Όλοι γνωρίζουμε τον Καποδίστρια, τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας. Αλλοι ίσως τον θυμούνται ως εξέχοντα Υπουργό εξωτερικών του Τσάρου ή ανιδιοτελή γιατρό της Κέρκυρας. Αλλοι ως δικτάτορα και τυρρανο. Προσωπικά, τον θεωρώ ήρωα της πολιτικής καθώς ξαναγραψε το πολιτικό παιχνίδι για τα ελληνικά δεδομένα.
Εδραίωσε μια ισχυρή, συγκεντρωτική κρατική εξουσία, αντικαθιστώντας τα αυτοσχέδια τοπικά κομματικά συστήματα με ενιαίο κυβερνητικό μηχανισμό. Αυτό ήταν κάτι το οποίο σπάνια καταφέρνει ένα νεοσύστατο κράτος. Και όμως, η Ελλάδα του 1828, τα κατάφερε.
Ίδρυσε εκλελεγμένα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια, εισάγοντας πρώτη φορά στοιχειώδη δημοκρατική συμμετοχή στα τοπικά ζητήματα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το σύνταγμα της Ελβετιας συντάχθηκε εν μέρει από τον ίδιο.
Σύστησε εθνικό νόμισμα (το λεπτό και το φράγκο ως μεταβατικό), διευκολύνοντας το εμπόριο και τη φορολόγηση. Με την βοήθεια του στενού του φίλου Ευναρδου, κατόρθωσε να φτιάξει ένα νόμισμα για ένα ελληνικό κράτος, το οποίο δεν είχε ξεκάθαρα σύνορα.
Οργάνωσε τακτικό στρατό και Εθνοφρουρά, με ευπρεπείς συνθήκες, εκπαίδευση και τακτικές μονάδες, αντικαθιστώντας τα «αρματολίκια». Με βασικές προσπάθειες, επιχείρησε να δημιουργήσει ένα σύστημα ασφαλείας.
Διέδωσε την καλλιέργεια νέων καλλιεργειών (βάμβακα, καπνού), προώθησε δάνεια και μελέτες υδρευτικών έργων, ίδρυσε γεωργικές σχολές και επίβλεψη επιτόπου. Όπως μάλιστα έλεγε ο ίδιος το μέλλον της Ελλάδας είναι «το αλετρι».
Οργάνωσε ταχυδρομικό σώμα με τακτικά δρομολόγια, σηματοδοτώντας την πρώτη ενοποιημένη υπηρεσία ταχυδρομείου. Γνώριζε πόσο σημαντικό ήταν αυτό, καθώς το επίσημο μέσο επικοινωνίας τότε ήταν η επιστολή. Ετσι, κατόρθωνε να επικοινωνεί με τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Κατάρτισε και ψήφισε το πρώτο ελληνικό Σύνταγμα (σχηματικό πλαίσιο), καθώς και οικογενειακό, αστικό και εμπορικό κώδικα εμπνευσμένο από γαλλικά πρότυπα. Κάποιοι τον κατηγόρησαν ως δικτάτορα, ως φωτοσβεστη αλλά ήταν πραγματικά πολύ μπροστά από την εποχή του.
Εισήγαγε την ιδέα του «πολίτη» αντί του «υπηκόου»: πρόβαλε τις έννοιες του καθήκοντος και της εθνικής ενότητας ως θεμέλιο κοινωνικής συνοχής. Με αυτό το τρόπο, ο Έλληνας είχε πλέον λόγο στην διοίκηση του κράτους.
Μέσα σε μόλις δύο χρόνια (1828–1830), ο Καποδίστριας ανέκοψε τη διάλυση του κράτους και χάραξε τις βάσεις του σύγχρονου ελληνικού κράτους, μετασχηματίζοντας σχεδόν κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής.
Φωτεινή Τζουβελέκη
