Ομιλία Παναγιώτη Δουδωνή, Βουλευτή Επικρατείας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής κατά τη συζήτηση της ένστασης αντισυνταγματικότητας στην Ολομέλεια της Βουλής
Κύριε Πρόεδρε,
έχουμε μια συζήτηση επί της ενστάσεως αντισυνταγματικότητας.
Πρώτα-πρώτα, πρέπει να πω ότι η θέση μας είναι ότι επειδή ακριβώς είμαστε υπέρ των μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, γι’ αυτό και είμαστε «κατά» αυτού του νομοσχεδίου.
Άκουσα, όμως, τον κ. Πιερρακάκη να λέει ότι γίνεται ένα απολύτως στέρεο συνταγματικό βήμα. Εντάξει, το ξέρω ότι η αυτοπεποίθηση της Κυβέρνησης είναι μεγάλη, αλλά όσον αφορά σε συνταγματικά ζητήματα, θα ήθελα να την μετριάσω κάπως, με όσα θα πω.
Πρώτα-πρώτα, στο ζήτημα της σχέσεως με το ενωσιακό δίκαιο. Εξ όσων γνωρίζω είναι η πρώτη φορά στα χρονικά που εθνικό Κοινοβούλιο μίας από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πει ότι υποχωρεί το εθνικό Σύνταγμα ενόψει υποτιθέμενης συγκρούσεως με το ενωσιακό δίκαιο.
Ξέρετε, χθες το βράδυ βγήκε η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, την οποία έχω στα χέρια μου. Σας καλώ να διαβάσετε τις σελίδες 28 με 35. Διαβάστε τες και όλες, αν θέλετε, αλλά θέλω να σας γλιτώσω χρόνο, γιατί εκεί είναι η ουσία των επιχειρημάτων, που θα χρησιμοποιήσουμε.
Τι λέει; Πρώτον, λέει ότι μέχρι τώρα η νομολογία θα έβρισκε πως δεν τυγχάνει εφαρμογής το ενωσιακό δίκαιο και εν πάση περιπτώσει εκεί που τυγχάνει δεν υπάρχει καμία σύγκρουση με το συνταγματικό δίκαιο και το άρθρο 16. Άρα, λέει η νομολογία μέχρι σήμερα του Συμβουλίου της Επικρατείας ότι δεν τυγχάνει εφαρμογής η ελευθερία εγκατάστασης στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Θα σας προσθέσω και μία πολύ πρόσφατη απόφαση, την 2530/2023, που λέει ότι «η παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν εμπίπτει στην επιχειρηματική δραστηριότητα» και κατά τούτο θα σας πω εγώ και στην ελευθερία εγκατάστασης κατά το ενωσιακό δίκαιο.
Επίσης, λέει ότι «δεν υπάρχει από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καμία υποχρέωση να ανοίξεις την αγορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».
Θέλω να σας πω ότι επικαλείται η Κυβέρνηση δύο αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ουγγρική απόφαση και την λετονική απόφαση. Και οι δύο αυτές αποφάσεις, λέει η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής -και ακούω την επιστημονική της γνώμη- δεν αναφέρονται σε άνοιγμα της αγοράς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ήταν ήδη ανοιχτή η αγορά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και για ιδιώτες και στην Ουγγαρία και στη Λετονία, όταν έβγαλε τις αποφάσεις αυτές το ΔΕΕ.
Άρα, λέει η Επιστημονική Υπηρεσία η μέχρι τώρα νομολογία και του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εγχώριων δικαστηρίων και ιδίως του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν θέτει ζήτημα συγκρούσεως του άρθρου 16 με το ενωσιακό δίκαιο και άρα ζήτημα του αν υπερισχύει το ενωσιακό δίκαιο του άρθρου 16 ή το άρθρο 16 του ενωσιακού δικαίου. Άρα, εφαρμόζεται πλήρως το άρθρο 16.
Λέει, όμως και κάτι άλλο, το οποίο δεν είδα να το έχετε δει όσο πρέπει και θέλω να σας το επισημάνω, κύριε Πλεύρη, γιατί το ξεχάσατε και δεν θέλω να ξεχνάτε. Στη σελίδα 33, λέει η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής ότι όταν το μητρικό πανεπιστήμιο, κύριε Πιερρακάκη, είναι κερδοσκοπικό και λειτουργεί βάσει ακαδημαϊκής συμφωνίας, η οποία αφορά τον πυρήνα της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, τότε «μπορεί να θεωρηθεί ότι ασκεί κερδοσκοπική εκπαιδευτική δραστηριότητα και το παράρτημα στο πλαίσιο της παρεχόμενης ανά την Ελλάδα ανώτατης εκπαίδευσης». Τι λέγαμε; Λέγαμε ότι δεν γίνεται ένα fund και ένα κερδοσκοπικό Πανεπιστήμιο του εξωτερικού, κύριοι, να ιδρύουν μη κερδοσκοπικό τάχα παράρτημα και αυτό να είναι μη κερδοσκοπικό πράγματι. Έρχεται η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής στη σελίδα 33 να επιβεβαιώσει απολύτως αυτό που λέμε και απολύτως την κοινή λογική.
Επιπλέον -και αυτό το ξεχάσατε, κύριοι- στη σελίδα 35 έρχεται η Επιστημονική Υπηρεσία να πει ότι όταν δεν είναι θυγατρική το παράρτημα και λειτουργεί βάσει εκπαιδευτικής συμφωνίας, τότε «εγείρει ζήτημα ίδρυσης από ιδιώτες ανώτατης εκπαιδευτικής δομής, την οποία ελέγχει ακαδημαϊκώς το αλλοδαπό ίδρυμα». Άρα, δεν έχουμε να κάνουμε με παράρτημα στην περίπτωση αυτή της εκπαιδευτικής συμφωνίας κατά την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, αλλά για απαγορευμένη από το Σύνταγμα σύσταση Πανεπιστημίου, δηλαδή ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Αυτά λέει η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής. Και επιμένω σε αυτά τα οποία λέει η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής.
