που περιλαμβάνει φθηνότερα προϊόντα των μικρών και των μικρομεσαίων σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με όσα επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συλλόγου Μικρών και Μεσαίων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, Γιάννης Πηλίδης. Όπως εξηγεί ο κ. Πηλίδης, τα μικρομεσαία σούπερ μάρκετ έφτιαξαν το δικό τους καλάθι γιατί δε διαθέτουν στα καταστήματά τους και τα 50 προϊόντα που συνθέτουν το «καλάθι του νοικοκυριού». Σύμφωνα με τον ίδιο, το καλάθι με τα φθηνότερα προϊόντα των μικρομεσαίων σούπερ μάρκετ, που μπορούν να διαπραγματευτούν με τους προμηθευτές και τις βιομηχανίες για καλύτερες τιμές, έχει την ονομασία «χρυσή προσφορά».
Αναφερόμενος στην πρωτοβουλία για το «καλάθι του νοικοκυριού» ο κ. Πηλίδης επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «είναι στη θετική κατεύθυνση καθώς ενεργοποιεί τον ανταγωνισμό. Μέσα από αυτή τη διεργασία μόνο κάτι θετικό βγαίνει που το κερδίζει ο καταναλωτής». Ωστόσο σημειώνει ότι δημιουργήθηκαν υπερβολικές προσδοκίες στον καταναλωτή για οριστική λύση στο πρόβλημα του πληθωρισμού. «Το καλάθι του νοικοκυριού δεν λύνει το θέμα του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να υπάρχει. Η σκοπιμότητα του καλαθιού ήταν να βοηθήσει τα πολύ ευάλωτα νοικοκυριά. Αυτός ο στόχος επετεύχθη. Τα προϊόντα του καλαθιού έχουν μειωθεί 15 – 18% σε σχέση με τις αρχές του Οκτωβρίου».
Επιφυλάξεις από ενώσεις καταναλωτών
Επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα του μέτρου εξέφρασε σε δηλώσεις της η πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Παναγιώτα Καλαποθαράκου υποστηρίζοντας ότι οι καταναλωτές πρέπει να κάνουν μεγάλη αναζήτηση σε όλες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ για να βρουν το φθηνότερο από τα φθηνότερα προϊόντα. Σύμφωνα με την ίδια, ο καταναλωτής για να συγκρίνει θα πρέπει να βλέπει την ποσότητα του προϊόντος και όχι το τεμάχιο.
Από την πλευρά της, η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος διεξήγαγε έρευνα στην ιστοσελίδα «e-katanalotis» η οποία κατέδειξε ότι ο καταναλωτής παραμένει «απροστάτευτος όχι μόνο απέναντι στη συνεχώς αυξανόμενη ακρίβεια και έκρηξη τιμών, αλλά και απέναντι στη διαχρονική αδυναμία των οποιωνδήποτε κρατικών παρεμβάσεων που επιδιώκουν την αντιμετώπιση του προβλήματος». Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε ότι κάποιες από τις 13 αλυσίδες εμπορίας που καταχώρησαν στην πλατφόρμα «e-katanalotis» προϊόντα, δεν έχουν αποστείλει πλήρη κατάλογο αυτών, δηλαδή, δεν καλύπτουν όλες τις κατηγορίες όπως αυτές περιγράφονται στο νόμο. Επίσης, υπάρχουν αλυσίδες που περιλαμβάνουν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε ποσοστό περίπου 80% του συνόλου ενώ σε κάποιες από τις αλυσίδες παρουσιάζεται το φαινόμενο να έχει καταχωρηθεί το ίδιο προϊόν από 2 έως έντεκα (11) φορές. Η έρευνα διαπίστωσε, σύμφωνα με την Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος, ότι κάποιες αλυσίδες έχουν καταχωρήσει προϊόντα σε άλλες κατηγορίες προϊόντων, με συνέπεια την παραπλάνηση των καταναλωτών αλλά και του υπουργείου.
«Διαπιστώσαμε για μία ακόμα φορά ότι η ακρίβεια δεν αντιμετωπίζεται με ημίμετρα, όπως εν προκειμένω» επισημαίνει η ΕΕΚΕ και ενδεικτικά αναφέρει την περίπτωση αλυσίδας η οποία περιλαμβάνει ρολό κουζίνας στην τιμή των 2,65 ευρώ, ενώ το ίδιο προϊόν τον Απρίλιο 2022 κόστιζε 1,89 ευρώ (αύξηση 40%), είδη προσωπικής υγιεινής ανατιμήθηκαν κατά ποσοστό 23% το ίδιο χρονικό διάστημα ενώ και σε είδη διατροφής, όπως στα μακαρόνια, αυξήθηκε η τιμή από 0,74 ευρώ σε 1,26 ευρώ. Παρατηρήθηκε, επίσης, διαφορά στις τιμές μεταξύ των αλυσίδων σούπερ μάρκετ στον καφέ που η διαφορά φθάνει έως 1,58 ευρώ. Ταυτόχρονα, σημειώνεται ότι στα περισσότερα προϊόντα έχει μειωθεί το περιεχόμενο από 11% έως 30%.
Μαρία Τσιβγέλη /ΑΠΕ-ΜΠΕ
