Η αλήθεια είναι ότι οι Νεότουρκοι και το Ισλάμ υπήρξαν κομμάτια εντελώς μα εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους.
Είναι σίγουρο όμως ότι οι Νεότουρκοι είχαν επηρεαστεί ιδεολογικά από το γερμανικό ρομαντισμό. Ο Παντουρκισμός όμως δεν είναι ένα τυχαίο φαινόμενο που συναντάμε μόνο στο σήμερα. Υπήρξαν πολλοί Νεότουρκοι που στο πίσω μέρος του μυαλού τους είχαν τον Παντουρκισμό. Ουσιαστικά τί είναι ο Παντουρκισμός; Είναι μια σειρά από βίαιες τακτικές πολιτικές (βλέπε Αγία Σοφία), για μια εθνική οικονομία που θα δημιουργούταν μόνο με την εθνική ομοιογένεια.
Υπήρξαν πολλά λογοτεχνικά κείμενα επηρεασμένα από τη ναζιστική λογοτεχνία στην περίοδο των Νεότουρκων, που παρουσίαζαν το Ισλαμ και τον Παντουρκισμό ως κάτι το ύψιστο. Άσχετα εάν οι εκλεπτυσμένοι Νεότουρκοι είχαν αρκετές διαφωνίες.
Ακόμα και ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ είχε διαφωνίες, αλλά μόλις έβλεπε ότι αυτό ένωνε τον κόσμο, τις άφησε επιμελώς στην άκρη. Επομένως λοιπόν, Νεότουρκοι και Ισλαμιστές επηρεασμένοι από τη γερμανική ιδεολογία του ναζισμού, καλλιεργούν τον Παντουρκισμό.
Ο Κεμαλισμός θα μπορούσε κάλλιστα να ενταχθεί στο σημερινό φιλελευθερισμό. Ο ίδιος ο Ατατούρκ σιχαινόταν το Ισλάμ και προσπάθησε πολλές φορές να τον αντιμετωπίσει. Όταν όμως συνάντησε δυσκολίες, τοποθέτησε σε καίριες θέσεις φανατικούς ισλαμιστές, για να μπορέσει να τους χρησιμοποιήσει. Γνωστές τακτικές Φιλελευθερισμού – Ναζισμού. Ουσιαστικά λοιπόν σήμερα, ο Ερντογαν τί έχει κάνει; Προσπαθεί να δημιουργήσει μια σύνθετη οικονομία, βασισμένη στην εθνική ομοιογένεια, με σύνθημα το Παντουρκισμό. Χρησιμοποιεί ισλαμοκεμαλιστές ενώνοντάς τους υπό τη σημαία του τουρκικού εθνικισμού.
Όλο αυτό το κίνημα αντιμετωπίστηκε από τους Μικρασιάτες σοσιαλιστές Γεώργιο Σκληρό (γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου) και Δημήτρη Γληνό (γεννήθηκε στη Σμύρνη της Ιωνίας). Και οι δύο αποτέλεσαν βασικά λιθαράκια του ελληνικού σοσιαλισμού.