Πάμε, όμως, τώρα και σε ένα άλλο πιο πρακτικό θέμα. Πάμε στη θεωρία του ποιος είναι ο φρουρός της ενωσιακής νομιμότητας, την οποία επικαλείται, ο κ. Πιερρακάκης; Μα, ο φρουρός της ενωσιακής νομιμότητας φυσικά κατά το άρθρο 17 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία αν θεωρεί ότι παραβιάζεται ενωσιακό δίκαιο, παραπέμπει επί παραβάσει τη χώρα ή έστω στέλνει μια προειδοποιητική επιστολή.
Λοιπόν, να σας πω τα νέα. Εδώ και σαράντα τρία χρόνια ουδέποτε η Commission έχει παραπέμψει τη χώρα ή έχει στείλει προειδοποιητική επιστολή για παραβίαση του ενωσιακού δικαίου από το άρθρο 16. Εσείς, λοιπόν, ως βασιλικότεροι του βασιλέως, λέτε ότι υπάρχει κάποια υποχρέωση να βάλουμε στην άκρη το άρθρο 16. Γιατί; Γιατί υπάρχει τάχα αντίθεση του προς το ενωσιακό δίκαιο. Σας το έλυσα νομίζω το ενωσιακό.
Πάμε τώρα λίγο στο εθνικό Σύνταγμα. Τι λέτε; Έχουμε τη διάταξη του άρθρου 16, η οποία λέει: «Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση». Η κρίσιμη λέξη είναι το «αποκλειστικά», παράγραφος 5. Παράγραφος 8, τελευταίο εδάφιο: «Η σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Τι μας λέτε; Μας λέτε ότι επειδή είναι τάχα μη κερδοσκοπικό το «απαγορεύεται» πρέπει να το διαβάσουμε ως «επιτρέπεται». Μάλιστα. Το Σύνταγμα το «απαγορεύεται» το λέει ελάχιστες φορές ως ρήμα, έξι νομίζω.
Θέλω, λοιπόν, το επιχείρημά σας να το εφαρμόσω και σε μερικές άλλες φορές. Πρέπει, λοιπόν, να πούμε ότι επιτρέπονται εκτός από τα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια κατ’ εσάς και τα μη κερδοσκοπικά βασανιστήρια και η μη κερδοσκοπική γενική δήμευση, γιατί να μην το πάμε και εκεί; Άρθρο 7, παράγραφοι 2 και 3. Γιατί να μην το θεωρήσουμε αυτό, αφού το «απαγορεύεται» μπορεί να διαβαστεί «επιτρέπεται»; Μη κερδοσκοπικά βασανιστήρια, πώς σας φαίνεται η ιδέα, κύριε Πιερρακάκη;
Και επειδή σας βλέπω να διαβάζετε και να επικαλείστε γνωμοδοτήσεις κορυφαίων επιστημόνων και δασκάλων μου, θέλω να σας πω το εξής, κύριε Πιερρακάκη: Οι γνωμοδοτήσεις είναι σαν τις ακτινογραφίες, πρέπει να τις διαβάζουν ακτινολόγοι. Εσείς επικαλείστε γνωμοδοτήσεις, παρερμηνεύοντας τες. Ξέρετε τι κάνετε; Διαβάζει ο ασθενής την ακτινογραφία του, για την ακρίβεια «γκουγκλάρει» την ασθένειά του. Αυτό κάνετε.
Θα προχωρήσω σε ένα άλλο θέμα. Σας έχει απασχολήσει το ζήτημα της αντίστροφης δυσμενούς διακρίσεως; Με τον νόμο θα ψηφίσετε, έχουμε τη δυνατότητα αλλοδαπών εκπαιδευτικών οντοτήτων να ιδρύουν παραρτήματα στην Ελλάδα, αλλά δεν έχουμε τη δυνατότητα μη κερδοσκοπικών ελληνικών φορέων να ιδρύουν μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον ορισμό της αντίστροφης δυσμενούς διάκρισης.
Και βέβαια, γιατί υπάρχει διάταξη του άρθρου 16; Για να υπάρχει μια συναινετική διαδικασία και αυτή τη συναινετική διαδικασία αγνοείτε, άρα αγνοείτε και τις διαδικαστικές προϋποθέσεις της Αναθεώρησης του Συντάγματος.
Όλα αυτά, κύριε Πιερρακάκη, τα κάνετε και τα δικαιολογείτε είτε παρερμηνεύοντας γνωμοδοτήσεις, κατά τις οποίες, γιατί εδώ παίρνουμε όλα τα ενδεχόμενα-, εσείς δεν κινείστε στο πλαίσιο του συνταγματικού δικαίου, κινείστε στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου με το νομοσχέδιο και αυτό το ενωσιακό δίκαιο παραβιάζετε με το νομοσχέδιο. Έχετε καταφέρει αυτό το καταπληκτικό!
Η απάντηση σε όλα αυτά είναι ότι «χρειάζεται αναθεώρηση και το άρθρο 16, αλλά η χώρα δεν μπορεί να περιμένει». Ε, τι να πω; Τέτοια απομείωση της κανονιστικής ισχύος του Συντάγματος γιατί το επιχείρημα είναι αυτό, δεν την περίμενα.
Το καταθέτω στα πρακτικά για να το θυμόμαστε, όταν θα κοιτάμε τη συζήτηση μετά από κάποια χρόνια.
