Άνοδος των τιμών, κόστος ενέργειας, εκτίναξη των spread και κίνδυνοι για τουρισμό και εξαγωγές συνιστούν ένα “κουαρτέτο” κινδύνων που απειλεί την Ελληνική οικονομία, που ούτως η άλλως όντας εκτός επενδυτικής βαθμίδας και με σημαντικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας αποτελεί “αδύναμο” κρίκο.
Πιο συγκεκριμένα, όλο και περισσότερο εντείνεται ο κίνδυνος για πληθωριστικό σοκ στην οικονομία καθώς πέρα από τις τιμές των καυσίμων, που βέβαια επηρεάζουν τα κόστη παραγωγής και εφοδιαστικής αλυσίδας, και οι τιμές βασικών προϊόντων, όπως το σιτάρι, καταγράφουν ράλι το τελευταίο διάστημα.
Την Πέμπτη 10/3, αναμένεται η ΕΛΣΤΑΤ να δώσει το στίγμα της πορείας του πληθωρισμού για τον Φεβρουάριο, όπου εκτιμάται ότι θα καταγράφεται άλμα από από το 6,2% που ήταν τον Ιανουάριο. Πάντως, από την αρχή του έτους, με βάση διεθνείς αναλυτές, η τιμή, ειδικά σε ένα από τα πιο βασικά αγαθά, το σιτάρι, έχει αυξηθεί κατά 68% ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα η άνοδος ήταν στο 48%. Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης που έχει καταγραφεί εδώ και έξι δεκαετίες, και φέρνει την τιμή στο υψηλότερο επίπεδό της από το 2008.
Μιλώντας, μάλιστα, στην ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος με θέμα “Ασφάλιση: Η απάντηση στην ανασφάλεια των καιρών” ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας ανέφερε ότι πλέον υπάρχει μία σοβαρή διαταραχή από την πλευρά της προσφοράς, η οποία επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή και αυξάνει ιδιαίτερα τις τιμές της ενέργειας οι οποίες είναι πιθανόν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο στο μέλλον.
Βραχυπρόθεσμα, οι επιπτώσεις των εξελίξεων στην Ουκρανία λειτουργούν προς την κατεύθυνση του στασιμοπληθωρισμού, αλλά μεσοπρόθεσμα οδηγούν σε αποπληθωρισμό, τόνισε ο κ. Στουρνάρας, ενώ πρόσθεσε πως τα βάρη της πανδημίας περιορίζουν σημαντικά τα περιθώρια για δημοσιονομική χαλάρωση.
“Καθώς όμως τα γεγονότα εξακολουθούν να εξελίσσονται, η όποια εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων περιβάλλεται από σημαντική αβεβαιότητα. Η οικονομική δραστηριότητα ενδέχεται να εξασθενήσει και ο πληθωρισμός να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο διάστημα”, δήλωσε ο κ. Στουρνάρας για να συμπληρώσει πως “η συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων στις τιμές εισαγομένων θα μπορούσε να περιορίσει την ιδιωτική κατανάλωση και τη δυναμική της ανάπτυξης. Για τα νοικοκυριά, ο πληθωρισμός είναι διπλά αρνητικός, διότι μειώνει το πραγματικό τους εισόδημα αλλά και τις πραγματικές αποδόσεις των καταθέσεών τους. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αλλά και στη ζώνη του ευρώ συνολικά ενισχύθηκε σημαντικά ως αποτέλεσμα κυρίως της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας. Η ουκρανική κρίση και η επίλυσή της είναι πιθανόν να καθυστερήσουν την υποχώρηση του πληθωρισμού σε επίπεδα συμβατά με το στόχο της σταθερότητας των τιμών” τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ και συμπλήρωσε ότι: “Επί του παρόντος, δεν γνωρίζουμε πότε και πώς θα επιλυθεί η ουκρανική κρίση, επομένως πρέπει να τηρήσουμε μια προσεκτική στάση καθώς είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί ο αντίκτυπός της. Η ένταση της νέας σοβαρής διαταραχής θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από την απάντηση της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία δεν έχει ακόμη καθοριστεί.”
Ενέργεια
Εν τω μεταξύ η μέση τιμή της αμόλυβδης έχει ξεπεράσει τα 2 ευρώ, με βάση στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών Καυσίμων, σε 23 Νομούς, ενώ η μέση τιμή πανελλαδικά που διαμορφώνεται, πλέον, στα 1,996 ευρώ. Παράλληλα το πετρέλαιο κίνησης βρίσκεται στα 1,80 ευρώ, με τις προβολές να το “βλέπουν” να υπερβαίνει τα δυο ευρώ. Αλλά και το υγραέριο έχει σπάσει το φράγμα του 1 ευρώ ενώ και το συμπιεσμένο φυσικό αέριο για την κίνηση οχημάτων έχει ξεπεράσει το 1,12 ευρώ την ώρα που προ κρίσης ήταν κάτω από τα 0,90 ευρώ. Παράλληλα το πετρέλαιο θέρμανσης κινείται στο 1,60 ευρώ ανά λίτρο κάτι που βάζει φωτιά στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς εν όψει και του νέου κύματος κακοκαιρίας.
