Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος που εορτάζεται κάθε χρόνο την 31η Μαΐου, το Τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι φορείς που συνεργάζονται μαζί του καθιέρωσαν την 31η Μαΐου κάθε έτους ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος.

Η χρήση του καπνού είναι η πιο αποτρέψιμη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο και σήμερα είναι υπεύθυνη για τον θάνατο ενός στους δέκα ενήλικες σε όλο τον κόσμο, δηλαδή για ένα θάνατο κάθε έξι δευτερόλεπτα.

Τα στοιχεία που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δείχνουν και το μέγεθος του προβλήματος:

1 Το κάπνισμα σκοτώνει έως και το ήμισυ των χρηστών του.

2 Ο καπνός σκοτώνει σχεδόν 6 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Περισσότερα από 5 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους είναι το αποτέλεσμα της άμεσης χρήσης του καπνού, ενώ πάνω από 600.000 θάνατοι αφορούν μη καπνιστές που όμως εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.

3 Εάν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, ο ετήσιος αριθμός θανάτων θα αυξηθεί σε πάνω από 8 εκατομμύρια έως το 2030 όσο δηλαδή ο πληθυσμός μιας μικρής χώρας.

4 Στις χώρες με χαμηλό εισόδημα η χρήση του καπνού παρουσιάζει σημαντική αύξηση.

5 Ο καπνός προκάλεσε 100 εκατομμύρια θανάτους στον 20ο αιώνα. Αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, μπορεί να προκαλέσει ένα δισεκατομμύριο θανάτους τον 21ο αιώνα.

Η επιδημία του καπνίσματος είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη Δημόσια Υγεία που έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος ποτέ. Αποτελεί σήμερα την πρώτη αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, όπως ο καρκίνος στον πνεύμονα και σε άλλα όργανα, τα καρδιακά νοσήματα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η περιφερική αγγειακή νόσος, η εγκεφαλική αγγειακή νόσος και συμμετέχει στο 63% των θανάτων παγκόσμια που οφείλονται σε μη μεταδοτικά νοσήματα (NCDs). Το παθητικό κάπνισμα στα βρέφη, μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο και χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση όταν η έγκυος εκτίθεται στον καπνό. Δεν υπάρχει ασφαλές όριο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.

Υπάρχουν περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες στον καπνό, εκ των οποίων τουλάχιστον 250 είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβείς και πάνω από 50 είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο.

Το σύνθημα που έχει επιλεγεί από τον ΠΟΥ για φέτος είναι: «Σταματήστε το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού». Οι στόχοι της εκστρατείας για το 2015 είναι:

Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων που προκαλούνται από το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού, λόγω εύκολης της προσβασιμότητας στα προϊόντα, αυτά εξ αιτίας του χαμηλού κόστους.

1 Να καταδείξει ότι τα οφέλη της υγειονομικής περίθαλψης, των προγραμμάτων και των πολιτικών καταπολέμησης του καπνίσματος, όπως για παράδειγμα η αύξηση των φόρων και των τιμών, και άλλα μέτρα υπονομεύονται από το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού.

2 Επιπλέον το παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού είναι ένα μέσο για τη συσσώρευση μεγάλου πλούτου σε εγκληματικές ομάδες οι οποίες χρηματοδοτούν άλλες παράνομες δραστηριότητες.

3 Η προώθηση της «Σύμβασης του Πλαισίου Εργασίας για τον Έλεγχο του Καπνού» Framework Convention on Tobacco Control.

Η Σύμβαση αυτή αποτελεί το εργαλείο του ΠΟΥ για την καταπολέμηση του καπνίσματος σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει υπογραφεί το 2003 από 172 χώρες και τέθηκε σε ισχύ το 2005. Στην Ελλάδα ισχύει από 27/1/2006. Το Υπουργείο Υγείας στο πλαίσιο της εναρμόνισης της Ελληνικής Νομοθεσίας με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα και ειδικότερα σε συμμόρφωση με τα άρθρα 8 και 16 της Σύμβασης, συμπεριέλαβε σχετικές διατάξεις στους αντικαπνιστικούς νόμους. Τα άρθρα 15-17 της Σύμβασης αναφέρονται:

1 Στο παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού.

2 Στις πωλήσεις προς και από ανηλίκους.

3 Στην παροχή υποστήριξης για οικονομικά βιώσιμες εναλλακτικές δραστηριότητες.

Οι Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας και Υγειονομικού Ελέγχου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι επιφορτισμένες με το έργο της απαγόρευσης του καπνού σε όλους τους χώρους και την εφαρμογή της νομοθεσίας. Τα επιβαλλόμενα πρόστιμα εισπράττονται ως δημόσια έσοδα από τις ΔΟΥ και κατανέμονται στο Υπουργείο Υγείας για την κάλυψη προγραμμάτων δημόσια υγείας και στο Υπουργείο Εσωτερικών για την ανατροφοδότηση του Ελεγκτικού Μηχανισμού. Παρ όλα αυτά στην Ελλάδα έχουμε σταθερά σταδιακή αύξηση της χρήσης των προϊόντων καπνού.

Ενώ το τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Υγείας με τους γιατρούς του εφαρμόζει, από το 2013, ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας για το κάπνισμα στον μαθητικό πληθυσμό όλης της ΠΚΜ με θέμα «Ενεργητικός Αντικαπνιστής» με τη συνεργασία της εκπαιδευτικής κοινότητας και το οποίο θα συνεχιστεί. Για το διδακτικό έτος 2014- 2015 ενημερώθηκαν και συμμετείχαν 1.701 μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο απώτερος στόχος είναι η προστασία των σημερινών και μελλοντικών γενεών, όχι μόνο από τις καταστροφικές συνέπειες του καπνού στην υγεία αλλά και την περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή που έμμεσα προκαλεί η εκτεταμένη χρήση. Η πρόληψη συνίσταται στην ανάπτυξη υγιεινολογικών συμπεριφορών, ιδιαίτερα  από τους εφήβους που αλλάζουν και υιοθετούν ένα  τρόπο ζωής (life style) που τους καθιστά ικανούς να έχουν τον έλεγχο της υγείας τους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το παράνομο εμπόριο τσιγάρων κοστίζει στην ΕΕ και των κρατών μελών τους πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε απώλεια φορολογικών και τελωνειακών εσόδων. Σε απάντηση στην απειλή που τίθεται από το παράνομο εμπόριο καπνού, η διεθνής κοινότητα διαπραγματεύθηκε και ενέκρινε το Νοέμβριο του 2012, το πρωτοκόλλου εξάλειψης του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού, το πρώτο της ΠΟΥ- FCTC».