Με την εικόνα αυτή να είναι πλέον και η πιο πιθανή για τους επόμενους μήνες, μεγάλος προβληματισμός επικρατεί στην αγορά για τα κόστη που συσσωρεύονται στην εφοδιαστική αλυσίδα και τις μεταφορές. Οδικές και θαλάσσιες μεταφορές, ακτοπλοΐα αλλά και αερομεταφορές βλέπουν τα κοστολόγιά τους να εκτινάσσονται περαιτέρω οδηγώντας σε νέα βάρη τις τιμές. Ειδικότερα, τα ναυτιλιακά καύσιμα ξεπέρασαν για πρώτη φορά στην ιστορία το όριο των 1.000 δολαρίων ανά τόνο. Την περασμένη Δευτέρα, η τιμή του VLSFO, το οποίο καίνε συμβατικά πλοία που δεν είναι εξοπλισμένα με scrubbers, ήταν 820 δολάρια ανά μετρικό τόνο. Σε διάστημα, δηλαδή, μίας εβδομάδας το κόστος εκτινάχθηκε κατά 44%. Επίσης, η τιμή του IFO 380, το οποίο καίνε συμβατικά πλοία με scrubbers, έφτασε χθες στον Πειραιά τα 670 δολάρια ανά μετρικό τόνο, έναντι 555 δολαρίων ανά μετρικό τόνο την περασμένη Δευτέρα (αύξηση 20,72%).
Δανεισμός
Παράλληλα μέσα σε 4,5 μήνες, από τον περασμένο Οκτώβριο, το κόστος δανεισμού έχει αυξηθεί κατά 200% σε σύγκριση με τα επίπεδα του περασμένου καλοκαιριού. Το δεκαετές ομόλογο διαπραγματεύεται με απόδοση 2,4% έναντι 0,8% τον περασμένο Ιούλιο, και το 5ετές στο 1,2% από – 0,134% στα μέσα του προηγούμενου καλοκαιριού.
Ήδη το 10ετές ομόλογο είδε το επιτόκιό του να πηγαίνει στο 2,70% τον Φεβρουάριο για να υποχωρήσει σήμερα στο 2,30%. Βέβαια ακτίδα αισιοδοξίας δημιουργεί η πρόθεση για μια νέα κοινή ευρωπαίκή έκδοση ομολόγων για ενέργεια και άμυνα, όπως και η συζήτηση για εξαίρεση από το έλλειμμα των δαπανών για στήριξη των ενεργειακών λογαριασμών, αλλά και των αμυντικών δαπανών. Αυτό βέβαια δημιουργεί περιθώρια ωστόσο η συνολική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας κάνει τι όποιες κινήσεις στήριξης δύσκολες.
Μάλιστα, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θ. Σκυλακάκης, σε συνέντευξή του χτες, τόνισε ότι όσο μεγαλώνει η διάρκεια του πολέμου τόσο μικραίνουν οι δυνατότητες δημοσιονομικής παρέμβασης με κριτήριο την «αντισταθμιστική ισχύ» στις απώλειες των εισοδημάτων των νοικοκυριών και στην επιβάρυνση του κόστους των επιχειρήσεων. Βέβαια ο κ. Σκυλακάκης απέφυγε να προσδιορίσει τον χρόνο και το εύρος των μέτρων λέγοντας ότι στο τραπέζι υπάρχουν πολλά και διαφορετικά σενάρια για τις επιπτώσεις της κρίσης, αλλά όλα εμπεριέχουν υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και ρίσκων. Το μόνο που έχει κλειδώσει είναι η χορήγηση του έκτακτου επιδόματος το Πάσχα, που αναμένεται να ανακοινωθεί τις επόμενες εβδομάδες.
Σύμφωνα, δε, με τις τελευταίες πληροφορίες, το ποσό που εξετάζεται για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και θα χορηγηθεί με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια θα κυμαίνεται στα 200 ευρώ.
Τουρισμός κι εξαγωγές
Στο φόντο αυτό καταλύτης των εξελίξεων για την πορεία του ΑΕΠ και της οικονομίας είναι το πόσο θα επηρεαστούν ο τουρισμός και οι εξαγωγές, δυο βασικοί πυλώνες ανάπτυξης για την Ελλάδα. Ενδεικτική η αναφορά που έκανε η πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Χριστίνα Σακελλαρίδη σχολιάζοντας την πορεία των ελληνικών εξαγωγών το 2021. Όπω ς ανέφερε “κόντρα στις αντιξοότητες που δημιούργησαν στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας πέτυχαν νέο ρεκόρ εξωστρέφειας”. Ωστόσο τόνισε ότι “για μια ακόμη φορά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νέα πρόκληση: τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πρόκειται για μια δυσμενή εξέλιξη, η οποία ανατρέπει άρδην -για ακόμη μια φορά- τα δεδομένα και εντείνει την αβεβαιότητα. Αν και είναι νωρίς για να αποτιμηθεί ο αντίκτυπος, ωστόσο οι παρενέργειες που έχουν ήδη εμφανιστεί, με επίκεντρο την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών προμηνύουν επιδείνωση του παγκόσμιου εμπορίου. Υπό αυτές τις συνθήκες παραμένει ζωτικής σημασίας να μην διασαλευθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Δεν πρέπει επ’ ουδενί να υπονομευθεί η δυναμική που έχουν αναπτύξει τα ελληνικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές. Είναι κρίσιμο να στηριχθούν οι εγχώριες βιομηχανίες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση και παράλληλα να δοθούν κίνητρα, ώστε να τονωθεί η εγχώρια παραγωγή. Είναι ανάγκη να αναστραφεί ή έστω να μετριαστεί το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Μόνο έτσι θα οικοδομήσουμε μια πραγματικά ισχυρή οικονομία, η οποία θα αντέχει στους κραδασμούς της παγκόσμιας οικονομίας. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για να κάνουμε το μεγάλο άλμα προς τα μπροστά”.
